رئیس سازمان امور مالیاتی آخرین تحولات حوزه خود را تشریح کرد
دو وعده مالیاتی به فعالان اقتصادی
در نشست هیات نمایندگان اتاق تهران با رئیس سازمان امور مالیاتی چه گذشت؟
عکس: صبا طاهریان
او همچنین برای ایجاد کریدور سبز برای فعالان شناسنامه‌‌‌‌‌دار چراغ‌سبز نشان‌داد و گفت برای پذیرش اظهارنامه مالیاتی فعالان کم‌ریسک مشکلی از سوی سازمان مالیاتی وجود ندارد و نیز اضافه کرد؛ مدتدارکردن ماده۱۸۶ چنانچه معاذیر قانونی نداشته‌باشد از نظر سازمان متبوع او بدون اشکال است. سبحانیان همچنین آماری از طرح پایانههای فروشگاهی ارائه کرد و گفت حدود ۲۲۰میلیون صورتحساب در آن صادر شده‌است، ۴۸هزار مودی به آن متصل شده‌اند و بیش از ۹میلیون کارپوشه فعال دارد. این مقام مسوول امور مالیاتی همچنین سامانه مودیان و قوانین مربوط به آن را پیچیده‌‌‌‌‌ترین و مترقی‌‌‌‌‌ترین در نوع خود در جهان معرفی کرد و هدف کنونی سازمان متبوع خود را ایجاد یک نظام مالیاتی سیستمی برشمرد. سبحانیان با اشاره به مزایای مالیاتستانی سیستمی، نتایج آن را عدالت و تکریم دانست و گفت این سازمان حتی به ساختمان‌‌‌‌‌هایی که فعالان اقتصادی برای پرداخت مالیات باید به آن مراجعه کنند هم حساسیت دارد، چه برسد به رفتار کارمندان خود با مودیان. پیش از سخنان سبحانیان، رئیس اتاق تهران طی سخنانی به طرح مسائل و مشکلات و ارائه برخی آمارها پرداخت.
رشد ۸درصدی چگونه محقق می‌شود؟
رئیس اتاق تهران به موضوع رسیدن برنامه هفتم توسعه به صحن مجلس شورای‌اسلامی برای جمع‌‌‌‌‌بندی نهایی و تصویب اشاره کرد و از هدف‌گذاری رشد اقتصادی ۸درصدی در این برنامه گفت. محمود نجفی‌عرب با تاکید بر اینکه دستیابی به این هدف نیازمند ابزارهای لازم است، گفت: در سه برنامه چهارم، پنجم و ششم میانگین رشد اقتصادی کشور ۱.۸درصد بوده‌است، بنابراین تحقق رشد اقتصادی ۸درصدی در برنامه هفتم الزامات اساسی از جمله رشد تشکیل سرمایه و رشد بهره‌‌‌‌‌وری را طلب می‌کند. تشکیل سرمایه یکی از مهم‌ترین ابزارهای رسیدن به رشد اقتصادی ذکرشده در برنامه هفتم است و سهم بخش‌خصوصی در میزان رشد سالانه تشکیل سرمایه در برنامه ۶درصد درنظر گرفته شده‌است.
