چرا بازار فروش اوراق ارزی داغ نشد؟
استقبال خریداران از اوراق سکه
همچنین بنابر اعلام بانک مرکزی، حداقل و حداکثر میزان خرید اوراق گواهی ارزی توسط هر شخص حقیقی به ترتیب معادل ریالی ۱۰۰۰ دلار و ۴۰۰۰ دلار بوده و پرداخت وجه اوراق در زمان انتشار صرفا به «ریال» خواهد بود. بانک مرکزی به وکالت از خریداران اوراق، نسبت به تامین دلار و نگهداری آن تا زمان سررسید اوراق اقدام می‌کند. بانک مرکزی اعلام کرده که در صورت مطالبه خریداران اوراق سکه و گواهی ارزی، امکان تحویل سکه و اسکناس ارز خریداری شده به مشتری در زمان سررسید درنظر گرفته شده است.
جزئیات معاملات اوراق سکه و گواهی ارز
به گزارش بانک مرکزی، براساس معاملات انجام‌شده تا پایان روز سه‌شنبه ۲۹آذرماه، بیش از ۷میلیون ورقه اوراق سکه معادل ۷۰هزار سکه تمام بهار آزادی و بیش از یک‌میلیون و ۴۴۰هزار دلار گواهی ارزی توسط متقاضیان خریداری شده است. انتشار اوراق سکه از تاریخ ۱۷آبان با قیمت ۱۵میلیون و ۸۷۵هزار تومان آغاز شد. معاملات ثانویه این اوراق نیز از تاریخ ۱۸آبان ماه آغاز شد و تا تاریخ هفدهم اردیبهشت سال۱۴۰۲ ادامه خواهد داشت. قیمت این اوراق در بازار ثانویه به بیش‌از ۱۷میلیون تومان رسیده است و با انجام یک محاسبه ساده می‌توان فهمید که تاکنون بیش‌از یک‌هزار میلیارد تومان اوراق سکه به فروش رسیده است. این به این معنی است که با عرضه این اوراق و معامله آن در بازار ثانویه تاکنون، حدودا یک‌هزار میلیارد تومان نقدینگی جمع‌آوری شده است.
شرایط معامله اوراق سکه
به‌گفته بانک مرکزی، اوراق سکه بانک مرکزی معاف از مالیات است و کلیه اشخاص حقیقی می‌توانند حداکثر معادل ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی طرح جدید و همچنین صندوق های سرمایه گذاری طلا بدون محدودیت، نسبت به خرید این اوراق اقدام کنند. این به این معنی است که متقاضیان می‌توانند نسبت به خرید حداکثر ۱۰هزار ورقه سکه بانک مرکزی اقدام کنند. سررسید اوراق سکه بانک مرکزی، ۶ ماه پس از عرضه اولیه، با تسویه نقدی در سررسید است. قیمت تسویه نقدی اوراق نیز معادل میانگین موزون قیمت‌های پایانی تمامی گواهی‌های سپرده سکه بانک‌ها و اوراق سکه بانک مرکزی در بورس کالای ایران در آخرین جلسه معاملاتی خواهد بود و درصورت مطالبه مشتریان، امکان تحویل سکه خریداری‌شده به مشتری درنظر گرفته شده است.
البته امکان معامله این اوراق در بازار ثانویه نیز فراهم شده است و معاملات ثانویه اوراق سکه مرکزی، در بورس کالای ایران انجام می‌شود و دارندگان اوراق درصورت تمایل به فروش اوراق زودتر از سررسید، می‌توانند اوراق سکه خود را در بورس کالای ایران، به قیمت روز به فروش برسانند. بر این اساس، بانک مرکزی، تسویه نقدی اوراق در سررسید و همچنین نقدشوندگی این اوراق در بازار ثانویه بورس کالای ایران به قیمت روز را متعهد می‌شود. نکته قابل توجه این است که اوراق سکه بانک مرکزی علاوه بر امکان سرمایه‌گذاری در طلا، قابلیت توثیق در شبکه بانکی برای اخذ انواع تسهیلات را نیز دارد که این موضوع می‌تواند به تهیه آسان‌تر وثیقه‌های موردنیاز تسهیلات بانکی و راحت‌تر شدن شرایط گرفتن وام بانکی کمک شایانی کند.
