پرسش امروز

کدام اخلاق؟ کدام توسعه؟

البرز نظامی امر اخلاقی چیست؟ دانشجویان علم اقتصاد، مانند سایر دانشجویان علوم اجتماعی، با ذوق و شوقی سرشار برای کشف پاسخ این سوال پا به نهاد دانشگاه می‌‌‌گذارند. اما آنها در همان ابتدا متوجه این نکته می‌‌‌شوند که همه‌‌‌چیز به آن سادگی که گمان می‌‌‌کردند، نیست. اول از آن جهت که آنان پیش از مباحث اخلاقی باید بتوانند دست به تفسیر صحیح شرایط موجود بزنند. به بیانی دیگر، ابتدا باید بتوانند آنچه را که هست توضیح دهند؛ فارغ از آنکه به باور آنان، آنچه هست، خوب است یا خیر؛ همان چیزی که از آن با عنوان تحلیل «اثباتی» یاد می‌شود.

 پس از این مرحله است که تازه آنان می‌‌‌توانند تحلیل «هنجاری» خود را انجام دهند؛ اینکه آنچه هست خوب است یا نه. اینکه آنچه هست باید به چه شمایلی دیگر تبدیل شود. لکن، این خوان دوم، همان سخت‌‌‌ترین خوان است. درست همین‌‌‌جاست که جنگ روش‌ها آغاز می‌شود. اندیشمندان مختلفی، مبتنی بر معرفت‌شناسی‌‌‌های متفاوتی که داشته‌‌‌اند، امر اخلاقی را به کمک روش‌های متفاوتی استنتاج کرده‌‌‌اند که در نتیجه آن، ما اکنون در جهان نه یک اخلاق واحد که چندین و چند تعبیر از امر اخلاقی داریم.