او با بیان اینکه جلسات منظمی در اتاق تهران با حضور اقتصاددانان مطرح کشور برگزار می‌شود، گفت: در این جلسات موضوعات مختلفی مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. براساس مسائل مطرح‌شده در این جلسات، جداولی براساس آمارهای بانک‌مرکزی درباره میزان سرمایه‌گذاری در ۱۲سال‌گذشته به قیمت ثابت سال۱۳۹۵ تهیه شده که نشان‌دهنده اطلاعات بسیار مهمی است. طبیعی است که اگر در کشور افزایش سرمایه رخ ندهد مشکل اشتغال را نمی‌توان حل کرد، تولید ناخالص داخلی را نمی‌توان رشد داد و شاخص‌های دیگر اقتصادی هم بهبود پیدا نخواهد کرد.نجفی‌عرب ادامه داد: طبق بررسی‌‌‌‌‌های صورت‌گرفته و جداول تدوین‌شده در سال۱۳۹۰ میزان تشکیل سرمایه ۵۲۳هزار میلیارد‌تومان به نرخ ثابت سال۱۳۹۵ بوده که این عدد در سال۱۴۰۱ به ۲۷۵هزار میلیارد‌تومان رسیده، یعنی در طول ۱۲ سال‌گذشته تقریبا به نصف کاهش یافته‌است. همچنین مقایسه جدول تشکیل سرمایه و استهلاک سرمایه که هر دو به نرخ دفتری است، بیانگر نکات بسیار مهم دیگری است. در سال۱۳۹۰ میزان استهلاک سرمایه در کشور ۱۸۰هزار‌میلیارد‌تومان بوده که این رقم در سال۱۴۰۰ به ۲۵۷هزار‌میلیارد‌تومان رسیده و در واقع نرخ استهلاک سرمایه با تشکیل سرمایه برابر شده‌است.رئیس اتاق بازرگانی تهران در ادامه با اشاره به اینکه این شرایط وضعیت بسیار بدی را نشان می‌دهد، گفت: در حال‌حاضر در برخی از صنایع مانند صنعت سلامت و دارو شاهدیم که میزان نرخ استهلاک سرمایه از تشکیل سرمایه پیشی‌گرفته‌است و این را در صنعتی می‌بینیم که باید دائم پویا باشد و به‌روز حرکت کند.محمود نجفی‌عرب سپس به موجودی سرمایه هم اشاره کرد و گفت: موجودی سرمایه‌بر اساس اعداد دفتری، در سال۱۴۰۰ حدود ۵۲۷۸همت بوده‌است. همچنین طبق بررسی‌‌‌‌‌های صورت‌گرفته و جداول تهیه‌شده، میزان سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان و ماشین‌آلات بیشترین حجم سرمایه‌گذاری را در کشور به خود اختصاص می‌دهد اما نکته مهم این است که میزان تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات ۵۶درصد نسبت به سال‌پایه که ۱۳۹۰ است کاهش پیدا کرده و در بخش ساختمان هم ۴۱درصد افت داشته‌است و همه این‌ها نشان می‌دهد که شرایط اقتصاد اصلا خوب نیست.
روند نزولی جذب سرمایه‌گذاری خارجی
آمار دیگری که رئیس اتاق تهران در ادامه صحبت‌هایش به آن اشاره کرد، میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی بود. او گفت: از سال۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ یعنی برابر با پایان ۲۰۲۲ میلادی، با کاهش شدید میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی روبه‌رو بوده‌‌‌‌‌ایم و به‌جز سال۱۳۹۶ که به‌خاطر برجام این عدد به ۵میلیارد دلار رسید، همیشه شاهد افت میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی بوده‌‌‌‌‌ایم؛ در واقع برجام که اتفاق افتاد در مقطعی کوتاه تحول عظیمی شکل‌گرفت اما چون دوام پیدا نکرد، شاهد افزایش ادامه‌دار جذب سرمایه‌گذاری خارجی هم نبودیم. آمار میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی نشان می‌دهد ما در طول ۱۲سال حداکثر در یک سال توانسته‌ایم ۵میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کنیم که این عدد در سال۱۴۰۱ به ۱.۵میلیارد دلار رسیده که عدد بسیار پایینی است. اگر میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی کشور را با کشورهای منطقه مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که ما چقدر شرایط بدی را تجربه می‌کنیم. در کشورهای منطقه ارقام ۷۰ تا ۱۱۰میلیارد دلار جذب سرمایه‌گذاری خارجی صورت‌گرفته و وضعیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور ما دردآور است.محمود نجفی‌عرب با اشاره به اینکه باید به فکر ارائه راه‌‌‌‌‌حل و خروج از بحران‌ها بود، گفت: ما همه در یک کشتی نشسته‌‌‌‌‌ایم؛ فرزندان همه ما باید کار مناسب و زندگی خوب داشته باشند و نباید گرفتار مشکلات تامین معیشت شوند. من از همه اعضای هیات‌نمایندگان دعوت می‌کنم در جلسات کارشناسی که با حضور اقتصاددانان برگزار می‌شود، شرکت کنند تا با مشورت هم به این سوال پاسخ دهیم که چه باید بکنیم و چگونه می‌توانیم به راهکارهای عملی برسیم.او ادامه داد: اگر می‌خواهیم به رشد ۸درصدی برسیم باید سالانه حدود ۷۰ تا ۸۰میلیارد دلار جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشیم و اگر این میزان تحقق پیدا نکند به این رشد نخواهیم رسید. وی افزود: شنیده‌‌‌‌‌ام که بانک‌مرکزی برای رسیدن به رشد ۸درصدی عدد جذب سرمایه‌گذاری خارجی را ۲۰۰میلیارد دلار سالانه درنظر گرفته‌است. سازمان برنامه این عدد را بین ۷۰ تا ۸۰میلیارد دلار و وزارت اقتصاد هم ۱۰۰میلیارد دلار برآورد کرده‌‌‌‌‌اند. رئیس اتاق بازرگانی تهران در پایان سخنان خود با تاکید بر اینکه پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور مهم‌ترین هدف ماست، گفت: بخش‌خصوصی تهران حدود ۳۰درصد تولید ناخالص داخلی کشور را در اختیار دارد و صنایع مختلفی در استان شکل‌گرفته و فعالیت می‌کنند. ما به‌عنوان اتاق بازرگانی تهران باید برای بهبود وضعیت رشد اقتصادی در کشور، تدابیر لازم را بیندیشیم و در قالب پیشنهادهای عملی با مشخص‌کردن بایدها و نبایدها به سیاستگذاران عرضه کنیم. با توجه به ناترازی انرژی مانند گاز، برق و آب شرایط بسیار سخت است اما ما در اتاق تهران آماده‌‌‌‌‌ایم که کمک کنیم تا نقشه‌راه کشور برای دستیابی به هدف‌گذاری ۸درصدی تدوین و تهیه شود.
