بحران‌های حرفه پرستاری بررسی می‌شود
نظام سلامت زیر تیغ کمبود پرستار
کمبود پرستار و استفاده از افراد غیرمتخصص
در همین رابطه رئیس کل سازمان نظام پرستاری، با اشاره به مهم‌ترین چالش‌‌‌های پرستاران گفت: حرفه پرستاری این روزها با مشکلات عدیده‌‌‌ای مواجه است و اعتراضات و نگرانی‌هایی در این حوزه وجود دارد. احمد نجاتیان با بیان اینکه کمبود پرستار و استفاده از افراد غیرمتخصص در بیمارستان‌‌‌های خصوصی، کیفیت خدمات پرستاری را کاهش داده است، خواستار توجه بیشتر مسوولان به این موضوع شد.
وی ادامه داد: انتظار داریم قوانین مرتبط با سازمان نظام پرستاری، پس از ۲۰سال بازنگری شود تا این سازمان بتواند در کنار وزارت بهداشت به ایجاد نظم در حوزه پرستاری کمک کند. هم‌‌‌اکنون در بخش مراقبت‌‌‌های خصوصی با چالش‌‌‌هایی مواجهیم و به دلیل کمبود پرستار، افراد غیرپرستار در بیمارستان‌‌‌های خصوصی به کار گرفته می‌‌‌شوند که این امر بر کیفیت مراقبت‌‌‌های پرستاری تاثیر منفی می‌‌‌گذارد. همچنین در حوزه مراقبت‌‌‌های پرستاری در منزل نظارتی وجود ندارد، چراکه وزارت بهداشت امکان نظارت بر این خدمات را ندارد، اما سازمان نظام پرستاری ظرفیت لازم برای نظارت در این حوزه را دارد و می‌تواند در کنار وزارت بهداشت، به این امر کمک کند.
رئیس سازمان نظام پرستاری گفت: هرچند به طور گسترده با کمبود پرستار مواجهیم، اما در برخی مناطق هم، از جمله غرب و شمال غرب کشور، با پدیده بیکاری پرستاران مواجهیم. وی خاطرنشان کرد: پرستاران می‌توانند در سطوح کلان مدیریت نظام سلامت نقش‌‌‌آفرین باشند و از وزیر بهداشت انتظار داریم به این مساله توجه ویژه‌‌‌ای داشته باشد.
درخواست مهاجرت ۲هزار پرستار
نجاتیان در ادامه با اشاره به موضوع مهاجرت پرستاران اظهار کرد: مهاجرت کادر درمان دغدغه اصلی ماست و باید در رأس امور قرار گیرد. طی سال گذشته ۱۹۰۰ تا ۲هزار پرستار درخواست رسمی برای مهاجرت داده‌‌‌اند. مدیریت مهاجرت پرستاران باید به‌‌‌گونه‌‌‌ای انجام شود که امکان بازگشت برای آنها فراهم باشد. امیدواریم با همکاری بنیاد ملی نخبگان، گام‌‌‌هایی در این زمینه برداشته شود.
جمعیت پرستاری در حال سالمند شدن است
رئیس کل سازمان نظام پرستاری همچنین با اشاره به روند سالمند شدن جمعیت پرستاری و افزایش سن کاری پرستاران گفت: همان‌طور که جمعیت عمومی کشور در حال سالمند شدن است، جمعیت پرستاری کشور نیز در حال سالمند شدن است. میانگین سن کاری پرستاران در کشور به طور میانگین ۱۰ سال افزایش یافته است و باید برای آن برنامه‌‌‌ریزی کنیم تا در آینده با کمبود پرستار مواجه نشویم.
