اجماع اروپا علیه انحصار
در بروکسل رهبران اتحادیه اروپا در پی به تصویب رساندن قوانین جدید هستند که طبق آن رویه‌های شرکت‌های آمازون و اپل برای ایجاد برتری برای محصولات شان در برابر رقبا، غیرقانونی خواهد شد. این بدان معناست که دو شرکت یاد شده دیگر نمی‌توانند ترتیبی دهند تا محصولات‌شان که در فروشگاه‌های آنلاین آنها به فروش می‌رسد، نسبت به محصولات رقبا مزیت ویژه داشته باشد. در بریتانیا مقامات قانون‌گذار مشغول تدوین قوانینی هستند که شرکت فیس‌بوک را وادار می‌کند ترتیبی دهد تا خدماتش با شبکه‌های اجتماعی رقیب آسان‌ترکار کند. همچنین شرکت گوگل مجبور خواهد شد برخی داده‌های جست‌وجو را با رقبای کوچک‌تربه اشتراک بگذارد. در آلمان نیز مقامات قانون‌گذار در حال بحث بر سر قانونی هستند که به آنها اجازه می‌دهد، برخی رویه‌های تجاری خاص شرکت‌های بزرگ فناوری را طی تحقیقات ضد انحصار متوقف کنند.
قانون‌گذاران اروپایی در مبارزه برای محدود کردن قدرت بزرگ ترین شرکت‌های فعال در حوزه فناوری وارد مرحله‌ای جدید شده‌اند. با آنکه از گذشته اروپا در حوزه استفاده از قوانین کنونی ضدانحصار و اعمال جریمه‌های سنگین برای این شرکت‌ها، پیشرو بوده، اما مقامات این قاره اکنون می‌گویند آن تاکتیک‌ها برای ایجاد تغییر در رفتار شرکت‌های اپل، آمازون، گوگل و فیس‌بوک به اندازه کافی اثرگذار نبوده است بنابراین مقامات پایتخت‌های اروپایی در حال تدوین چند قانون و مقررات جدید هستند که مستقیما رویه‌های اصلی تجاری شرکت‌های یاد شده را هدف قرار می‌دهد، اگر این قوانین تصویب و وارد مرحله اجرا شود تحولی بزرگ در اقتصاد دیجیتال اروپا یعنی محل زندگی بیش از ۵۰۰ میلیون مصرف‌کننده به وجود خواهد آمد. قوانین جدید سبب می‌شود با شرکت‌های بزرگ فناوری بیشتر شبیه صنایع سنتی نظیر صنایع مخابراتی و مالی رفتار شود. این فاز جدید است و تحولات بزرگ در نحوه فعالیت شرکت‌های فناوری پدید خواهد آورد. خانم وستاگر از مقامات کمیسیون اروپا می‌گوید: «قوانین پیشنهاد شده موانع وادار کردن شرکت‌های بزرگ فناوری به تغییر رفتار را کاهش می‌دهد و حتی سبب می‌شود آنها نتوانند به شکل غیر منصفانه وارد حوزه محصولات جدید شوند. باید اطمینان حاصل شود این بازارها باز و قابل رقابت هستند و امکان نوآوری در آنها وجود دارد. نباید وضعیت به شکلی باشد که در این بازارها صرفا آن شرکت‌های بزرگ توان رقابت و فعالیت داشته باشند.»
تلاش‌های اتحادیه اروپا و برخی کشورهای اروپایی برای اصلاح محیط رقابت، همزمان با آغاز اقدامات مشابه در ایالات متحده ادامه یافته است. چهارشنبه هفته گذشته مدیران چهار شرکت اپل، آمازون، گوگل و فیس‌بوک در جلسه استماع کمیته ضد انحصار کنگره آمریکا به پرسش‌های قانون‌گذاران پاسخ دادند، پرسش‌هایی که عموما به گستره خدمات شرکت‌های یاد شده مربوط بود. هر چهار نفر از خود در برابر انتقادهای دموکرات‌ها درباره رویه‌های تجاری ضد رقابت و اتهام‌های جمهوری خواهان دفاع کردند. جمهوری خواهان این شرکت‌ها را به محدود کردن صدای محافظه‌کاران متهم کرده‌اند. به نظر می‌رسد در آمریکا سرعت حرکت قانون‌گذاران به سوی ایجاد تغییر در رویه‌های تجاری شرکت‌های بزرگ فناوری افزایش یافته است. انتظار می‌رود وزارت دادگستری در هفته‌های آینده علیه شرکت گوگل پرونده ضد انحصار تشکیل دهد. از سوی دیگر کمیسیون فدرال تجارت آمریکا در حال تحقیق درباره فیس‌بوک، اپل و آمازون است تا مشخص شود آیا آنها رفتار ضد رقابت دارند یا نه.