شراکت راهبردی
اما فعالان اقتصادی بار دیگر در باب لزوم مدت‌‌‌‌‌دار‌شدن ماده۱۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم سخن گفتند. مطابق این ماده‌یا تبصره‌‌یک این ماده صدور یا تجدید یا تمدید کارت بازرگانی و پروانه کسب یا کار اشخاص حقیقی یا حقوقی از طرف مراجع صلاحیت‌‌‌‌‌دار منوط به ارائه گواهی از اداره امور مالیاتی ذی‌ربط مبنی‌بر پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی قطعی شده‌است و در صورت عدم‌رعایت این حکم مسوولان امر نسبت به پرداخت مالیاتهای مزبور با مودی مسوولیت تضامنی خواهند داشت. اعطای تسهیلات بانکی به اشخاص حقوقی و همچنین صاحبان مشاغل از طرف بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری منوط به اخذ گواهی پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی قطعی‌شده و گواهی اداره امور مالیاتی مربوطه مبنی‌بر وصول نسخه‌‌‌‌‌ای از صورت‌های مالی ارائه‌شده به بانک‌ها و سایر موسسات اعتبار است. علاوه‌بر این فعالان تذکر دادند که شاهد صدور برخی دستورات اداری که نقش مقرره دارند و بر فضای کسب‌وکار اثر می‌گذارند، هستند؛ از جمله در سازمان امور مالیاتی که نه‌‌‌‌‌تنها این مقررات در سامانه ثبت نمی‌شود که گاهی قوانین و دستورالعمل‌های بالاسری خود را نیز نقض می‌کند و نتیجه آن دامن‌زدن به تعارض منافع و فساد است. برخی نیز به پذیرفته‌نشدن ارائه نخستین‌بار اظهارنامه گمرکی معترض بودند و نیز خواستار کاهش نقش مودیان شدند. سپس محمدهادی سبحانیان، رئیس سازمان امور مالیاتی، تریبون را در دست گرفت. او نخست به تشریح برنامه‌های این سازمان پرداخت و سپس به سوالات حاضران جواب داد. او اظهار کرد: بنای ما این است که فعالان اقتصادی را به چشم شریک راهبردی نگاه کنیم؛ اگر این نگاه نباشد حاکمیت متضرر می‌شود، از همین‌رو، یکی از الزامات این نگاه سیستمی‌کردن فرآیند مالیاتستانی است. اقداماتی صورت‌گرفته‌است، با این حال همچنان نظام ما سنتی است، اما ظرفیت‌های قانونی این کار پیش‌بینی شده‌است و یکی از کسانی که پیگیر این کار است نظام مالیاتی است. او ادامه داد: اجرای قانون سیستمی‌شدن، جز اینکه در راستای عدالت مالیاتی است، بحث دیگر، یعنی بحث تکریم مودیان؛ ما به‌عنوان کسانی که مالیات می‌گیریم متوجه این نکته هستیم که این کار مولفه‌‌‌‌‌های زیادی دارد. با این هدف مرکز بزرگی را با هدف پاسخ به ابهامات و سوالات مالیاتی مراجعان و مودیان راه‌اندازی کرده‌‌‌‌‌ایم. رئیس سازمان امور مالیاتی همچنین گفت: اقدامات دیگر این سازمان یکی این بوده‌است که الزام کرده‌‌‌‌‌ایم مدیران به‌طور مستمر درمیان فعالان اقتصادی حضور داشته باشند. دیگر اینکه عمومی‌کردن آموزش مالیاتی را برنامه سازمان مالیاتی تعریف کرده‌‌‌‌‌ایم. نظر ما این است که اگر دولت مالیات را افزایش می‌دهد و تکیه سازمان‌های بالادستی بر این استوار است، باید در عین‌حال خدمات خود را هم افزایش دهیم، از همین‌رو مستمرا عملکرد خود را ارزیابی می‌کنیم تا ببینیم رفتار و نحوه مواجهه با مودی چگونه است و آن را کنترل کنیم. او اضافه کرد: حتی متوجه کیفیت ساختمان‌ها هستیم و معتقدیم وظیفه ما این است که ساختمانی را درنظر بگیریم که در شأن فعالان اقتصادی باشد.