بانک مرکزی اعلام کرد
افزایش سقف وام‌های خرد
در این بخشنامه همچنین آمده که اعطای تسهیلات در قالب «کارت اعتباری مرابحه» تا سقف حداکثر سیصد میلیون تومان در سطح تمامی موسسات اعتباری، به هر شخص متقاضی واجد شرایط در چارچوب ضوابط مربوط مجاز است و در سقف تسهیلات خرد به متقاضی در هر موسسه محسوب می‌شود. به‌گفته بانک مرکزی، اگر مشتریان قبلا از موسسات اعتباری تسهیلات خرد دریافت کرده باشند، مبنای محاسبه برای تسهلات جدید، مابه‌التفاوت قابل پرداخت به مشتری تا سقف مقرر در این دستورالعمل، سهم اصل باقی‌مانده از مانده بدهی است.
سقف جدید وام‌های خرد
بانک مرکزی در بخشنامه‌ای اعلام کرد که سقف اعطای تسهیلات خرد بانک‌ها و موسسات اعتباری افزایش پیدا خواهد کرد. بر اساس این دستورالعمل جدید، حداکثر مجموع اصل تسهیلات خرد قابل پرداخت به هر مشتری در هر موسسه اعتباری ۳۰۰میلیون تومان خواهد بود. به این ترتیب، از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل، بانک‌ها و موسسات اعتباری موظف هستند، تسهیلات خرد اعطایی را بر اساس شرایط، امتیاز اعتباری، رتبه اعتباری داخلی و سقف اعتبار مشتری در قالب قراردادهای فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک، مرابحه، جعاله و قرض‌الحسنه به مشتری پرداخت کنند. طبق این بخشنامه، در مواردی که مشتری قبلا تسهیلات خرد از موسسه اعتباری دریافت کرده است، مبنای محاسبه مابه‌التفاوت قابل پرداخت به مشتری تا سقف مقرر در این دستورالعمل، سهم اصل باقی مانده از مانده بدهی خواهد بود.
به‌گفته بانک مرکزی ضوابط، شرایط و سایر جزئیات اجرایی مربوط به نحوه اعطای تسهیلات خرد از قبیل دوره و شیوه بازپرداخت اقساط یا تسویه تسهیلات، شیوه محاسبه سود، کارمزد، وجه التزام تاخیر تادیه دین، حسب مورد تابع مقررات ابلاغی مربوط از جمله مفاد دستورالعمل‌های اجرایی عقود و الزامات مقرر در فرم‌های یکنواخت قراردادهای اعطای تسهیلات بانکی خواهد بود.
اعتبارسنجی و تضامین دریافت تسهیلات
فصل سوم بخشنامه تسهیلات خرد بانک مرکزی به موضوعات مربوط به اعتبارسنجی و تضمین‌های موردنیاز تسهیلات خرد پرداخته است. براساس این بخشنامه، موسسه اعتباری موظف است قبل از اعطای تسهیلات، نسبت به استعلام سابقه چک برگشتی و بدهی غیرجاری مشتری اقدام کند؛ چراکه اعطای تسهیلات خرد به مشتری دارای چک برگشتی رفع سوءاثر نشده یا بدهی غیرجاری تا زمان رفع سوءاثر از چک برگشتی و تعیین تکلیف بدهی غیرجاری مطابق ضوابط مربوط ممنوع است. بانک مرکزی همچنین اعلام کرده که موسسات اعتباری در اعطای تسهیلات خرد به مشتری دارای سابقه و امتیاز اعتباری، می‌توانند با رعایت تکالیف قانونی و مقررات مرتبط و همچنین شرایط مندرج در این دستورالعمل، متناسب با امتیاز اعتباری مشتری، میزان تسهیلات خرد اعطایی و درجه‌ی نقدشوندگی وثایق و تضامین ارائه‌شده، حداکثر دو مورد از تضامین و وثایق مورد تایید را از تسهیلات‌گیرنده یا ضامن دریافت کنند.
بانک مرکزی در این بخشنامه ۱۵مورد از وثیقه‌های معتبری را که بانک‌ها و موسسات اعتباری می‌توانند برای اعطای تسهیلات از مشتریان دریافت کنند، معرفی کرده است. برخی از مهم‌ترین این وثایق شامل اوراق تجاری از قبیل چک یا سفته مشتری، اوراق بدهی اعم از اوراق پذیرفته‌شده در بازار سرمایه و غیر آن، سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس از جمله سهام عدالت، واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس، چک یا سفته توسط ضامن، اموال عینی با ارزش عرفی ازقبیل خودرو، مسکوکات یا مصنوعات طلا و گواهی کسر از حقوق توسط مشتری یا ضامن است.
