انگیزه میرزا رضا کرمانی از قتل ناصرالدین‌شاه

۱۱ اردیبهشت ۱۲۷۵ ه.ش ناصرالدین‌شاه قاجار درحالی‌که خود را برای برگزاری جشن آغاز پنجاهمین سال پادشاهی‌اش آماده می‌‌کرد و در شرایطی که یک روز به آغاز این جشن باقی مانده بود، به ضرب گلوله میرزارضا کرمانی از یاران سیدجمال‌الدین اسدآبادی، کشته شد.

میرزا رضای کرمانی در بازجویی‌هایی که از او شد، انگیزه قتل ناصرالدین را چنین برشمرده است: «چنین شجره‌ را باید قطع کرد که دیگر این نوع ثمر ندهد. ماهی از سر گنده گردد  نی ز دم. اگر ظلمی می‌شد، از بالا می‌شد. هم‌عقیده من در این شهر و مملکت بسیار است. در میان علما بسیار، در میان وزرا بسیار، در میان امرا بسیار، در میان تجار و کسبه بسیار، در میان جمیع طبقات بسیار هستند. شما می‌دانید وقتی که سیدجمال‌الدین در این شهر آمد تمام مردم از هر دسته و طبقه چه در طهران و چه در حضرت عبدالعظیم به زیارت و ملاقات او رفتند و مقالات او را شنیدند، چون هرچه می‌گفت محض خیر عامه مردم بود. همه کس شیفته مقالات او شدند و تخم این خیالات بلند را در مزارع قلوب پاشید. مردم بیدار بودند، هوشیار شدند و حالا همه کس با من هم‌عقیده است...».