«دنیای‌اقتصاد» اثرات فیلتر بر بازار را بررسی می‌کند
خطر از دست رفتن ۲۰۰ هزار شغل
فروش در کرونا
از زمانی‌که ایرانیان توانستند به ثبت وقایع و اتفاقات دست پیدا کنند و اززمانی‌که دولت و حکومت مرکزی تشکیل و مسوولیت تامین نیازهای اولیه شهروندان را به‌عهده گرفته، هیچ‌گاه وضعیت اقتصادی کشور در زمان صلح اینگونه نبوده است.
افزایش هفتگی قیمت‌ها و کمبود کالا در کنار سوء‌استفاده برخی افراد که ناشی از ترس آنها از آینده است و در نهایت ضعف مدیریت سبب‌شده که بازار تمام کالاها و خدمات، دائما در نوسان باشد. با شیوع ویروس کرونا و عالم‌گیری این ویروس شاخص اقتصادی تمام کشورها نزولی شد و مطابق اعلام سازمان جهانی پول تمامی اقتصادها به غیر از چین کوچک شدند. اما در این میان برخی کسب و کارها رونق گرفت. لزوم ماندن در خانه و خودداری از حضور در اجتماعات و اماکن شلوغ باعث شد که کسب کارهای مبتنی بر اینترنت و فضای مجازی رونق بگیرند و فعالان حوزه با توجه به نیازهای جدید شروع به طراحی استارت‌آپ‌های جدید کنند.
در کشور ما نیز وضعیت به همین‌گونه بود و با گسترش شبکه‌های اجتماعی و حضور 47میلیون نفر در این فضا سبب شد که شغل‌های جدیدی شکل بگیرد. افرادی که به‌خاطر نوع خاص لباس پوشیدن یا ترانه‌خواندن تبدیل به اینفلوئنسر شدند و اکنون بابت هر تبریک تولد 300 تا 500 هزار تومان دریافت می‌کنند. اما شوک اول به این کسب‌و‌کار زمانی بود که به‌‌رغم قول‌های رئیس‌جمهور و وزیر ارتباطات دادسرای فرهنگ و رسانه دستور فیلتر تلگرام را داد و همین امر باعث شد در یک شب نزدیک به 250 هزار کسب و کار تحت‌تاثیر قرار بگیرند و مطابق آمارهای اولیه 10 هزار نفر بیکار شوند. اکنون نیز بحث انتقال کاربران ایرانی به فضای اینترنت ملی و قطع‌شدن تمامی اپلیکیشن‌های خارجی ظرف ماه‌های آینده مطرح شده و این امر باعث نگرانی مضاعف فعالان این حوزه شده است.
فیلتر جواب نداد
افشین کلاهی عضو هیات‌رئیسه فدراسیون فناوری اطلاعات اعلام کرد در صورت اجرای فیلتر اینستاگرام و حتی جابه‌جایی کاربران به سمت شبکه‌های دیگر(ایرانی) 90درصد کسب و کارهای اینترنتی ورشکست خواهند شد.
رضا الفت‌نسب عضو هیات‌رئیسه اتحادیه کسب‌و‌کار‌های اینترنتی نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با تایید این اظهارات گفت: مطابق آماری که سازمان توسعه‌تجارت به ما اعلام کرده فقط در سال‌جاری 50 هزار نماد اینترنتی اعتماد صادرشده و نزدیک به 250هزار نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در این حوزه مشغول به‌کار شده‌اند که بیش از 90درصد از آنها در فضای اینستاگرام مشغول هستند.
وی درخصوص فیلتر اینستاگرام یا کوچ کاربران ایرانی به فضای اینترنت ملی گفت: اینکه در شرایط فعلی اقتصادی که قشر زیادی از مردم در تامین نان‌شب خود مانده‌اند اینگونه بحث‌ها مطرح شود، واقعا تعجب‌برانگیز است. اینکه در اینستاگرام یا هر شبکه مجازی تخلف روی می‌دهد یا محتوای نامناسب منتشر می‌شود درست است اما راه آن مسدود‌کردن نیست؛ مگر به‌خاطر احتمال تصادف یا فوت افراد یک خیابان را می‌بندند؟ بلکه می‌آیند با خط‌کشی علائم هشدار یا بلوک‌چینی احتمال خطر را به حداقل می‌رسانند یا به تعبیر دیگر مدیریت می‌کنند؛ یعنی همان چیزی که امروز کشور ما در آن مشکل دارد. عضو هیات‌رئیسه اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی ادامه داد: نکته دیگر آنکه مدیران ما از اتفاقات و تصمیم‌های قبلی درس نمی‌گیرند، مگر فیلتر تلگرام یا توییتر باعث حذف این شبکه‌ها از زندگی مردم شد؟ الان شرایط به‌گونه‌ای شده که مسوولان کشور برای ارتباط و انتقال صحبت‌های خود به مردم از توییتر استفاده می‌کنند. این وسط فقط بازاری برای یک عده تشکیل شد تا فیلتر‌شکن بفروشند. وی ادامه داد: در حالی‌که قاچاق، رشوه، گران‌فروشی و انواع تخلفات اقتصاد خرد را در برگرفته 15 نهاد در مورد اینترنت و فضای مجازی تصمیم‌گیری می‌کنند؛ گویی مشکل اصلی مملکت اینترنت است.
