تاریخ خوراک و آشپزی

خوراک و تاریخ آن متعلق به همگان است؛ همه طبقات و اقشار؛ چه حاکم چه مردم، چه دیوانی چه اشراف، چه خواص چه عوام، چه بازاری چه کارگر، چه ثروتمند چه فقیر، چه روستایی چه شهری و چه عشایر، همه و همه تاریخ خوراک دارند و البته که همگی نیز تاریخ خوراک منحصر به‌خود دارند. در طول تاریخ تفاوت‌هایی در خوراک هر دسته از گروه‌های مذکور وجود داشته است؛ اما این تفاوت‌ها بیشتر مربوط به کمیت و کیفیت طبخ خوراک‌ها بوده نه چیزی بیش از آن. تقریبا می‌توان گفت خوراک اساسی و بومی، برای هیچ دسته‌ای انحصاری نبوده و نیست، به‌خصوص با نزدیک شدن به دوره معاصر که همگان به انواع خوراک دسترسی دارند.

 بنابراین تاریخ خوراک می‌تواند عامل نزدیک کردن اقشار و طبقات مردم هر سرزمین و روزگاری به یکدیگر باشد؛ زیرا همه آنان خوراک‌های یکسانی می‌خورند و احساسات شناختی یگانه‌ای نسبت به واژه‌ها، تاریخ، فرهنگ، اسامی، متون، تصاویر یا هر چیز دیگر مربوط به خوراک دارند و به همین سبب دارای احساس اشتراک و تفاهم با یکدیگر خواهند شد. اگر به این تفاهم و اشتراک توجه شده و تقویت شود  می‌تواند بروز برخی از مشکلات اجتماعی درباره فاصله طبقاتی و تفاوت‌های فرهنگی بین اقشار مختلف را برطرف یا لااقل کاهش داد. از دیگر فواید همگانی بودن تاریخ خوراک، هویت‌ساز بودن آن است؛ به این معنا که هر جامعه‌ای خوراک‌های ویژه خودش را دارد که باعث تمایز آن جامعه از دیگر جوامع می‌شود؛ این تفاوت موجب هویت‌سازی برای مردمان هر جامعه می‌شود و تنش‌های دسته جات خُرد فرهنگی درون یک جامعه با کلیت آن را کاهش می‌دهد؛ زیرا نشان می‌دهد آنان همگی شباهت‌هایی به یکدیگر و تمایزاتی با دیگر جوامع دارند. تاریخ خوراک به مردم یک جامعه یادآوری می‌کند سلایق و علایق یکسانی دارند؛ پس می‌توانند علاوه بر آنکه گذشته همسانی دارند، آینده‌ یکسانی نیز داشته باشند. تاریخ خوراک به‌عنوان یک نمود واضح و روشن فرهنگی، اجتماعی و تاریخی توان بالایی برای دیگری‌سازی نسبت به دیگر جوامع برای هر جامعه دارد. اساسا لازم است توجه داشته باشیم که خوراک و نحوه طبخ آن انسان را از سایر موجودات تفکیک داده است. با پیگیری همین الگو از طریق تاریخ خوراک می‌توان هر جامعه‌ای را نسبت به دیگر جوامع تفکیک داد.  این موضوع را نیز نباید از نظر دور داشته باشیم که تاریخ خوراک، جهانی هم هست؛ جوامع تاریخمند در آشنایی با یکدیگر، خوراک‌های خاص خود را همچون دیگر داشته‌هایشان با همدیگر رد و بدل کرده‌اند. این روند رفته رفته و با نزدیک شدن به دوره معاصر شدت بیشتری یافته است؛ به‌طوری که درحال‌حاضر، افراد بشر به کمک عصر ارتباطات، متخصصان خوراک و کتاب‌های آموزش آشپزی به عبارتی با یکدیگر هم‌سفره شده اند.

- حسین منوچهری؛ دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تهران