سردرگمی زیاد نهادهای اعمال‌کننده قوانین ضدانحصار
در سال‌های اخیر نهادهایی که قوانین ضد انحصاری را اعمال می‌کنند، آشکارا بیزاری خود نسبت به شرکت‌ها و معاملات بزرگ را نشان داده‌اند. خانم لینا کاهن، رئیس اداره سرپرستی بازرگانی دولت فدرال آمریکا که وظیفه آن سرپرستی بر امور بازرگانی و جلوگیری از تقلب یا رقابت غیرمنصفانه است، اعلام کرد که این نهادها دهه‌هاست که در اعمال سیاست‌های بایسته ناکام بوده‌اند. نهاهای ذی صلاح قانونی علاوه بر مجازات آمازون و گوگل به‌دلیل سوءاستفاده از قدرت بازار و جلوگیری کردن از تملک ۶۹میلیارد دلاری اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت، مانع از خرید هورایزن تراپیوتک توسط آمجن (شرکت ارایه‌دهنده خدمات بهداشتی) شدند. این رویکرد فعال در اروپا نیز به‌کار برده‌شده است. نهادهای بریتانیایی نیز به وضوح در این موضوع فعال بوده‌اند و در دوازدهم ژوئیه کمیسیون اروپایی شرکت ایلومینا (شرکت غول بیوتک) را به‌دلیل خرید شرکت گریل (شرکت تشخیص سرطان) ۴۳۲میلیون یورو معادل ۴۸۰ میلیون دلار جریمه کرد.
آیا برنامه کاری نهادهای ذی‌صلاح قانونی با واقعیت‌ها مطابقت دارد؟
این برنامه‌کار پرهزینه سوالاتی را درباره جاه‌طلبی بیش از حد نهادهای ذی‌صلاح قانونی مطرح کرده است. در یازدهم ژوئیه دادگاهی محلی مانع از تلاش FTC برای توقف خرید اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت شد. FTC قطعا به این رای دادگاه اعتراض خواهد کرد؛ اما نهادهای بریتانیایی که پیش‌تر از معامله جلوگیری کرده بودند، ناگهان اشاره کردند که آمادگی هرگونه مذاکره‌ای را دارند. تقریبا ۱۸ماه از آغاز معامله سپری شده است. این موضوع برای به خطر انداختن معاملات در آینده کافی است حتی اگر نهایتا نیز موفقیت‌آمیز باشد. ممکن است که وسواس نسبت به اندازه شرکت‌ها در طول این مدت توجه سیاستگذاران را از برخورد با موانع واقعی رقابت که به ضرر مصرف کنندگان است، منحرف کرده باشد.
سرانجام ادغام شرکت‌های اخیر
در اصل سخت‌گیری نهادهایی که قوانین ضد انحصاری را اعمال می‌کنند، قابل تقدیر است؛ چرا که رقابت پایدار برای هر اقتصاد بازار آزادی موثر است. بعد از دهه۱۹۸۰ نهادهای ذی‌صلاح قانونی و دادگاه‌ها برای سازگاری با کسب‌وکارها محدود شدند. از دهه۱۹۹۰ تا دهه۲۰۱۰ میانگین تعداد ادغام‌هایی که هرسال توسط دپارتمان قضایی مورد تحقیق و تفحص قرار گرفته است از ۱۸۰مورد به ۷۰مورد کاهش یافته است. عایدات سودهای سهامی شرکت‌ها نشانه‌ای از قدرت بازاری است و بر اساس نحوه محاسبه مقادیر آنها ۲۰ تا ۴۰درصد در دهه گذشته بیشتر از سه دهه قبل از آن بوده است. ادغام‌هایی مانند آنچه بین ویرلپول و میتاگ در سال۲۰۰۶ اتفاق افتاد، منجر به افزایش قیمت‌ها شد. در طول ۲۰سال گذشته حدود ۲۰۰۰بیمارستان ادغام شده‌اند و به‌طور میانگین قیمت‌ها افزایش یافته است؛ درحالی‌که کیفیت خدمات مراقبتی آنها تغییری نکرده است.
