برنامه‌ریزی برای تنوع دارایی‌ها در بازار گواهی سپرده بورس‌کالا کلید خورده است؛ نقره همسایه طلا می‌شود
گواهی نقره در تالار نقرهای
گواهی سپرده کالایی از جمله ابزارهای مالی بسیار مهمی است که می‌‌‌توان گفت مهم‌ترین رکن بازارهای کالایی در جهان است. گواهی سپرده را می‌‌‌توان مادر ابزارهای مالی کالایی دانست که بر پایه آن، امکان انتشار بسیاری از اوراق و ابزارها همچون قراردادهای آتی و اختیارمعامله و صندوق‌های کالایی وجود دارد. ماهیت گواهی سپرده، شباهت زیادی به قبض انبار دارد؛ در شرایطی که امکان دادوستد آن نیز وجود دارد. این ابزار تعریف بسیار ساده ولی پراهمیتی دارد و عبارت است از ورود کالا به انبارهای کلید در دست بورسی با فرض تایید کیفیت و ویژگی‌‌‌های فنی آن و سپس امکان دادوستد آزادانه. مالک گواهی سپرده هر زمانی که به کالا نیاز دارد، می‌‌‌تواند آن را از انبار تحویل گرفته و به میزان زمانی که دارایی کالایی وی در انبار قرار دارد، هزینه انبارداری پرداخت می‌کند که رقم برجسته‌‌‌ای نیست.
سال‌هاست که «دنیای‌اقتصاد» بارها بر اهمیت آغاز به کار معاملات گواهی سپرده برای تمامی گروه‌‌‌های کالایی با محوریت فلزات تاکید کرده؛ ولی تاکنون استانداردهای کالایی موردنیاز رقم نخورده است. مهم‌ترین سرعت‌‌‌گیر آن سخت‌‌‌گیری‌‌‌های مالیاتی بوده که شنیده‌‌‌ها حاکی از آن است که به‌زودی رفع خواهد شد؛ یعنی فضای بزرگ‌تری روبه‌‌‌روی راهاندازی قراردادهای گواهی سپرده کالایی و ابزارهای مشتقه حاصل خواهد شد. به‌عنوان یک نمونه مشخص می‌‌‌توان گفت، ذات راهاندازی و توسعه گواهی سپرده کالایی روی فلزات گرانبها یا محصولات کشاورزی به همین دلیل بوده که این کالاها از پرداخت مالیات ارزش‌افزوده مستثنی بوده‌‌‌اند. این روند هنوز ادامه دارد؛ ولی این انتظار در خلال برخی صحبت‌‌‌های مدیران بورس‌کالا مشهود شده که می‌‌‌توان به حل و فصل این سرعت‌‌‌گیر مهم خوش‌بین بود.
به‌جرات می‌‌‌توان گفت در حوزه فلزات صنعتی و فولاد، به‌شدت به گواهی سپرده نیازمندیم. این واقعیت که قیمت‌گذاری در زنجیره ارزش فولاد و حتی سایر فلزات صنعتی با ابهام روبه‌‌‌روست و می‌‌‌تواند شرایط بهتری داشته باشد بر کسی پوشیده نیست؛ ولی در ساختاری که رکن اصلی بازار به جای قراردادهای گواهی سپرده، بر معاملات حراج حضوری در بازار فیزیکی رقم می‌‌‌خورد، چندان هم فضایی برای مانور باقی نمی‌‌‌نماند. به عبارت دقیق‌‌‌تر با راهاندازی و قدرتمندشدن بازار گواهی سپرده، دیگر به جای قیمت پایه در شرایط فعلی می‌‌‌توان بر نرخ‌های معاملاتی در بازار گواهی سپرده تمرکز کرد که ذات نرخ‌‌‌گذاری به جای تعیین، به کشف نرخ از معاملات تغییر می‌کند. اگرچه این ادعا بیشتر چهره‌‌‌ای شبیه به پتانسیل اجرایی و توانمندی انتظاری بالقوه دارد؛ ولی در اقصی‌نقاط جهان، به‌خصوص در بورس‌‌‌های فلزی با محوریت بورس‌کالای لندن، این روند در دسترس بوده و در معاملات کاغذی همین قراردادهاست که دادوستد می‌شود. تمرکز حداکثری بر راهاندازی و توسعه گواهی سپرده کالایی از این پس باید به‌عنوان یک رکن توسعه در بورس‌کالا قلمداد شود؛ توسعه‌‌‌ای که مدت‌‌‌هاست از سرعت چندانی بهره‌‌‌مند نبوده و بیش از این از بورس‌کالا برای توسعه در فاز مالی انتظار می‌‌‌رفت.