اما این اقدامات هنوز هم نسبت به اقداماتی که در اروپا در حال انجام است عقب‌تر است. در اروپا مقامات مسوول نه تنها مشغول تدوین قوانین جدید علیه غول‌های فناوری هستند، بلکه از تاکتیک‌های سنتی نظیر تحقیقات ضدانحصار استفاده می‌کنند. مقامات اتحادیه اروپا مشغول تحقیق درباره رویه‌های اپل استور شرکت اپل هستند تا مشخص شود آیا این سیاست‌ها ضدرقابت هستند یا نه. آنها همچنین در حال آماده کردن پرونده علیه شرکت آمازون هستند. این شرکت به سوء‌استفاده از سلطه خود بر بازار برای جلوگیری از پیشرفت رقبای کوچک‌تر متهم شده است. اتحادیه اروپا همچنین مشغول بازبینی موضوع خرید شرکت فیت بیت، تولیدکننده تجهیزات پوشیدنی، از سوی شرکت گوگل است. در بریتانیا دو ماه پیش بررسی‌ها درباره تصاحب شرکت گیفی از سوی شرکت فیس‌بوک آغاز شده است.
گوگل، فیس‌بوک، آمازون و اپل مشغول بررسی دقیق پیشنهادهای اروپا هستند. با آنکه آنها اعلام کرده‌اند مایلند با قانون‌گذاران اروپایی همکاری کنند اما گروه‌های لابی این شرکت‌ها می‌گویند اقدامات تهاجمی اروپا تا اندازه‌ای با هدف حمایت از صنایع داخلی این قاره انجام می‌شود. معاون رئیس انجمن صنعت رایانه و مخابرات در بروکسل می‌گوید: «خدمات پرطرفدار فناوری عموما خارج از اتحادیه اروپا تولید می‌شود. این اتحادیه باید در حوزه نوآوری فناوری پیشرو شود نه فقط در حوزه تدوین مقررات برای شرکت‌های فناوری.» طی سال‌های متمادی اروپا به تدوین استانداردها در حوزه مقررات فناوری پرداخته اما این اقدامات اثرات بزرگ در بر نداشته و غول‌های فناوری همچنان رشد کرده‌اند. برای مثال بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ کمیسیون اروپا گوگل را سه بار در زمینه نقض قوانین ضدانحصار مقصر دانست و جریمه‌هایی در حدود ۱۰ میلیارد دلار برای این شرکت تعیین کرد، اما به نتیجه رسیدن این پرونده‌ها سال طول کشید و گوگل فرصت کافی داشت تا در حوزه تبلیغات آنلاین، نرم‌افزار گوشی‌های هوشمند و جست‌وجوی اینترنتی سلطه خود را بر بازار استحکام بخشد و نیز رقم جریمه در مقایسه با درآمد گوگل که ۱۶۰ میلیارد دلار در سال است بسیار اندک است. همچنین به رای کمیسیون اروپا اعتراض شده است. دیگر تلاش‌های قانونی اروپا نظیر قانون عمومی حفاظت از داده‌ها که به حفظ حریم خصوصی کاربران مربوط است، ضمانت قوی برای اجرا ندارند، بنابراین سال گذشته قانون‌گذاران اروپایی تلاشی هماهنگ را برای تدوین قوانین جدید آغاز کردند که به‌طور خاص به شرکت‌های فعال در حوزه فناوری مربوط است. در بین کشورهای اروپایی، انگلستان در مهار غول‌های فناوری بسیار فعال‌تراز دیگران بوده است و در مجموع، انتظار می‌رود در آینده شرکت‌های یاد شده با چالش‌های بزرگ‌تر در این حوزه مواجه باشند.
