با افزایش دمای هوا،استخراج‌‌کنندگان رمزارز با محدودیت مواجه می‌شوند؛
سایه خاموشی بر سر ماینرها؟
با افزایش قیمت بیتکوین و احتمال تداوم روند‌‌های صعودی، سودآوری استخراج این ارز دیجیتال بار دیگر مورد توجه سرمایه‌‌گذاران قرار گرفته است. در سال‌های اخیر، صنعت ماینینگ در ایران نیز رشد قابل‌‌توجهی داشته و مراکز مجاز و غیرمجاز متعددی در این حوزه فعالیت داشته‌‌اند.
در حالی که استخراج رمزارز‌‌ها می‌تواند به ایجاد مشاغل نو و سودآوری برای فعالان این حوزه منجر شود، اما همواره با چالش‌‌هایی در زمینه تامین انرژی همراه بوده است. طی سالیان گذشته و همزمان با تشدید قطعی برق در کشور، مسوولان بار‌‌ها مصرف بالای انرژی توسط مراکز استخراج را یکی از دلایل اصلی ناترازی برق معرفی کرده‌‌اند.
به همین دلیل، قانون‌‌گذاری در زمینه استخراج ارز‌‌های دیجیتال در دستور کار قرار گرفت و این حوزه به عنوان یکی از نخستین فعالیت‌‌های مرتبط با رمزارز‌‌ها در کشور قانون‌‌گذاری شد. با این حال حتی مراکز دارای مجوز نیز از تبعات ناترازی انرژی در امان نبودند و بار‌‌ها با محدودیت‌‌ها و قطعی‌‌های برق مواجه شده‌‌اند؛ موضوعی که نه‌تنها مانع ادامه فعالیت این مراکز شده، بلکه انگیزه‌هایی برای استخراج غیرقانونی نیز ایجاد کرده است. با گرم‌‌تر شدن هوا و نزدیکی به فصل تابستان، بار دیگر نگاه‌ها به سمت صنعت استخراج ارز‌‌های دیجیتال جلب شده و نگرانی‌‌هایی درباره تکرار خاموشی‌‌های گسترده برای مراکز قانونی استخراج وجود دارد؛ شرایطی که می‌تواند پیامد‌‌های اقتصادی قابل توجهی برای فعالان این صنعت در پی داشته باشد.
متهم: مراکز استخراج رمزارز
در سال‌های اخیر و همزمان با افزایش محبوبیت بیتکوین و سایر ارز‌‌های دیجیتال، کشور با چالش جدی کمبود برق روبه‌رو شده است؛ شرایطی که توجه‌ها را بیش از پیش به سمت یکی از متهمان اصلی این بحران، یعنی مراکز استخراج رمزارز جلب کرده است.
دستگاه‌های استخراج رمزارز یا ماینر، به‌طور شبانه‌روزی در حال پردازش محاسبات پیچیده هستند که نیازمند مصرف بالای برق است؛ تا حدی که مصرف یک دستگاه ماینر می‌تواند با مصرف یک کولر گازی قدرتمند برابری کند.
داده‌ها همچنین حاکی از آن هستند که استخراج تنها یک بیتکوین، برق مورد نیاز حدود ۴۴۰ خانه در تهران را مصرف می‌کند که به خوبی میزان مصرف بالای انرژی دستگاه‌های استخراج را نشان می‌دهد.
علاوه بر آن، بخش بزرگی از استخراج رمزارز در کشور به صورت غیرقانونی انجام می‌شود. بسیاری از مراکز استخراج، بدون دریافت مجوز رسمی فعالیت می‌کنند و حتی برق مورد نیاز خود را به صورت سرقت مستقیم از شبکه دریافت می‌کنند.
طبق اعلام مسوولان شرکت توانیر، بیش از ۹۵ درصد مراکز کشف‌‌شده به‌طور غیرمجاز از کابل‌‌های برق قبل از کنتور انشعاب می‌گیرند و به همین دلیل هیچ نشانی از مصرف این مراکز در قبض‌‌های برق ثبت نمی‌شود.
این موضوع در حالی رخ می‌دهد که هم‌اکنون نیز ظرفیت نیروگاه‌های کشور پاسخگوی کامل نیاز‌‌های کشور نیست و کسری قابل توجهی در برق کشور دیده می‌شود.
برای مقابله با این چالش، وزارت نیرو طرح‌هایی برای استفاده مراکز مجاز استخراج رمزارز از نیروگاه‌های تجدیدپذیر ارائه کرده است. اما اجرا شدن کامل این طرح‌ها می‌تواند زمان‌بر و پرهزینه باشد. توانیر همچنین برای شناسایی مراکز غیرقانونی از مردم کمک می‌گیرد و پاداش ۵۰ میلیون تومانی برای گزارش‌دهی این مراکز اهدا می‌کند.
همچنین، مدیران صنعت برق کشور هشدار داده‌‌اند که با مراکز غیرقانونی به‌‌شدت برخورد خواهد شد که شامل جرایم سنگین مالی، قطع انشعاب برق و اقدامات قضایی است.