نجاتیان گفت: برای مقابله با پدیده سالمندی جمعیت و نیازهای مراقبتی آن، نظام سلامت باید به سرعت خود را برای مراقبت‌‌‌های تخصصی از سالمندان آماده کند. در آینده پرستاران باید بیشتر از قبل به مراقبت‌‌‌های خانگی و مراقبت از سالمندان در منزل توجه کنند، چراکه این رویکرد به‌‌‌ویژه در شرایط محدودیت‌های منابع و امکانات بیمارستانی، از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی با اشاره به وجود ۳۰۰هزار پرستار با توانمندی‌‌‌های گسترده در کشور اظهار کرد: اکنون نقش پرستار تنها در بیمارستان‌‌‌ها و مراکز درمانی تعریف شده، در حالی که اگر به ظرفیت‌‌‌های آموزشی پرستاری توجه شود، این حرفه می‌تواند بسیاری از چالش‌‌‌های نظام سلامت را در راستای اجرای سیاست‌‌‌های کلی مقام معظم رهبری، برنامه هفتم توسعه و سیاست‌‌‌های دولت برطرف کند.
اجرای طرح‌‌‌های غیرکارشناسی به جای رفع مشکلات!
همچنین یک فعال صنفی حوزه پرستاری با اشاره به کمبود شدید نیروی پرستاری در کشور گفت: وزارت بهداشت به جای رفع مشکلات پرستاران دست به اجرای طرح‌‌‌های غیرکارشناسی می‌‌‌زند. سیدمحمد علوی درباره مشکلات حوزه پرستاری اظهار کرد: متاسفانه برخی سیاست‌‌‌ها و رویکردها به‌‌‌جای ارج نهادن به جایگاه رفیع پرستاران، به تضعیف و بی‌‌‌اعتبار ساختن آن پرداخته‌‌‌اند.
وی کمبود پرستار را یکی از مهم‌ترین چالش‌‌‌های حوزه پرستاری عنوان و بیان کرد: نسبت پرستار به تخت در ایران به یک فاجعه غیرقابل قبول تبدیل شده است. طبق استانداردهای جهانی، باید به ازای هر هزار نفر جمعیت چهار پرستار و به ازای هر تخت بیمارستانی ۲.۵ پرستار وجود داشته باشد، اما ما با کمبود وحشتناکی مواجهیم و این عدد به کمتر از یک پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی رسیده که نهتنها سلامت بیماران را به خطر می‌‌‌اندازد، بلکه پرستاران موجود را نیز دچار فرسودگی می‌کند.
شیفت‌‌‌های طولانی پرستاران در پی کمبود نیرو
وی با بیان اینکه پرستاران با مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند، خاطرنشان کرد: پرستاران تحت بار سنگین اضافه کار اجباری و ساعت‌‌‌های طولانی شیفت برخلاف قانون بهره‌‌‌وری به دلیل کمبود منابع انسانی قرار دارند که این شرایط به فرسودگی، اضطراب و افسردگی منجر می‌شود. این فشار مداوم، نهتنها توانایی آنها را در ارائه مراقبت موثر تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، بلکه روحیه و انگیزه آنها را نیز نابود می‌کند. علوی ادامه داد: بی‌‌‌توجهی به نیازهای روانی پرستاران و عدم‌حمایت وزارت بهداشت، درنهایت به بحران‌های جدی‌‌‌تری در این حرفه حیاتی خواهد انجامید.
گمراهی وزارت بهداشت در سیاستگذاری پرستاری
وی با بیان اینکه وزارت بهداشت در هدایت کشتی سرگردان حوزه پرستاری، دچار گمراهی آشکار است، افزود: وزارت بهداشت به‌‌‌جای ارائه طرحی با بن‌‌‌مایه‌‌‌ای علمی و آینده‌‌‌نگر، در بیراهه قدم نهاده است. ازجمله اینکه به طرح تربیت بهیاران دوساله و بازگشایی مدارس بهیاری در سطح کشوری روی آورده است؛ این طرح گامی به سوی ایجاد شکاف عمیق‌‌‌تر میان پرستاری این مرزوبوم و استانداردهای جهانی است. طرح‌‌‌های سطحی و بی‌‌‌ریشه‌‌‌ای چون تربیت بهیاران دوساله، به‌‌‌تدریج جایگاه علمی و شایستگی‌‌‌های آکادمیک پرستاران را تضعیف کرده و آن را به حرفه‌‌‌ای صرفا عملی و تهی از هویت علمی بدل می‌کند. در حالی که پرستاری که نقش حیاتی در درمان دارد، به سطحی چنین نازل و محدود نباید تنزل یابد. به نظر میرسد جریانی انحصارطلب و منفعت‌‌‌طلب در ساختار سلامت کشور به قیمت به تاراج بردن اصول علمی و کرامت پرستاران، به‌‌‌دنبال حفظ امتیازات و انحصار منابع مالی‌‌‌اند. در نگاه آنان «پرستاری» نیازی به تحصیلات عالی و دانشگاهی ندارد، بلکه چیزی بیش از نیروی کار ارزان و اجرایی نیست.
