قزاقستان؛ قدرتی متوسط برای آینده اوراسیا
این کشورها که نه قدرت‌های بزرگ و نه کوچک در نظر گرفته می‌شوند، می‌توانند اهمیتی جهانی را ارائه دهند که فراتر از یک وجهه صرفا منطقهای باشد. کانادا نمونه اولیه قدرت متوسط است. استرالیا نیز اغلب با این عنوان نام‌گذاری شده است.
قدرت‌های متوسط غالبا با اهمیت اقتصادی(مثلا به دلیل منابع انرژی آنها) همراه با آنچه محققان آن را «کارآفرینی هنجار» می‌‌نامند مرتبط هستند. آنها معمولا از طریق نیروی نظامی اعمال نفوذ نمی‌کنند، بلکه از طریق ابزارهای دیپلماتیک، نقش خود را در حل منازعه نشان می‌دهند.
قزاقستان تمام ویژگیهای کلاسیک یک قدرت متوسط را دارد: موقعیت استراتژیک، منابع طبیعی فراوان و تعهد به اصول و همکاری بین‌المللی. باید گفت قزاقستان به‌طور مداوم بر چندجانبه‌گرایی و حل مناقشه در دیپلماسی بین‌المللی خود تاکید کرده است. یکی از عوامل کلیدی که در ظهور قزاقستان به عنوان یک قدرت متوسط نقش دارد، تعهد این کشور به میزبانی و شرکت در کنفرانس‌های سیاسی بین‌المللی است. در سال‌های اخیر، قزاقستان خود را به عنوان یک کشور بی‌طرف برای گفت‌وگو و میانجیگری قرار داده است.
به عنوان مثال، در ژانویه ۲۰۱۷ این کشور میزبان مذاکرات سطح بالا در مورد جنگ داخلی سوریه در آستانه بود که دولت سوریه، نیروهای مخالف و سهامداران منطقه مانند روسیه، ایران و ترکیه را در روند آستانه گرد هم آورد و نقش کلیدی در پیشبرد آتش‌بس و تسهیل کمک‌های بشردوستانه داشت. در سال ۲۰۱۳، قزاقستان همچنین مذاکرات ایران و کشورهای ۵+۱(ایالات‌متحده، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان) را تسهیل کرد که با امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ۲۰۱۵ به اوج خود رسید.
قزاقستان به عنوان یکی از اعضای غیردائم شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ بر موضوعات مهمی مانند عدم تکثیر سلاح‌های کشتار جمعی، پیشگیری از درگیری و مبارزه با تروریسم تاکید کرد. به همین ترتیب در رسیدگی به بحران بشردوستانه در افغانستان پس از آشفتگی سیاسی این کشور در سال ۲۰۲۱ بسیار موثر بود.
قزاقستان موضع خود را در قبال بحران اوکراین با سیاست عدم به رسمیت شناختن دونتسک و لوگانسک به عنوان کشورهای مستقل مشخص کرده است. چنین ثبات شجاعانه‌ای در پیشبرد بی‌طرفی استراتژیک در منطقهای همسایه روسیه و چین به تلاش‌ها برای تقویت اصول سازمان ملل در حمایت از نظم جهانی و همچنین چشم‌انداز منطقهای برای چندجانبه‌گرایی بیشتر کمک کرده است.
قابل توجه است که قزاقستان به عنوان یک قدرت متوسط در سواحل شرقی دریای خزر ظاهر می‌شود و همزمان جمهوری آذربایجان نیز در ساحل غربی خود این کار را انجام می‌دهد. ارتقای همکاری دوجانبه آنها باعث ایجاد یکپارچگی عمیق‌تر در منطقه شده و ساختار امنیتی آن را تقویت میکند. توافق اخیر با جمهوری آذربایجان برای استفاده از ظرفیت کامل مسیر حمل‌ونقل بین‌المللی ترانس خزر (TCITR) که به عنوان کریدور میانی نیز شناخته می‌شود، از چین به اروپا از طریق آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی عبور میکند.
آخرین نشست دوجانبه بین قزاقستان و جمهوری آذربایجان پس از تبدیل شورای کشورهای ترک در سال ۲۰۲۱ به سازمان کشورهای ترک (OTS) برگزار شد. شورای ترک که در سال ۲۰۰۹ تاسیس شد، در ابتدا بستری برای گفت‌وگو و همکاری بین جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکیه بود. ایجاد سازمان کشورهای ترک یک تحول طبیعی از تکامل شورای ترک در طول سال‌ها به یک سازمان جامع‌تر شامل امور اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و امنیتی بود.
این تغییر به کشورهایی مانند قزاقستان و جمهوری آذربایجان این امکان را داده است که روابط قوی‌تری ایجاد کنند و در چالشهای منطقهای به‌طور موثرتری با یکدیگر همکاری کنند. اعلامیه سمرقند در نوامبر ۲۰۲۲ این سازمان که به مناسبت نهمین نشست سران آن تصویب شد، یک برنامه چندجانبه گسترده اما اساسی برای همکاری در زمینه‌های سیاست خارجی و امنیتی و همچنین اقتصاد و روابط مردم با مردم و تقویت نهادینه‌سازی فعالیت‌های جهان ترک بود.
این کشور موقعیت خوبی برای همکاری با جمهوری آذربایجان برای ایفای نقش‌های کلیدی ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک قدرت متوسط در منطقه دریای خزر دارد. هر کشور درواقع نیروگاه اقتصادی منطقهای با منابع انرژی گسترده و فضای سیاسی باثبات است که آن را به شریکی جذاب برای قدرت‌های منطقهای و جهانی تبدیل میکند.
به‌طور مشابه جمهوری آذربایجان یک بازیگر مهم در قفقاز جنوبی، یک قطب مهم ترانزیتی برای تامین نفت و گاز است که اروپا و آسیا را به هم متصل میکند، از جمله ترانزیت انرژی از قزاقستان به سمت غرب. توافق دوجانبه اخیر آنها در راستای نقشه راه ۲۰۲۲-۲۰۲۷ برای توسعه کریدور میانی است که قزاقستان به صورت سه‌جانبه بین جمهوری آذربایجان، قزاقستان و ترکیه در نوامبر گذشته در سطح وزیر خارجه در آکتائو پیشنهاد کرد.
شایان ذکر است که قزاقستان یکی از نخستین کشورهایی بود که برای همکاری بیشتر منطقهای و درون منطقهای برای مقابله با چالشهای جهانی ناشی از افزایش قطبی‌‌سازی و چندپارگی تجمع کرد.
این مجمع ابزار جدیدی را برای تقویت صداهایی که مخالف خشونت در سیاست بین‌الملل حمایت هستند، برای تضمین رشد اقتصادی پایدار، صلح و امنیت فراهم میکند. این امید وجود دارد که این فراخوان در میان قدرت‌های متوسط طنین‌انداز شود تا راه بازگشت به صلح را بیابند.
قزاقستان سیاست خارجی چندجانبه‌ای را با هدف حفظ تعادل بین قدرت‌های بزرگ و در عین حال پیشبرد منافع ملی خود دنبال کرده است. این رویکرد عملگرایانه سیاست خارجی که توسط توکایف به عنوان وزیر امور خارجه و نخست‌وزیر کشور در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ آغاز شد، به آن اجازه داد تا سوزن بین روسیه و چین را بپیچد و در عین حال روابط خود را با غرب و همچنین سایر قدرت‌های آسیایی عمیق‌تر کند.
