تحصن مصدق و یارانش

۲۲ مهرماه ۱۳۲۸ دکتر محمد مصدق و یارانش در اعتراض به انتخابات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی دست به تحصن زدند. در کنار مصدق، عباس خلیلی مدیر روزنامه اقدام، ابوالحسن عمیدی نوری مدیر روزنامه داد، حسین فاطمی مدیر روزنامه باختر امروز، احمد ملکی مدیر روزنامه ستاره، جلالی نایینی مدیر روزنامه کشور، حسین مکی، سید علی شایگان، کریم سنجابی، آیت‌الله غروی و ارسلان خلعتبری از جمله متحصنین بودند.

تقاضای تحصن‌کنندگان در دو مورد خلاصه می‌شد: اول الغای انتخابات فاسد کشور و دوم تعیین دولتی بی‌طرف که انتخابات را در کمال آزادی برگزار کند. دولت و دربار نه تنها به تقاضای تحصن‌کنندگان بی‌اعتنایی کردند؛ بلکه بر مداخلات خود نیز در انتخابات اصرار ورزیدند. متحصنان پس از چند روز تحصن، چون جوابی از شاه دریافت نکردند و در خارج نیز انتخابات، طبق میل دولت جریان داشت، اعتصاب غذا کردند. سرانجام روز سه‌شنبه ۲۶ مهرماه ۱۳۲۸ش جواب شاه از طرف هژیر، وزیر دربار و به خط وزیر دربار به آنان داده شد که در آن به رضایت از آزادی انتخابات تاکید شده بود.

متحصنان پس از مشورت، جوابی به امضای دکتر مصدق به هژیر دادند: «... اکنون که درخواست ما مورد توجه و عطوفت قرار گرفت، به تحصن خاتمه می‌دهیم. سعادت مملکت را همیشه خواهانیم.» هنگام ترک بست‌نشینی در بیانیه‌ای منتشر کردند که ضمن آن آمده بود: «موضوعی که بیش از همه، ملیون ایران را نگران ساخته، نتیجه‌ای است که می‌خواهند از فساد و دستگاه ما بگیرند.» سپس آنان در خانه مصدق گرد آمدند و درباره موضوعی تصمیم گرفتند که اهمیت آن به مراتب، فراتر از مبارزه انتخاباتی بود: این تحصن سرآغاز شکل‌گیری جبهه ملی بود.