این فعال صنفی حوزه پرستاری با تاکید بر اینکه وزارت بهداشت باید با نگاهی بلندمدت، پرستاری را به مثابه یک سرمایه ملی و علمی گرامی بدارد، افزود: وزیر بهداشت باید سلامت و کرامت پرستاری را به عنوان یک وظیفه ملی و انسانی در کانون توجه قرار دهد.
افزایش اضافه‌‌‌کاری پرستاران هنوز اجرایی نشده است
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در پی کمبود پرستار، پرستاران مجبورند به اضافه‌‌‌کاری اجباری تن دهند، اما این ساعات اضافه‌‌‌کاری نهتنها با مبلغ ناچیزی (معمولا ۲۵ تا ۳۰هزار تومان به ازای هر ساعت) پرداخت می‌شود، بلکه پرداخت‌‌‌های آن نیز با تاخیر زیادی مواجه است. این معوقات به یک معضل جدی تبدیل شده و بسیاری از پرستاران به دلیل عدم‌دریافت به موقع حقوق و مزایای خود دچار مشکلات مالی شده‌‌‌اند.
اگرچه دولت وعده داده بود که اضافه‌‌‌کاری پرستاران را افزایش دهد و مشکلات معوقات مالی آنها را حل کند، اما هنوز خبری از اجرایی شدن این وعده‌‌‌ها نیست. وزیر بهداشت در روز پرستار (۱۷ آبان ماه) وعده داد که مبلغ اضافه‌‌‌کاری پرستاران از ۳۰هزار تومان به ۸۵هزار تومان افزایش یابد تا بخشی از فشارهای کاری پرستاران جبران شود، اما این وعده هنوز عملیاتی نشده است.
تغییر منابع پرداخت اضافه‌‌‌کار پرستاران
در همین راستا معاون پرستاری وزارت بهداشت گفت: منابع پرداخت اضافه‌‌‌کار پرستاران تغییر می‌کند و از این پس، از درآمدهای عمومی به جای منابع اختصاصی برای پرداخت‌‌‌ها استفاده خواهد شد و این تغییر به زودی به صورت رسمی اعلام خواهد شد. عباس عبادی اعلام کرد: این تصمیم به دلیل مشکلات موجود در تامین منابع از درآمدهای اختصاصی دانشگاه‌‌‌های علوم‌‌‌پزشکی اتخاذ شده است. دانشگاه‌‌‌های علوم‌‌‌پزشکی برای تامین هزینه‌‌‌های مختلف، از جمله پرداخت‌‌‌های اضافه‌‌‌کار پرستاران، به درآمدهای اختصاصی خود وابسته بوده‌‌‌اند، اما این منابع محدود در حال حاضر پاسخگوی نیازهای مالی نیست.
وی افزود: وزارت بهداشت به‌‌‌طور جدی به دنبال حل این مشکل بوده و برای ایجاد یک بودجه پایدار برای پرداخت اضافه‌‌‌کار پرستاران، تصمیم گرفته که منابع عمومی برای این پرداخت‌‌‌ها تخصیص یابد. این تغییر باعث خواهد شد که پرداخت اضافه‌‌‌کار پرستاران به منبعی پایدار و مطمئن تبدیل شود و این موضوع برای آینده پرستاران و کارکنان بخش بهداشت و درمان بسیار مهم است. وزارت بهداشت امیدوار است که این تغییرات موجب کاهش نارضایتی‌‌‌ها و افزایش انگیزه در پرستاران شود و به ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی در کشور کمک کند.