سبحانیان خبر داد: کار دیگری که در سازمان امور مالیاتی جریان دارد تشکیل جلسه با فعالان اقتصادی است. از جمله با یکی از مجامع فعالان بخش‌خصوصی جلسات منظم داریم و معتقدیم با فعالان بزرگ اقتصادی که مالیات قابل‌ملاحظه‌ای می‌دهند باید همکاری مستمر داشته باشیم و اتاق بازرگانی در این مسیر جای خود را دارد.
ماده ۱۸۶ مدت‌دار می‌شود؟
سبحانیان سپس به سوالات حضار پاسخ داد که از این پاسخ‌‌‌‌‌های داده‌شده قابل تشخیص خواهد بود که چه سوالی مطرح شده‌است. او در پاسخ به سوالی درباره سامانه مودیان اظهار کرد: در سامانه مودیان ایراداتی وجود دارد؛ اما قانونی که اکنون در این‌خصوص وضع شده مترقی است و پیچیدگی زیاد دارد اما در عین‌حال نیاز دارد به بلوغ برسد و نمی‌توان گفت زمان قطعی بلوغ آن چه زمانی است، بااین‌حال ما معتقدیم قانونی در این سطح و با این پیچیدگی در کمتر کشوری وجود دارد، هرچند در عین‌حال نشان‌دهنده پیچیدگی اجرای آن نیز هست. درخصوص اعطای اعتبار یک‌ساله گواهی ماده۱۸۶ سبحانیان خبر داد: این مساله که مطرح شد در حقیقت حالت یادآوری دارد و ما موافقت‌اصولی داریم و اگر معاذیر قانونی نداشته‌باشد آن را اجرا می‌کنیم. بنای ما بر این است که وقت گرانبهای عزیزان فعال اقتصادی را نگیریم. (سخنانی که با تشویق حضار همراه شد. )
او در پاسخ به پرسش دیگری درباره تصمیمات این سازمان بیان کرد: درخصوص پیش‌بینی‌‌‌‌‌پذیری تصمیمات این نکته را به همه تکلیف کرده‌‌‌‌‌ایم و می‌خواهیم از نظرات بخش‌خصوصی در همه مراحل کار بهره ببریم؛ علاوه‌بر این بخشنامه‌‌‌‌‌های سازمان مالیاتی وحی منزل نیست و باید در بسیاری موارد اصلاح بشود. این مقام رسمی دولتی اظهار کرد: درخصوص استرداد ارزش‌افزوده، در جلساتی که با فعالان اقتصادی داشتیم به‌نظر می‌رسد نظر این فعالان مثبت‌‌‌‌‌تر از قبل است. همچنین در مورد ایجاد مسیر سبز برای فعالان خوشحساب موافق ایجاد آن هستیم اما در مورد جزئیات آن شما فعالان باید مشورت بدهید. او تصریح کرد: اساسا هر گام ما مطابق قانون است و حدود تمام فعالیت ما را قانون مشخص کرده‌است. دغدغه ما سیستمی‌کردن نظام مالیاتستانی است تا بتوانیم دیوار بی‌‌‌‌‌اعتمادی شکل‌گرفته میان مودی و همکاران خود را بشکنیم. پارادایم حاکم بر سامانه مودیان مبتنی بر صادق‌بودن سخن مودیان است و فعالانی که کم‌ریسک شناخته می‌شوند، اظهارنامه آنها پذیرفته می‌شود. اصولا حجم پرونده‌ها و کم بودن عده و کارمندان این سازمان ما را ملزم می‌کند که به سمت کم‌کردن حجم کار برویم. سبحانیان همچنین گفت: در باب سامانه‌‌‌‌‌های سازمان مالیات برنامه جدی داریم که آنها را به‌روز کنیم؛ نواقصی