با این حال از آنجاکه داستان اکتیویژن نشان می‌دهد و طبق گزارش این هفته ما نیاز به بزرگ بودن موضوع ناخوشایندی نیست. پنج شرکت بزرگ تکنولوژی در آمریکا یک‌چهارم کل هزینه‌های مربوط به تحقیقات و توسعه در آمریکا را پرداخت می‌کنند. تمرکز واقعی بر شرکت در طول دهه‌ها در هر دوی آمریکا و بیشتر اروپا افزایش یافته است. اما به نظر می‌رسد این توسعه و گسترش بیشتر به‌دلیل رشد صرفه‌جویی از مقیاس ناشی از تکنولوژی است نه قدرت بازاری. انجام معاملات بیشتر حتی اگر شامل شرکت‌های بزرگ نیز شود بخش حیاتی از سیستم سرمایه‌داری سالم است. خرید اکتیویژن توسط مایکروسافت نوید رقابتی‌تر شدن بازار بازی های رایانه‌ای را می‌دهد. این کار از طریق توسعه اشتراک‌های جدید و بازارهای بازی در فضای ابری (Cloud) شرایط موجود را به چالش می‌کشاند.
آیا این رویکرد کنونی پیامدهای مناسبی بر محیط کسب‌وکار و شرکت‌ها داشته است؟
عواقب تاکید نهادهای ذی‌صلاح قانونی بر اندازه شرکت‌ها کم‌کم در حال احساس شدن است. تقریبا هر معامله‌ای که شامل هر گونه شرکت بزرگ تکنولوژی شود، مورد مداقه قرار می‌گیرد. همان‌طور که حقوقدانان می‌گویند این موضوع مانند چوب لای چرخ ادغام و تملیک (M&A) گذاشتن است به شروع معاملات با ارزش ضربه می‌زند، به‌دلیل اینکه مدیران این مجموعه‌ها از ریسک ممنوع‌الکارشدن یا سردرد جوابگو بودن خودداری می‌کنند. هرچند حجم کلی معاملات به مقدار کمی کاهش یافته است، میانگین ارزش آنها امسال در مقایسه با نیم‌دهه گذشته حدود ۴۰درصد کاهش یافته است که نشان می‌دهد معاملات بزرگ‌تر متوقف شده‌اند. از سال۲۰۲۰ تا کنون سهم معاملاتی که شامل ۵شرکت غول تکنولوژی می‌شدند، به نصف کاهش یافته است.
با گسترش افق‌های دید نتایج مطلوبی کسب خواهند شد
طبق این گزارش، اکونومیست نتیجه گرفته است که دو اصل باید راهنمای نهادهای ذی‌صلاح قانونی باشد. اصل اول اینکه اندازه شرکت‌ها نباید آلارم خطر باشد. رسیدگی‌های غیرلازم منابع نهادهای ذی‌صلاح قانونی را هدر می‌دهد و به اعتبار آنها و روحیه نیروهایشان ضربه می‌زند. تعداد زیادی از صنایع در آمریکا وجود دارند که نیازمند توجه هستند و دارای عایدی‌های بالا و نوآوری‌های پایین هستند، شامل بیمارستان‌ها و شرکت‌های واسطه‌ای آنها و شرکت‌های کارت‌های اعتباری. در سال‌های اخیر FTC به درستی از تعداد زیادی ادغام بیمارستان‌ها جلوگیری کرده که مورد تایید دادگاه‌ها نیز بوده است. هرچند که کارهای بیشتری مورد نیاز است.
اصل دوم، اذعان به حدود قوانین ضد انحصاری است. دوسال پیش آقای جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به درستی اشاره کرد که جلوگیری از معاملات و فعالیت‌های ضد رقابتی یک تکه از پازل است. اما اکنون این ایده به فراموشی سپرده شده است. محدودیت‌های استفاده از زمین و مجوزهای شغلی همچنان پابرجاست. شرکت‌ها با افزایش موانع تجارت محافظت می‌شوند. چنین چیزهایی در مقابسه با هدف قراردادن معاملاتی که به‌طور قابل توجهی بزرگ و موفق هستند توجهات کمتری را به خود جلب می‌کنند؛ اما حداقل مقابله با آنها باعث افزایش رقابت می‌شود.