جزئیات افزایش اضافه‌‌‌کار پرستاران
عبادی افزود: مبلغ اضافه‌‌‌کار پرستاران از ۵۵هزار تومان برای تازه‌‌‌کارها آغاز می‌شود و برای افراد با سابقه به بیشتر از ۱۰۰هزار تومان میرسد. میانگین پرداخت اضافه‌‌‌کار پرستاران حدود ۸۵هزار تومان است. با این حال، برای پرستاران تازه استخدام‌شده که سابقه کاری کمتری دارند، مبلغ پرداختی از ۵۵هزار تومان شروع می‌شود. به عبارت دیگر، اضافه‌‌‌کار پرستاران بر اساس سابقه کاری آنان متغیر است. پرستاران با سابقه بیشتر و تجربه بالاتر، مبلغ بیشتری دریافت می‌کنند.
بر اساس این گزارش، مبلغ ۵۵هزار تومان اضافه‌‌‌کار برای پرستاران تازه‌‌‌کار در نظر گرفته شده است، در حالی که پرستاران با سابقه ۱۵ تا ۱۶ سال، به طور متوسط ۸۵هزار تومان برای اضافه‌‌‌کار دریافت می‌کنند. علاوه بر این، پرستارانی که سابقه‌‌‌ای حدود ۳۰ سال دارند، مبلغی بین ۱۱۰ تا ۱۱۵هزار تومان اضافه‌‌‌کار دریافت خواهند کرد.
پیش‌بینی ۱۲ همت اعتبار پرستاری در بودجه ۱۴۰۴
در این بین نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز اعلام کرد: در بودجه سال آینده، مبلغ ۱۲هزار میلیارد تومان برای حمایت از پرستاران کشور در نظر گرفته شده و خواستار اجرایی شدن این تصمیم در راستای بهبود وضعیت معیشتی کادر درمان هستیم. از دولت درخواست داریم تا توجه بیشتری به مشکلات پرستاران و کارکنان عرصه سلامت داشته باشد.
حمیدرضا حاجی‌بابایی افزود: ما از سازمان برنامه و بودجه انتظار داریم که این موضوع را اجرایی کرده و بودجه آنان را برای سال آینده افزایش دهد. این تخصیص بودجه باید به گونه‌‌‌ای باشد که علاوه بر تامین منابع مالی لازم برای ارتقای معیشت پرستاران، به رفع مشکلات دیگر این قشر نیز کمک کند.
رئیس‌جمهور به وضعیت معیشتی پرستاران رسیدگی کند
همچنین نماینده مردم سیرجان و بردسیر و دبیر کمیسیون اصل ۹۰ مجلس به مشکلات معیشتی پرستاران اشاره کرد و گفت: درددل‌‌‌های پرستاران بسیار زیاد است و ما از رئیس‌جمهور درخواست داریم تا به وضعیت معیشتی و مشکلات این عزیزان رسیدگی کند. محمد معتمدی‌‌‌زاده افزود: پرستاران در خط مقدم مقابله با بیماری‌‌‌ها و بحران‌ها قرار دارند و مشکلات آنها تنها به بخش‌‌‌های مالی محدود نمی‌شود، بلکه مسائل کاری، امنیت شغلی و شرایط کاری سخت نیز نیازمند توجه ویژه است. درمجموع، مشکلات مالی و کمبود نیروی پرستاری در کشور همچنان یکی از دغدغه‌‌‌های اصلی وزارت بهداشت است. با وجود وعده‌‌‌های داده‌‌‌شده برای بهبود شرایط مالی پرستاران، اجرایی نشدن این وعده‌‌‌ها و تاخیر در پرداخت‌‌‌های معوقات، موجب نارضایتی گسترده‌‌‌ای میان پرستاران شده است. برای حل این مشکل، نیاز به تدابیر موثر از سوی مسوولان است تا بتوانند از فشارهای بیش از حد بر پرستاران بکاهند و شرایط کاری آنها را بهبود بخشند.
