اخبار باشگاه اقتصاددانان

سقوط بشار اسد در سوریه، آثار و تبعات بسیاری برای منطقه داشت و یکی از بازیگرانی که در پی این تحول متاثر شده، جمهوری اسلامی ایران است؛ زیرا ایران پیش از سقوط اسد یکی از بازیگران بانفوذ در این کشور محسوب می‌‌‌شد، اما امروز با روی کار آمدن حاکمان جدید، مشخص نیست که مناسبات تهران و دمشق چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد.

طی روزهای گذشته، تحلیل‌‌‌ها و روایت‌‌‌های سیاسی فراوانی در مورد دلایل سقوط بشار اسد و حکومت بعثی سوریه منتشر شده است. شاید مخرج مشترک اغلب تحلیل‌‌‌ها، این است که فاکتورهای اثرگذار مرتبط با کنشگران نظام بین‌الملل و مطالعات راهبردی دفاعی و امنیتی، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته‌‌‌اند. در این تیپ از تحلیل‌‌‌های مرسوم و متعارف یکی، از تاثیر آشکار ترکیه در سازمان‌دهی و تسلیح مخالفان حرف می‌‌‌زند، دیگری از برنامه‌‌‌های آمریکا و اسرائیل، آن یکی از تاثیر مسائل غزه و لبنان بر قدرت بازدارندگی ایران و اثرگذاری مساله‌‌ بحران اوکراین بر قدرت دفاعی روسیه، اما متاسفانه، تعداد اندکی از تحلیلگران به سوی طرح این سوال مهم می‌‌‌روند: چرا در تحلیل و ارزیابی عوامل مهم سقوط اسد، موضوع مهمی همچون خنثی ماندن ارتش و عدم‌مقابله‌‌ مردم را نادیده می‌‌‌گیرید؟! نه‌تنها مقابله‌‌‌ای در کار نبود، بلکه آشکارا بخشی از شهروندان و ارتشیان، از «تغییر وضع موجود» استقبال کردند! این دقیقا همان بزنگاهی است که در آن، تحلیلگران تنها سراغ موضوعات مرتبط با مناسبات قدرت در نظام بین‌الملل رفته و از فاکتور مهمی به نام «ساخت اجتماعی» (Social construction) غافل می‌‌‌شوند.

حکومت بشار اسد و حزب بعث بر سوریه، پس از بیشتر از نیم‌قرن خاتمه یافته و عصر جدیدی در سوریه آغاز شده است. در این میان آنچه برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت دارد، از دست دادن متحدی قدیمی و بسیار مهم در جهان عرب است. حکومت بعث سوریه از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، دست دوستی به سوی حکومت انقلابی جدید دراز کرد. دشمنی مشترک با اسرائیل و تا حدی با ایالات‌متحده و خصومت هر دو طرف با صدام حسین و حکومت بعث عراق، عامل اصلی دوستی ایران و سوریه محسوب می‌‌‌شد که به درجه اتحاد استراتژیک رسیده بود.

در یک سال اخیر تحولات مختلفی را در منطقه و در حوزه سیاست منطقه‌‌‌ای ایران شاهد بودیم که با جنگ اسرائیل و حماس بعد از۷ اکتبر آغاز شد و طی آن حماس ضرباتی را متحمل شد. بعد هم اسرائیل جنگ با حزب‌‌‌الله لبنان را شروع کرد و تلاش‌‌‌های زیادی برای تضعیف این جریان انجام داد. در نهایت نیز آخرین تحول سقوط بشار اسد، رئیس‌‌‌جمهور سوریه است. مجموعه این مسائل باعث شده که شرایط نسبت به قبل از اکتبر ۲۰۲۳ دچار یک‌سری تغییرات اساسی شود.