بانک مرکزی در این دستورالعمل به برخی از الزامات و ضوابط اعطای تسهیلات خرد توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری نیز اشاره کرده است. مطابق این الزامات، موسسات اعتباری موظفند نسبت به الکترونیکی‌کردن قراردادهای اعطای تسهیلات بانکی در چارچوب اعلام‌شده توسط بانک مرکزی اقدام کنند و نسخه‌ای از آن را در اختیار مشتری قرار دهند. بانک مرکزی تاکید کرده که دریافت وثیقه نقدی از مشتری در اعطای تسهیلات خرد، در قالب انواع سپرده‌ها ممنوع بوده و همچنین استفاده از سایر قراردادهای تسهیلاتی به استثنای موارد ذکرشده در این دستورالعمل برای اعطای تسهیلات خرد ممنوع است. موسسات اعتباری موظفند محدودیت‌های مقرر در این دستورالعمل را به نحو مقتضی در سامانه‌های کنترلی و نظارتی مربوط اعمال کنند.
دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری
شورای پول و اعتبار بانک مرکزی ویرایش جدیدی از دستورالعمل اجرایی کارت‌های اعتباری را به تصویب رسانده است. براساس این دستورالعمل، موسسات اعتباری موظفند که قبل از صدور کارت اعتباری، نسبت به اعتبارسنجی مشتری اقدام کنند. این اعتبارسنجی باید به‌گونه‌ای باشد که میزان توان و ظرفیت اعتباری مشتری را مشخص کند؛ چراکه موسسه اعتباری مجاز به اعطای اعتبار بیش‌از ظرفیت اعتباری مشتری نیست. ازطرفی موسسه اعتباری مکلف است قبل از صدور یا تمدید کارت اعتباری، وضعیت بدهی غیرجاری و چک برگشتی مشتری را از بانک مرکزی استعلام و برحسب ضوابط ابلاغی از سوی بانک مرکزی، نسبت به صدور یا تمدید کارت اعتباری اقدام کند.
براساس این بخشنامه، صدور کارت اعتباری توسط موسسه اعتباری، مشروط به اخذ شناسه مربوط از مرکز کنترل و نظارت اعتباری (سامانه مکنا)، مطابق با رویه اعلام‌شده از سوی اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی خواهد بود. موسسه اعتباری موظف است پس از صدور کارت اعتباری، با استفاده از کد مأخوذه از این سامانه، مراتب را در مرکز کنترل و نظارت اعتباری (سامانه مکنا) ثبت کند.
در این بخشنامه آمده که مجموع اعتبار قابل تخصیص از سوی موسسات اعتباری به هر مشتری در قالب کارت اعتباری، حداکثر ۳۰۰میلیون خواهد بود. براساس یکی از مواد این دستورالعمل، چنان‌چه پس از تاریخ انقضای کارت اعتباری، مشتری مجددا درخواست دریافت کارت اعتباری کند، اعتبار کارت اعتباری جدید بدون درنظر گرفتن بدهی مشتری بابت کارت قبلی و بر اساس ضوابط مربوط تعیین می‌شود. اما مانده کارت اعتباری جدید، معادل مابه‌التفاوت مبلغ اعتبار کارت اعتباری جدید و مانده بدهی مشتری بابت اصل تسهیلات اعطایی از محل کارت قبلی محاسبه می‌شود. ازطرفی، کارت اعتباری دارای ویژگی گردان است؛ به این معنی که تا تاریخ انقضا، همواره به میزان مابه‌التفاوت مبلغ سقف اعتبار و اصل تسهیلات تسویه‌نشده توسط مشتری، اعتبار خواهد داشت.
همچنین موسسه اعتباری می‌تواند برحسب درخواست مشتری، مدت اعتبار کارت اعتباری را بر اساس ضوابط و مقررات تمدید کند. در این صورت، موسسه اعتباری موظف است پیش از تمدید، نسبت به اعتبارسنجی مشتری، تمدید مدت قرارداد، ارزیابی مجدد وثایق و... اقدام کند. البته تمدید مدت اعتبار کارت اعتباری صرفا در صورتی مجاز است که درخواست تمدید قبل از تاریخ انقضای کارت اعتباری از سوی مشتری به موسسه اعتباری ارائه شده باشد.