این موضوع را که بحث مالیات ارزش‌افزوده پس از سال‌ها هنوز حل نشده و به یک خاطره بدل شده است نمی‌‌‌توان نادیده گرفت؛ ولی امیدواریم در روزهای آینده خبرهای خوشی در خصوص حل و فصل این نگرانی مخابره شود. به‌موازات آن باید به راهاندازی انبارهای جدید توجه کنیم؛ زیرا بدون در اختیار داشتن انبارهای کلید در دست بورسی به همراه وثیقه موردنیاز و امکانات لازم، راهاندازی گواهی سپرده غیرممکن است. اما باید به این نکته نیز توجه کرد که ایجاد این بازار، ماهیت معاملاتی بورس‌کالا را تغییر خواهد داد و بخشی از بازار فیزیکی، جای خود را به معاملات الکترونیکی خواهد داد که همچون بازار سرمایه، هر فردی می‌‌‌تواند آزادانه در آن دادوستد کرده و در کشف نرخ نهایی مشارکت داشته باشد. این روند تغییری بنیادین در بازارها ایجاد می‌کند که بیش از همه منافع عموم را تامین کرده و ماهیت قیمت‌گذاری را هرچه بیشتر از سمت نرخ‌‌‌گذاری دستوری، به سمت کشف نرخ در مکانیزم بازار سوق می‌دهد. در کنار موارد فوق، کشف نرخ در بسیاری از بازارها فراتر از بازار فیزیکی به الزاماتی نیاز دارد که در آینده به آن می‌‌‌پردازیم و در این شرایط مدیریت بازار نیز به ادبیات جدیدی نیاز پیدا می‌کند که ارکان متنوعی را می‌‌‌طلبد؛ اگرچه اجرای درست آنها یک موهبت برای صنایع خواهد بود. در اینجا نقش صندوق‌های کالایی مخصوصا نیاز به راهاندازی صندوق‌های استراتژیک موسوم به SRB را برجسته‌‌‌تر می‌‌‌سازد که در آینده به آنها می‌‌‌پردازیم.
گواهی نقره در راه بورس‌کالا
مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس‌کالای ایران از برنامه‌ریزی این بورس برای ایجاد تنوع دارایی‌ها در بازار گواهی سپرده کالایی خبر داد و اعلام کرد که به‌زودی معاملات گواهی سپرده نقره راهاندازی خواهد شد. این روزها بازار گواهی سپرده شمش طلا در بورس‌کالا از رونق قابل‌توجهی برخوردار است.
رحمان آراسته در گفت‌‌‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: براساس برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های صورت‌گرفته در نظر داریم شهریورماه امسال، گواهی سپرده شمش نقره را به شکل پیوسته وارد بازار کنیم که قطعا موازی با آن صندوق‌های کالایی و چندکالایی می‌‌‌توانند مجوزهای لازم را دریافت کنند و وارد سرمایه‌گذاری در حوزه شمش نقره شوند. او افزود: علاوه بر شمش نقره در کالاهای دیگری مثل مس، سرب و روی هم برنامه‌ریزی کردیم تا این کالاها را هم وارد چرخه معاملات گواهی سپرده کالایی کنیم که با تنوع دارایی‌ها در این بازار، صندوق‌های چندکالایی می‌‌‌توانند با سرمایه‌گذاری در انواع این کالاها بازدهی متناسب با ریسک سرمایه‌گذار را پرداخت کنند. آراسته در پایان گفت: یکی از برنامه‌های راهبردی و مهم بورس‌کالای ایران در سال‌جاری، توسعه بازار گواهی سپرده کالایی و صندوق‌های چندکالایی است.
