تجارت در آستانه بر‌‌گزاری داووس ۲۰۲۳
چالش‌های طلای‌سفید لاتین یا مثلث لیتیوم
آمریکای‌لاتین بنا به برآورد برنامه توسعه سازمان ملل، جایگاه حدودا ۶۰درصد از کل لیتیومی است که در جهان وجود دارد. آرژانتین، شیلی و بولیوی را «مثلث لیتیوم» جهان می‌خوانند؛ این ۳ کشور هم‌‌‌‌‌مرز با منطقه‌ای هستند که از نظر منابع لیتیوم بسیار غنی است. بنا به نوشته پایگاه اینترنتی مجمع اقتصادی جهان، با استناد به آمار سازمان پیمایش جغرافیایی ایالا‌‌‌‌‌ت‌‌‌‌‌متحده، از مجموع ۸۶میلیون‌تن لیتیوم شناسایی شده در جهان، بولیوی ۲۱میلیون تن، آرژانتین ۳/ ۱۹میلیون‌تن و شیلی ۶/ ۹میلیون‌تن از لیتیوم جهان را در خود جای داده‌اند، با این‌وجود مطابق آمار مرکز مطالعات راهبردی و بینالملل، شیلی پرچمدار بهره‌‌‌‌‌برداری از این منابع و تجاری‌کردن آنها است. بنابراین آمار آرژانتین و بولیوی به دلیل چالش‌های مربوط به سرمایه‌گذاری و شرایط سخت‌‌‌‌‌تر جغرافیایی از قافله توسعه این منابع باز مانده‌‌‌‌‌اند. سازمان‌ملل می‌گوید کسب درآمد از راه تولید لیتیوم نیز کاری دشوار است، چراکه عمده سودی که این صنعت حاصل می‌کند از طریق زنجیره ارزشی بلند حاصل می‌شود که در نهایت به ساخت باتری می‌رسد. ۱۰ تولیدکننده باتری که بیشترین سهم از بازار را دارند همگی در آسیا واقع شده‌اند، در نتیجه گزارش بخش توسعه سازمان‌ملل نتیجه‌‌‌‌‌گیری می‌کند که کشورهای آمریکای‌لاتین نیاز دارند سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهند تا بتوانند با محلی‌کردن زنجیره ارزش، سودهایی قابلتوجه به‌دست بیاورند. استخراج لیتیوم نیازمند استفاده از مقادیر معتنابهی آب، رقمی در حدود ۲/ ۲میلیون لیتر برای هر‌تن لیتیوم است. این امر به ایجاد مشکلاتی عمده در کشورهای تحت‌فشار از نظر آب منجر شده‌است. عمده تولید لیتیوم در آمریکای‌لاتین در نمک‌‌‌‌‌زارها واقع شده‌است که اکوسیستمی بسیار شکننده‌ای دارند، از همین‌رو بخش توسعه‌‌‌‌‌ای سازمان‌ملل می‌گوید عملیات استخراج لیتیوم خطر آلوده‌کردن حوضه‌‌‌‌‌های آب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریز محلی را دارد. در همین زمینه یکی از فعالان محیطزیست آرژانتینی می‌گوید: در آینده ما لیتیوم خواهیم داشت، ماشین الکتریکی خواهیم داشت اما آب نداریم. طبق آمار آژانس بین‌المللی انرژی انتظار می‌رود گذار انرژی در جهان تا سال۲۰۴۰ موجب افزایش ۴۰برابری تقاضای لیتیوم شود. باتری‌های با یون لیتیومی درتاسیساتی که در صنعت انرژی‌‌‌‌‌های تجدیدپذیر به‌کار می‌روند کاربرد دارد.
علاوه‌بر این افزایش تقاضای ماشین‌‌‌‌‌های الکتریکی باعث تقویت تقاضای لیتیوم می‌شود. لیتیوم که بعضا آن را «طلای سفید» می‌‌‌‌‌نامند از عناصر کلیدی تولید باتری ماشین‌‌‌‌‌های الکتریکی است که تقاضای آن با روندی فزاینده در حال صعود است. بنا به آمار سازمان‌ملل از سال۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ تولید لیتیوم از ۵۳میلیون‌تن به ۸۹میلیون‌تن افزایش یافته‌است. هرچند سازمان‌ملل معتقد است استفاده از لیتیوم برای رهایی از سوخت‌‌‌‌‌های فسیلی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای لازم است، رئیس میز آمریکای‌لاتین بخش توسعه سازمان‌ملل می‌گوید در منطقه آمریکای‌لاتین نیازمند مدیریت صحیح استخراج و تولید لیتیوم هستیم، از همین‌رو مجمع اقتصادی جهان راه پیشگیری از صدمات لیتیوم به محیطزیست را سرمایه‌گذاری و نیز بازیافت هرچه بیشتر می‌داند. تجارت و تولید لیتیوم یکی از موضوعاتی است که در نشست این مجمع میان اعضا به بحث گذاشته می‌شود.