وجود دارد که سعی ما برطرف‌کردن این نواقص است. ما صرفا به‌دنبال راه‌اندازی سامانه جدید نیستیم. ۷۰ سامانه داریم و اصلاح این‌ها در صدر است. او تاکید کرد: نباید یک فعال اقتصادی که شریک راهبردی ما است و فعال شناخته شده‌است را نقره داغ کنیم. اقداماتی انجام شده‌است که قبلا سابقه نداشته؛ مثلا از نهادهایی بازرسی مالیاتی انجام دادیم که سابقه نداشته‌است؛ علاوه‌بر این تعداد مودیان شناختهشده ۲برابر شده‌است؛ دستگاه‌های کارت‌خوان را شناسایی کردیم و این روند به‌نظر ما کمک به فعالان شناسنامه‌‌‌‌‌دار است چون فشار را بر فعالان شناختهشده کم می‌کند. به گفته این مسوول دولتی درخصوص جرایم قانونی سامانه مودیان اگر مشکل در سمت حاکمیت باشد و فعال می‌خواسته تکالیف خود را انجام بدهد اما نتوانسته، باید جبران شود.
آمار پایانههای فروشگاهی
سبحانیان همچنین به بررسی لایحه مربوط به سامانه مودیان و پایانههای فروشگاهی در مجلس اشاره کرد که به گفته او به تایید صحن مجلس رسیده و در حال‌حاضر نیز مراحل رسیدگی و بررسی نظرات شورای‌نگهبان روی این لایحه در مجلس در دست بررسی است و افزود: تاکنون حدود ۲۲۰میلیون صورتحساب در آن صادر شده‌است و ۴۸هزار مودی به آن متصل شده‌اند و بیش از ۹میلیون کارپوشه فعال داریم که از مقدمات اجرای قانون مجلس است. او افزود: باید برنامه مشخصی بریزیم که اقتصاد زیرزمینی شفاف‌سازی شود و از شرکت‌های دانش‌بنیان برای شناسایی فرار مالیاتی استفاده می‌کنیم. به بیان او منطق مالیات pit مالیاتستانی جامع است و در آن کسوراتی درنظر گرفته‌شده‌است که سابقه نداشته‌است. اگر پس از این کسورات درآمد افراد زیر حدی باشد که درنظر گرفته‌شده‌است مالیاتستانی ملغی می‌شود و جز این، نظام مالیاتستانی باید ساده‌‌‌‌‌فهم و برای عموم قابل‌درک باشد. او تاکید کرد: فرآیندها اصلاح می‌شود اما مصادیق را هم ما رها نمی‌کنیم و رسیدگی می‌کنیم. فعالان اقتصادی هر کجا می‌توانند، کمک کنند، نواقص رفع شود. از دیگر مزیت‌های سامانه مودیان این است که نسیه‌فروشی به ازای اقساط پرداختی مکلف به پرداخت ارزش‌افزوده هستند نه کل مبلغ. سبحانیان تصریح کرد: یکی از پیچیدگی‌های مالیاتستانی ظهور کسب‌وکارهای نو است. پرونده‌‌‌‌‌‌هایی از این جنس را در اداره‌کل متمرکز کردیم تا راحت‌تر قابلیت رسیدگی داشته باشند. در پایان این جلسه، رئیس اتاق تهران با جمع‌‌‌‌‌بندی موارد مطرح شده، گفت که این موارد ظرف روزهای آینده به‌صورت مکتوب به رئیس سازمان امور مالیاتی ارائه خواهد شد. او در ادامه پیشنهاد مشارکت اتاق تهران در آموزش مودیان را مطرح کرد و همچنین خواستار ایجاد یک میز واکنش سریع مالیاتی در اتاق تهران شد. پیشنهاد دیگر محمود نجفی‌عرب این بود که ضمن شناسایی شرکت‌های خوشحساب مالیاتی دست‌‌‌‌‌کم در تهران، اظهارنامه‌‌‌‌‌های آنها پذیرفته شود و در عین‌حال ارزیابی‌‌‌‌‌های تصادفی نیز برای صحت‌‌‌‌‌سنجی اظهارنامه‌‌‌‌‌های آنها صورت‌گیرد.