عدم استقبال از گواهی ارزی
بانک مرکزی اعلام کرده است که که تا پایان روز سه‌شنبه ۲۹آذرماه، بیش از یک‌میلیون و ۴۴۰هزار دلار گواهی ارزی توسط متقاضیان خریداری شده است. این به معنی است که با احتساب نرخ دلار در بازار متشکل، تاکنون چیزی حدود ۵۲میلیارد تومان اوراق گواهی ارزی فروخته شده است. به‌گفته بانک مرکزی حداقل و حداکثر میزان خرید اوراق گواهی ارزی توسط هر شخص حقیقی به ترتیب معادل ریالی ۱۰۰۰ دلار و ۴۰۰۰ دلار است. اگر به‌صورت میانگین هر شخص حقیقی، معادل ریالی ۲۵۰۰دلار اوراق گواهی ارزی خریداری کرده باشد، حدودا ۵۵۰شخص حقیقی نسبت به خرید این اوراق ارزی اقدام کرده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که خرید اوراق گواهی ارزی به‌نسبت اوراق سکه بانک مرکزی با استقبال کمتری مواجه شده و تقاضا برای این اوراق کمتر بوده است.
یکی از دلایل این موضوع بحث خرید دلار توافقی است. درشرایطی که دلار توافقی در دسترس باشد و افراد توانایی خرید آن را داشته باشند، به سراغ دلار توافقی می‌روند. هرچند که سقف خرید اوراق گواهی ارزی ۴۰۰۰دلار و سقف خرید دلار توافقی ۲۰۰۰دلار است، اما به‌دلیل احتمال وجود ریسک نقدشوندگی این اوراق و همچنین تمایل بیشتر مردم به داشتن اسکناس ارز و کمتر بودن ریسک نگهداری آن، بازار فروش اوراق گواهی ارزی به‌نسبت بازار اوراق سکه داغ نشده است. بانک مرکزی اعلام کرده که پرداخت وجه اوراق در زمان انتشار صرفا به «ریال» خواهد بود. بانک مرکزی به وکالت از خریداران اوراق، نسبت به تامین ارز (دلار) و نگهداری آن تا زمان سررسید اوراق اقدام می‌کند. همچنین دارندگان اوراق گواهی ارزی می‌توانند در زمان سررسید با پرداخت حق الوکاله تعیین‌شده اسکناس ارز را از بانک عامل دریافت کنند.
ضوابط اجرایی انتشار اوراق گواهی ارزی بانک مرکزی
بانک مرکزی به وکالت از خریداران اوراق، نسبت به تامین ارز و نگهداری آن تا زمان سررسید اوراق اقدام می‌کند. البته بانک مرکزی در تبصره‌ای اعلام کرده که اوراق توسط بانک عامل به نیابت از بانک مرکزی قابل بازخرید قبل از سررسید خواهد بود. دارندگان اوراق در سررسید، می‌توانند یکی از این روش‌ها را انتخاب کنند: پرداخت حق‌الوکاله مذکور معادل ۷درصد مبلغ ریالی در زمان سررسید و دریافت اسکناس ارز (دلار) از بانک عامل یا تسویه نقدی (ریالی) که در این صورت حق‌الوکاله‌ای دریافت نخواهد شد. مبنای محاسبه برای تعیین مبلغ ریالی در زمان بازخرید، سررسید و انتشار اوراق، نرخ پایانی روز قبل دلار توافقی (اسکناس) است.
بر اساس تبصره اعلام‌شده، نرخ پایانی روز قبل نماد دلار توافقی (اسکناس) بازار متشکل معاملات ارزی (میانگین موزون معاملات نماد دلار توافقی روز قبل) در پایگاه اطلاع‌رسانی شرکت مدیریت بازار متشکل معاملات ارز ایران به آدرس www.ice.ir قابل مشاهده است. بانک عامل مکلف است به‌صورت هفتگی منابع ریالی حاصل از فروش این اوراق را پس از انجام هماهنگی لازم با اداره عملیات ارزی این بانک، به حساب‌های معرفی‌شده نزد اداره معاملات ریالی بانک مرکزی واریز کند.
