تاثیر اوپک‌پلاس بر بازار
اوپک‌پلاس به‌رغم رشد قیمت‌ها تغییری در برنامه افزایش ۴۰۰هزار بشکه‌ای تولید روزانه خود در هر ماه ایجاد نکرده و همزمان برخی تحولات ژئوپلیتیک به عرضه لطمه زده است. همچنین برخی احتمال‌ها درباره به وجود آمدن اختلال در عرضه مطرح است که از سوی بازار جدی گرفته شده است. پایان هفته گذشته قیمت نفت برنت در محدوده ۸۸ دلار در هر بشکه قرار گرفت. قیمت نفت آمریکا در محدوده ۸۵ دلار قرار داشت. همواره این پرسش مطرح بوده که سال‌جاری قیمت‌ها تا چه حد می‌تواند افزایش یابد و برای کاستن از فشاری که از رشد قیمت‌ها بر مصرف‌کنندگان وارد می‌شود چه اقداماتی قابل انجام است؟ در مطلب حاضر به چند پرسش مهم درباره وضعیت بازار نفت اشاره می‌‌کنیم. نخستین سوال این است که چرا قیمت‌ها تا این اندازه بالا رفته است؟ اواخر سال قبل هنگامی که خبرهای مربوط به شیوع اُمیکرون به تیتر یک رسانه‌‌ها تبدیل شد بازار نفت تحت فشار قرار گرفت، زیرا این تصور وجود داشت که برای مدتی نامشخص از تقاضا برای نفت کاسته می‌شود، اما چند هفته بعد ثابت شد که آن تصور اشتباه بوده و تاثیر شیوع این سویه بر مصرف انرژی بزرگ و پایدار نیست. در مقابل، ظرفیت عرضه محدود بوده است و این محدودیت حاصل عواملی است که پایدار به نظر می‌‌رسند. یک نکته مهم این است که در اغلب موارد عرضه نفت به‌ویژه از سوی اوپک‌پلاس کمتر از پیش‌بینی‌‌ها بوده یعنی میزان پایبندی اعضای این ائتلاف به سهمیه‌ها و برنامه عرضه بیش از ۱۰۰درصد بوده است.
پرسش بعدی این است که چرا توان اوپک‌پلاس برای عرضه میزان مورد نظر نفت کافی نیست؟ مجموعهای از اختلال‌ها در تولید نفت نیجریه، اکوادور، لیبی و قزاقستان که همگی عضو اوپک هستند سبب شد تاثیر کاهش اولیه مصرف نفت در اثر شیوع اُمیکرون جبران شود. از سوی دیگر مجموعهای از تنش‌‌های ژئوپلیتیک سبب نگرانی درباره وقفه یا اختلال در عرضه نفت شده است. پرسش بعدی به تنش‌‌های ژئوپلیتیک مربوط است. این تنشها یک طیف را تشکیل می‌دهند، از حملات پهپادی یمن به تاسیسات نفتی امارات تا به نتیجه نرسیدن انتخابات در لیبی و تنشها بین واشنگتن و مسکو بر سر بحران اوکراین. برخی از این تنشها فعلا اثرات پایدار بر بازار نفت دارند.
سوال بعدی این است که از نظر تحلیلگران، قیمت نفت تا چه حد می‌تواند بالا رود؟ هفته گذشته تحلیلگران بانک گلدمن ساکس پیش‌بینی خود از قیمت نفت در سال‌جاری را بالا بردند. اکنون از دید آنها قیمت نفت برنت سال‌جاری به ۹۶ دلار در هر بشکه افزایش خواهد یافت و سال آینده به ۱۰۵ دلار می‌رسد البته دیدگاه تحلیلگران این بانک همواره خوش‌بینانه است. معاون رئیس مرکز انرژی جهانی در شورای آتلانتیک میگوید بعید است قیمت نفت به زودی به شکل پایدار به زیر ۸۵ دلار کاهش یابد و ممکن است در هفته‌های آینده شاهد رشد قیمت‌ها به بالاتر از ۹۴ باشیم. از سوی دیگر، لوییز دیکسون، تحلیلگر ارشد بازار نفت در شرکت «ریستاد انرژی»معتقد است احتمالا برای مدتی کوتاه قیمت نفت برنت به بالاتر از ۱۰۰ دلار افزایش خواهد یافت اما رشد قیمت‌ها سبب واکنش تولیدکنندگان می‌شود و همزمان با افزایش عرضه قیمت‌ها اصلاح خواهند شد.