فعالیت در سایه چالش‌‌های تامین برق
با وجود چالش‌‌های تامین انرژی، فعالیت مراکز قانونی استخراج ارز‌‌های دیجیتال همچنان ادامه دارد. بر اساس اعلام مقامات شرکت توانیر، صدور مجوز‌‌ها بر اساس ضوابط قانونی مشخص انجام شده و بخشی از این مراکز در چارچوب مقررات مشغول به فعالیت هستند.
همچنین اعلام شده است در دوره‌هایی که شبکه برق کشور با محدودیت تامین انرژی روبه‌رو می‌شود، اولویت تامین برق به صنایع کلیدی‌‌تر اختصاص می‌‌یابد؛ صنایعی که در ایجاد اشتغال پایدار نقش مهمی ایفا کرده و خدمات یا کالا‌‌های ضروری برای جامعه تولید می‌کنند.
در نتیجه، مراکز استخراج قانونی رمزارز نیز در این بازه‌های زمانی از دریافت برق یارانه‌‌ای محروم خواهند بود و باید انرژی مورد نیاز خود را با نرخ‌‌های بالاتری تامین کنند.
در این بین، توانیر همچنان با جدیت به مبارزه با استخراج غیرقانونی ادامه می‌دهد و اخیرا اعلام شده است که هرگونه استخراج بدون مجوز از طریق بررسی الگوی مصرف برق و همچنین گزارش‌های مردمی که از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۵۱۲۱ ارسال می‌شوند، شناسایی خواهد شد. در صورت کشف تخلف، برخورد قانونی شدید و اعمال جریمه‌های مشخص در انتظار متخلفان است.
اله‌‌داد، معاون انتقال و تجارت خارجی توانیر همچنین اعلام کرده است که در چارچوب اقدامات جدید، چنانچه دستگاهی خارج از محل‌‌های مجاز نصب شود نه‌تنها جریمه‌های مالی برای مالک در نظر گرفته می‌شود، بلکه انشعاب برق مربوطه نیز به‌‌صورت دائمی جمع‌آوری خواهد شد و دریافت انشعاب جدید منوط به شرایط خاص و طی فرآیند قانونی خواهد بود.
همچنین براساس گزارش‌ها، طی چند ماه اول سال 1403، بیش از 4 میلیارد تومان پاداش به شهروندانی که نسبت به مراکز استخراج غیرقانونی گزارش ارسال کرده‌‌اند پرداخت شده است که نشان از عزم جدی نهاد‌‌های مسوول برای مقابله با این معضل دارد.
مجازات فعالان قانونی
در حالی که مراکز استخراج رمزارز تلاش می‌کنند مسیر قانونی را طی کنند و با دریافت مجوز رسمی فعالیت داشته باشند، شرایط موجود چندان به سود آنها پیش نمی‌‌رود.
این فعالان قانونی نه‌تنها با تعرفه‌های بالاتر برق مواجه‌‌اند، بلکه در فصل‌‌های پرمصرف سال و به‌‌ویژه تابستان، با قطعی‌‌های برنامه‌‌ریزی‌‌شده‌‌ای دست‌‌وپنجه نرم می‌کنند. طی سالیان گذشته، شرکت توانیر با هدف مدیریت مصرف در روز‌‌های گرم تابستان دستور توقف فعالیت ماینرها را صادر و ساعات خاموشی برای مراکز استخراج اعلام کرده است؛ روندی که باعث شد تا با وجود داشتن مجوز رسمی، مراکز فعال استخراج ارز‌‌های دیجیتال با توقف فعالیت مواجه شده که تاثیرات قابل توجهی بر درآمد آنها داشته است.
امسال نیز با نزدیک شدن به فصل گرما، نگرانی از تکرار وقایع گذشته در میان استخراج‌‌کنندگان قانونی وجود دارد و تکرار سیاست‌های مدیریتی گذشته می‌تواند بار دیگر این مراکز را با توقف‌‌های مقطعی مواجه کند. هرچند این قطعی‌‌ها به معنای تعطیلی کامل فعالیت نیستند، اما حتی توقف‌‌های چند‌ساعته نیز می‌تواند سودآوری را تحت تاثیر قرار داده و هزینه‌های سرمایه‌‌گذاری و نگهداری دستگاه‌ها را افزایش دهد.
به همین دلیل با توجه به اهمیت توسعه صنعت استخراج قانونی در کشور و ظرفیت آن برای ایجاد اشتغال و ارزآوری، انتظار می‌‌رود که دولت با مدیریت صحیح منابع انرژی و اصلاح ریشه‌‌ای ناترازی موجود در شبکه برق، از فشار مضاعف بر مراکز قانونی جلوگیری کند. زیرا تداوم قطعی‌‌های بلندمدت می‌تواند انگیزه فعالان قانونی را کاهش داده و به شکل غیرمستقیم، موجب رونق فعالیت‌‌های زیرزمینی و غیرمجاز شود. بنابراین ضروری است که تفاوت میان فعالان قانون‌مدار و متخلفان واضح‌‌تر شود و مسیر توسعه‌‌ای پایدار برای مراکز مجاز استخراج رمزارز پیاده‌‌سازی کرد تا علاوه بر کنترل میزان انرژی مصرفی، از ظرفیت‌‌های بلاک‌چین و درآمدی آن در کشور نیز بهره‌‌برداری شود.
