خیامیها و رویای ایرانناسیونال
محسن آزمایش نیز چند سالی بود که برای اتاق اتوبوس، صندلی درست میکرد؛ اتاقهایی که در ظاهر فرقی با اتاقهای اصلی نداشتند. با تلاش احمد خیامی نیروی هوایی ارتش حاضر شد برای سرویسهایش ۳۰ دستگاه از این اتوبوس را بخرد. بعد از آن شرکت لوانتور (که یکی شرکت ورشکسته بود) بهطور قسطی، اتوبوس خرید سپس شرکت TBT از این اتوبوسها خرید و به اینگونه اتوبوسهای ساخت ایرانناسیونال در داخل و خارج شهر مورداستفاده قرارگرفت.
بعد از مدتی بنز سواری۳۰۲ در کارخانه ساخته شد. احمد تصمیم گرفت برای جلب خریدار بیشتر دست به ابتکارهایی بزند؛ طی مدتی که اتومبیلهای مختلف را از تهران به مشهد و بالعکس میبرد، اغلب مشاهده میکرد کودکان خردسال یا مردان و زنان سالخورده از راننده تقاضا میکنند چند دقیقه نگهدارید و... مسافر شرمزده زیر یک درخت یا پشت یک دیوار خودش را سبک میکرد. این گرفتاری مسافران در همه خطوط اتوبوسرانی بود. احمد به هواپیما نگاه میکرد و با خود میاندیشید مسافران آنها در موارد اضطراری چه میکنند؟ چرا او در اتوبوس این کار را نکند؟ سرانجام در قسمت انتهایی اتوبوسها یک دستشویی کوچک درست کرد با همین فکر و طراحی آن و خریداران اتوبوس او چندبرابر شدند. این کار به شرکتهای مسافربری، انگیزهای برای تبلیغ و جلب مشتری میداد. وقتی اتاقسازهای دیگر از این کار او تقلید میکردند، احمد قدم دیگری برداشت و در گوشهای از اتوبوس یک یخچال نصب کرد؛ تا مسافران در سفرهای طولانی از آب و نوشابه خنک استفاده کنند. بعدها به همان نسبت که کارش رونق پیدا میکرد قدمهای دیگری برمیداشت؛ بهجای بهکارگیری چکش و اره معمولی، وسایل برقی و ماشینی بهکار میبرد. چند متخصص اتاقسازی از آلمان آورد و بهجای رنگکردن اتوبوس با قلم مو اتاق رنگ درست کرد؛ در این اتاق اتوبوس وارد میشد و رنگپاشهای برقی همهجایش را بهطور مساوی رنگ میزدند. یک سالن دیگر ساخت تا در آن، صندلیهای راحتی مخصوص اتوبوس بسازند و مسافرانی که چندین ساعت روی صندلی مینشینند احساس ناراحتی نکنند.
این کارگاه صندلیسازی، بعدها الهامبخش او در ساختن نخستین کارخانه بزرگ مبل ایران بهنام مبلیران شد. در سال۱۳۴۵ قراردادی با شرکت تالبوت (زیرمجموعه شرکت کرایسلر) در مورد مونتاژ و ساخت خودروی پیکان (نام انگلیسی آن هیلمن) منعقد کرد. پیکان در اردیبهشت سال۱۳۴۶ شروع بهکار کرد و در پاییز همان سال اولین تولید آن وارد بازار شد. متخصصانی از کارخانه تالبوت برای آموزش پرسنل بهکارخانه آمدند، همچنین ۱۸نفر شامل ۶ مهندس و ۱۲ کارگر به انگلیس اعزام شدند تا در آنجا دوره فنی را در مورد موتور و گیربکس پیکان بگذرانند. در سال۱۳۴۸ مدل دولوکس پیکان ساخته شد. در سال۱۳۵۳ خطتولید وانت به بهرهبرداری رسید، در سال۱۳۵۵ تولید وانت پیکان به حدود ۱۷هزار و ۵۰۰دستگاه و در سال۱۳۵۷ به ۷هزار دستگاه کاهش یافت. در سالهای ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۸ جمعا حدود 110هزار دستگاه وانت تولید شد. در ۲۷ مهرماه کارخانه ریختهگری و موتورسازی دایر شد؛ تا 6 قسمت از موتور پیکان۱۶۰۰ را تولید کند. قبل از گشایش این کارخانه کارگران را برای آموزش به انگلیس فرستادند. در ریختهگری ابتدا شاتن، بعد سر سیلندر و سپس سیلندر را بهطور کامل میساختند. در آغاز از ۲۰سیلندر دوتای آنها سالم و بدون سوراخ بود، سپس دستگاههای مجهزی برای تراشکاری آن آوردند تا ضایعات کاهش یابد. در سال۱۳۵۴ بهترین مدل پیکان (که در ایران معروف به پیکان اونجر است) ساخته شد؛ این پیکان تا قبل از انقلاب بیش از 6 مدل استیشن، دولوکس، کار، جوانان و... تولید داشت.
کارخانه ایرانناسیونال که در روزهای آغازین کار خود را با تولید روزانه ۱۰دستگاه اتومبیل سواری و ۷ دستگاه اتوبوس و کامیون شروع کرد، در پایان سالاول توانست، با ۲۵۰ پرسنل، هفتهزار دستگاه خودرو تولید کند. شاید هیچکس تصور نمیکرد که این کارخانه دربرابر تولید رقبای خارجی دوام آورد و درحالیکه تولید سالانه خودروسازان اروپایی و آمریکایی به صدهاهزار دستگاه میرسید، این محصول نوپا (که از محصولات یک شرکت ورشکسته در انگلستان بود) بتواند درمیان ایرانیان جا بازکند، اما پیکان خیلی زودتر از آنچه تصور میشد به میان مردم آمد. در سال۱۳۵۷ تولید آن به136هزار دستگاه رسید. شرکت ایرانخودرو طی 10سال توانست ۲۲درصد از قطعات پیکان را در ایران تولید کند. مخالفان اینگونه شرکتهای مونتاژی را مورد انتقاد قرار میدادند که آنها متصلکننده قطعات وارداتی از خارج هستند و ارزشافزوده آنها اندک است. در پاسخ باید گفت این منتقدان، در این فرآیند مراحل مقدماتی و ظرفیتسازی را برای تولید ارزشافزوده درنظر نگرفته بودند.