یک پرسش مهم این است که آیا اوپک برای کاستن از قیمت‌ها بر سرعت افزایش عرضه خود خواهد افزود یا نه؟ یکی از تحلیلگران میگوید وضعیت کنونی قیمت‌ها برای اوپک‌پلاس بسیار مطلوب است اما این ائتلاف درک میکند که قیمت بالای نفت می‌تواند به سرعت به یک عامل منفی تبدیل شود. به همین دلیل آنها درباره جهت حرکت بازار در آینده نگران هستند. هنگامی‌که قیمت نفت افزایش می‌‌یابد تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا که هزینه تولیدشان نسبتا بالاتر است بر تولید خود می‌‌افزایند و ممکن است سهم اوپک‌پلاس در بازار کاهش پیدا کند. یک نکته دیگر این است که وقتی قیمت نفت بالا باقی می‌‌ماند و مصرف‌کنندگان آمریکایی تاثیر این رشد قیمت را در پمپ بنزین‌ها احساس می‌‌کنند به روابط ریاض و واشنگتن لطمه وارد می‌شود.
بدون شک رشد قیمت نفت زمینه کاهش نرخ رشد اقتصادی را فراهم میکند و بر نرخ‌های تورم می‌‌افزاید. از پیش، اقتصادهای بزرگ به‌ویژه آمریکا و منطقه یورو با مشکل رشد پایدار نرخ تورم مواجه بوده‌اند و بانک مرکزی آمریکا قصد دارد برای مهار تورم اقدامات فراگیر انجام دهد. قیمت نفت در نهایت بر قیمت بنزین تاثیر میگذارد. بنا بر اعلام انجمن اتومبیل آمریکا، یک گالن بنزین که معادل ۸/ ۳ لیتر است در کالیفرنیا ۶۵/ ۴ دلار قیمت دارد. متوسط قیمت‌ها در سرتاسر آمریکا ۳۳/ ۳ دلار است در حالی که سال قبل این رقم ۴/ ۲ دلار بود.
سوال بعدی این است که دولت آمریکا چه اقداماتی برای کاستن از قیمت نفت انجام داده است؟ سال گذشته بایدن از اوپک‌پلاس خواست برای کاستن از قیمت‌ها بر سرعت افزایش عرضه نفت بیفزاید، اما اوپک‌پلاس به این درخواست توجه نکرد. بایدن برای وارد کردن نفت بیشتر به بازار و کاستن از قیمت‌ها به سراغ ذخایر استراتژیک نفت آمریکا رفت، اما این اقدام تاثیر بزرگ بر قیمت‌ها نداشت. ۲۳ نوامبر بایدن از وزارت انرژی خواست ۵۰میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک را وارد بازار کند. با آنکه این رقم بزرگی به نظر می‌رسد اما در مقایسه با بازار جهانی نفت یک قطره است. پایان هفته‌ای که این تصمیم گرفته شد قیمت نفت کاهش یافت اما علت کاهش قیمت‌ها نگرانی درباره اثرگذاری شیوع اُمیکرون بر مصرف بود. همان‌طور که بیان شد رشد پایدار قیمت نفت بر بخش‌‌های مختلف اقتصاد تاثیر میگذارد و سبب رشد نرخ تورم می‌شود در نتیجه مصرف‌کنندگان لطمه می‌‌بینند. بایدن اخیرا بار دیگر وعده داده به وضعیت کنونی سامان خواهد داد.
پرسش بعدی این است که آیا برداشت از ذخایر استراتژیک نفت یک راه‌حل آسان است؟ پاسخ منفی است. این برداشت از لحاظ نظری یک راه‌حل فوری است اما برای همیشه نمی‌توان از این روش استفاده کرد. با توجه به رشد سریع قیمت نفت و تاثیر اندک برداشت نفت از ذخایر استراتژیک، بایدن به راحتی نمی‌تواند دستور برداشت مجدد را صادر کند. دیکسون میگوید:«بعید است برداشت از ذخایر استراتژیک نفت در شرایط کنونی به کاهش قیمت‌ها کمک کند اما بایدن این گزینه را در اختیار دارد. هنوز بخشی از آن ۵۰میلیون بشکه‌ای که او ماه نوامبر خواستار ورود آن به بازار شد وارد بازار نشده است.» برخی تحلیلگران میگویند با توجه به شرایط کنونی بازار نفت، احتمالا برداشت جدید از ذخایر استراتژیک تاثیر بسیار اندک بر قیمت‌ها خواهد داشت. این به آن معناست که دولت بایدن باید بر تلاش‌های دیپلماتیک خود با عربستان بیفزاید تا اوپک با سرعت بیشتر عرضه نفت را بالا ببرد. البته وضعیت قیمت نفت در ماه‌‌های آینده به عوامل متعدد وابسته است و صرفا با افزایش عرضه نفت اوپک‌پلاس نمی‌توان مطمئن بود قیمت‌ها کاهش خواهد یافت.