در حالی‌که باور عمومی مردم از فروشگاه اینترنتی فروش پوشاک یا لوازم آرایشی و بهداشتی است اما شکل‌های جدید یا منحصربه‌فردی نیز از کسب درآمد نیز به‌وجود آمده است. هاجر خانم یک زن 45ساله سرپرست‌خانوار است که همسرش به دلیل افتادن از داربست فلج شده و سه دختر 5، 9 و 15 ساله دارد. کمیته‌امداد هم ماهانه 65 هزار تومان بابت هر نفر به این خانواده کمک می‌کند که این حداکثر پرداختی این نهاد به ازای هر نفر است. هاجر خانم درخصوص نحوه گذران زندگی می‌گوید: اگر اینستاگرام نبود ما از گشنگی می‌مردیم، الان من به کمک دختر بزرگم صفحه آشپزی راه‌انداخته‌ایم و سفارش‌های مردم را از نقاط مختلف شهر برای تمیزکردن، خرد‌کردن و سرخ‌کردن سبزی می‌گیریم و عکس آنها را در صفحه می‌گذاریم تا مشتریان بیشتری پیدا کنیم. خوشبختانه در ماه‌های اخیر بادمجان سرخ‌کرده و برخی سفارشات جدید هم گرفتیم، هرچند تغییری در کیفیت زندگی ما به‌وجود نیامد، چون این پول اضافه را برای خرید تبلت و استفاده از شبکه شاد جهت آموزش مجازی مدارس هزینه کردیم.
عدم توفیق شبکه‌های اجتماعی داخلی
کریم‌پور کارشناس حوزه آی‌تی و عضو نظام صنفی رایانه در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درخصوص استفاده از استارت‌آپ‌های ایرانی گفت: تجربه استفاده از پیام‌رسان‌هایی مثل سروش و ای‌گپ و سایر اپلیکیشن‌های ایرانی نشان داد که باید پله‌پله در این حوزه جلو رفت و نمی‌توان یک‌شبه تبدیل به غول‌هایی مثل واتس‌اپ یا تلگرام شد. ما در حالی‌که تحریم هستیم و حتی برای واردات سرور با مشکل روبه‌رو هستیم چگونه می‌خواهیم بیش از 50میلیون نفر را به شبکه اینترنت داخلی منتقل کنیم یا استارت‌آپ‌هایی با 50درصد کارآیی و کیفیت اینستاگرام تولید کنیم؟ باید واقعیت‌ها را قبول کرد که در حوزه آی‌تی ما به الگو‌برداری و انتقال تکنولوژی از کشورهای غربی نیاز داریم و در زمانی‌که به‌خاطر تحریم نمی‌توانیم کارشناسان این حوزه را به کشور دعوت کنیم، می‌خواهیم این انتقال بزرگ را انجام دهیم.
نان بریدن ممنوع
خانم احمدی نیز در اینستاگرام صفحه دارد و انواع ترشی‌ها و عرقیجات را عرضه می‌کند. وی در خصوص فیلتر اینستاگرام گفت: فکر نکنم چنین اتفاقی رخ دهد، به هر حال مسوولان هم در همین کشور زندگی می‌کنند و می‌دانند وضعیت اقتصادی چگونه است، ضمن آنکه در دین اسلام نیز در مورد نان‌بریدن یا قطع رزق و روزی خیلی صریح هشدار داده شده، پس چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.
احمدی درخصوص استفاده از دیگر شبکه‌ها گفت: مردم به این شبکه عادت کرده‌اند. کیفیت بالای عکس‌ها و خدماتی که به کاربر می‌دهد و از همه مهم‌تر آسان‌بودن کار با آن را دیگر شبکه‌ها ندارند. وقتی کل مردم جهان از این برنامه استفاده می‌کنند رفتن به برنامه دیگر لزومی ندارد. مطابق بررسی‌های صورت‌گرفته پس از فیلتر تلگرام درآمد 19هزار کانال تلگرامی 90درصد کاهش پیدا کرد و زندگی 250هزار فروشنده تحت‌تاثیر این تصمیم قرار گرفت؛ از سوی دیگر اذعان کارشناسان به‌عدم توانایی در طراحی و اجرای اپلیکیشن‌هایی حتی با 50درصد کیفیت و کارآیی اینستاگرام یا سایر پیام‌رسان‌ها و تجربه سروش و ای‌گپ نشان می‌دهد که نمی‌توان به استقبال مردم از استارت‌آپ‌های ایرانی در این حوزه امید داشت. حال باید دید با توجه به شرایط سخت اقتصادی و تعطیلی بسیاری از کسب و کارها و جولان کرونا آیا هنوز بر انتقال فضای مجازی کشور روی اینترنت ملی یا فیلتر اینستاگرام اصرار وجود دارد یا خیر.
