پرسش امروز
چین در آستانه تحول بزرگ
هفته گذشته تصاویری که از تظاهراتهای مردم در شهرهای مختلف چین منتشر شد، اعجابآور بود. در سالهای اخیر مقابله با مخالفان یکی از اولویتهای دولت چین بوده و کسی تصور نمیکرد که مردم وارد خیابانها شوند؛ اما چنین شد. پایان ماه قبل وقوع آتشسوزی به مرگ حداقل ۱۰نفر در مرکز استان شینجیانگ چین منجر شد و مردم فورا به این نتیجه رسیدند که محدودیتهای کرونایی سبب شده است تا آتشنشانها نتوانند فورا آتش را خاموش کنند. به این ترتیب جرقه اعتراضات زده شد. البته زمینههای نارضایتی مردم چین از پیش فراهم شده بود. شی در ۱۰سال اخیر اقدامات گوناگونی انجام داده که به اقتصاد لطمه زده و اخیرا سیاست تحمل صفر در قبال همهگیری کرونا مردم را به ستوه آورده است. سهسال از آغاز همهگیری میگذرد و در حالی که در دیگر کشورها مردم به زندگی عادی بازگشتهاند، مردم چین با همهگیری دست به گریبان هستند. درباره سرنوشت تظاهرات، سیاست شی، وضعیت اقتصاد چین و موضوعهای دیگر پرسشهای متعدد وجود دارد. برخی تحلیلگران اعتراضات اخیر را آغاز موج مخالفتها با حزب کمونیست میدانند، در حالی که عدهای میگویند شرایط تغییر نخواهد کرد.
از سوی دیگر، وضعیت اقتصاد چین در ماههای اخیر نگرانکننده بوده و بعید نیست در چند فصل آینده این وضعیت ادامه پیدا کند. از چند ماه پیش دولت برای مهار موج جدید همهگیری، سیاست تحمل صفر را اجرا کرده که بر قرنطینه و تستگیری انبوه استوار است. نتیجه طبیعی این سیاست، کاهش شدید نرخ رشد اقتصاد بوده است. همچنین نشانههای اندکی وجود دارد که ثابت کند قرار است تغییری در سیاست یادشده ایجاد شود. درباره نرخ رشد اقتصاد چین در سالجاری میلادی ارقام مختلفی مطرح شده که همه آنها بسیار پایین هستند. بسیاری از اقتصاددانها معتقدند، در سالجاری اقتصاد چین رشد حدود ۵/ ۳درصدی خواهد داشت و در سال آینده میزان رشد کمی بالاتر از این رقم خواهد بود. اما واقعیت مهم این است که اگر سیاست دولت چین برای مهار کرونا تغییر نکند و رونق اقتصاد در اولویت قرار نگیرد، ممکن است رشد اقتصاد پایینتر از پیشبینیهای کنونی باشد.
همه فعالان اقتصادی، از شهروندان گرفته تا مدیران شرکتهای بزرگ و دولتها، بر تحولات چین تمرکز کردهاند؛ زیرا این کشور دومین اقتصاد بزرگ جهان و شریک تجاری بزرگ اکثر کشورهاست. درباره افق اقتصاد چین، هم دیدگاههای مثبت وجود دارد و هم دیدگاههای منفی. گروه اول اقتصاددانها معتقدند که اولویت دولت چین بهزودی تغییر خواهد کرد و رشد اقتصاد در اولویت قرار میگیرد. گروه دوم میگویند شیجینپینگ تغییر معناداری در برنامههای دولت ایجاد نخواهد کرد. همه امیدوارند که پیشبینی گروه اول تحقق یابد؛ زیرا اگر ضعف در اقتصاد چین ادامه یابد، اثرات آن بر تمام جهان بسیار بزرگ و طولانی خواهد بود. در مطالب حاضر به وضعیت کنونی اقتصاد چین، احتمال مثبت درباره آینده، اثرات برنامههای دولت بر اقتصاد و تغییراتی که باید رخ دهد تا رونق به اقتصاد بازگردد و همچنین به علل تحولات اخیر در چین، رویکرد شی و حزب کمونیست در قبال آزادیهای مدنی و احتمالهای پیشرو اشاره شده است.