تجارت در خلیجفارس
مجمع اقتصاد جهانی می‌گوید؛ درحالی‌که بهبود شرایط اقتصادی جهانی پس از شیوع کرونا تحت‌تاثیر بحران اوکراین قرار گرفته‌است، منطقه خلیجفارس همچنان نقطه روشن اقتصاد جهانی است. پیش‌بینی این مجمع این است که میانگین رشد تولید ناخالص داخلی برای منطقه خلیجفارس در سال۲۰۲۲ به نزدیکی ۷درصد برسد و در سال۲۰۲۳ این میزان کاهش یافته و ۵/ ۳درصد شود.
برای نمونه رشد بخش غیرنفتی بحرین به بالاترین سطح خود در ۱۱ سال‌گذشته رسیده است و در سه‌ماهه دوم این سال‌به نسبت مدت مشابه سال‌پیش از آن ۹درصد افزایش نشان می‌دهد. به نوشته پایگاه اینترنتی رسمی مجمع جهانی اقتصاد، این ارقام هم در سطح استانداردهای جهانی معاصر و هم بر حسب استانداردهای تاریخی رقمی بالا محسوب می‌شود. هرچند ممکن است درنظر اول تنها نفت را عامل این میزان از بهبود در عملکرد تجاری بدانند، اعتقادی که تا حد زیادی نیز حقیقت دارد، اما همه داستان نیست. قدرت اقتصادی منطقه خلیجفارس در این برهه، بازتاب مدیریت مناسب در زمان شیوع کرونا توسط دولت‌های حاشیه خلیجفارس است. این دولت‌ها نشان‌دادند توانایی قابل‌‌‌‌‌قبولی در مدیریت بحران دارند که بازتاب آن در بازه شیوع کرونا و در واکسیناسیون مناسب و سریع مشاهده شد. تاب‌‌‌‌‌آوری این اقتصادها، به فرآیند بهبود چشمگیر و موثر اقتصادی در دوره پسا‌‌‌‌‌کرونا منجر شد. روابط خارجی این کشورها تا حد زیادی به حالت عادی بازگشته است. مدیریت بحران همچنین کشورهای حاشیه خلیجفارس را به توسعه و گسترش فعالیت‌های اقتصادی مهم و راهبردی که یک پا در خارج از کشور دارند، قادر کرده‌است که شامل طیفی از موارد، از تجارت خارجی تا توریسم می‌شود. اقتصاد کشورهای حاشیه خلیجفارس همچنین عملکردی بسیار مثبت در جهت ایجاد تنوع داشته است.ایجاد تنوع در اقتصاد نه‌تنها به افزایش سرجمع تولید ناخالص داخلی و تنوع در ترکیب آن منجر شده‌است بلکه همچنین موجب تحریک رشد و هوشمندی صادرات این کشورها شده‌است. بنا به گزارش مجمع جهانی اقتصاد، صادرات خدمات نظیر لجستیک، خدمات مالی و گردشگری در این کشورها توسعه قابل‌توجهی داشته است. زیرساخت‌‌‌‌‌های پیشرفته کشورهای حاشیه خلیجفارس به‌همراه رویکرد باز این کشورها به تجارت که در تعهد به اخذ تعرفه‌های پایین بازتاب دارد با رویکرد تجاری دیگری که برمبنای تجارت ترجیحی استوار است، سبب گسترش قابل‌قبول تجارت در این کشورها شده‌است. کشورهای حوزه خلیجفارس اکنون با چندین پیمان تجارت آزاد و ترجیحی با کشورهای منطقه تا نیوزیلند و سنگاپور به تجارت مشغول هستند که جلوه‌‌‌‌‌ای ویژه به تجارت در خلیجفارس داده‌است.
