مزیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شاخص صکوک برای بازار بدهی

ندا بشیری سرپرست معاونت توسعه کسب‌وکار فرابورس شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از بازار مربوط به خود هستند و به‌عنوان مبنایی جهت ارزیابی عملکرد سبدهای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری مورد‌استفاده قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند. شاخص به شفافیت بازار کمک می‌کند و نمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از ریسک و بازده بازار است. تحلیل ریسک-بازده شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به تخصیص سرمایه استراتژیک توسط مدیران سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری کمک می‌کند. شاخص مرجعی از پیش معین جهت تدوین قراردادهای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری بین سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران و مدیران است. به این ترتیب امکان ارزیابی عملکرد مدیران پرتفو فراهم می‌شود.

شاخص باید دارای چه ملزوماتی باشد تا مبنای مناسبی برای ارزیابی بازده ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری باشد؟

شاخص باید از ابتدا معین باشد (Specified in advance)، معیارهایی چون میانگین بازده صندوق‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‎گذاری از ابتدا معین نیست؛ چراکه در طول دروه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری محتوای صندوق‌ها ممکن است بارها تغییر کند. شاخص باید متناسب (Appropriate) با ابزارها و سبک سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری مربوطه باشد. به‌عنوان مثال وقتی مدیر سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری از موقعیت فروش استفاده می‌کند، شاخصی که تنها دارای موقعیت خرید است متناسب نخواهد بود. شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کوچک متناسب سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری با ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گریزی بالا نیستند. اندازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیری (Measurable) یکی دیگر از ملزومات شاخص است. شاخص باید به دفعات کافی و به‌صورت قابل‌اتکا قابل محاسبه باشد. به این ترتیب شاخص مبتنی بر دارایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی با نقدشوندگی پایین احتمالا مناسب نخواهد بود، زیرا ارزش و بازده شاخص ممکن است به دفعات مناسب قابل‌محاسبه نباشد. اوراق درون شاخص باید مبتنی بر تفکر و مهارت مدیر سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری باشد. محتوا و وزن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شاخص مشخص و واضح باشند. شاخص باید سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیر باشد، به این معنی که امکان سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری در شاخص به‌عنوان جایگزین یک سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری فعال وجود داشته باشد، بنابر این اوراق درون‌شاخص باید از نقدشوندگی کافی برخوردار باشند تا سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری مستقل در شاخص امکان‌پذیر باشد. در نهایت مدیر باید شاخص را به‌عنوان مبنای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری بپذیرد.

شاخص صکوک چه تاثیری بر توسعه ابزارهای مالی دارد؟

شاخص صکوک مبنای مشتقات شاخص همچون آتی شاخص بدهی است و ملزومات ایجاد ابزارهای مشتقه شاخص بازار بدهی را فراهم می‌کند.

این ابزارها امکان پوشش‌ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نرخ بهره را فراهم می‌کنند و برای بانک‌ها، صندوق‌های اوراق با درآمد ثابت و تامین سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها کاربرد دارند. شاخص صکوک همچنین امکان ایجاد صندوق‌های مبتنی بر شاخص را فراهم می‌کند.

این موجب افزایش تنوع گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری و امکان سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری بیشتر توسط سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گریز می‌شود.

 چه معیارهایی در تعیین شمول اوراق در شاخص صکوک لحاظ شده است؟

اوراق مشمول در شاخص باید به ریال، دارای ارزش اسمی حداقل ۵۰ میلیارد‌تومان، تاریخ سررسید ‌حداقل یک‌ماه و دارای ضامن باشند. اوراق پس از اتمام پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی وارد شاخص می‌شوند.

 نحوه محاسبات شاخص صکوک به چه صورت است؟

بازده روزانه شاخص صکوک از دو جزء بازده بهره و بازده قیمت تشکیل می‌شود. بازده بهره از تقسیم سود روزشمار ورقه بر قیمت ناخالص روز قبل و بازده قیمت از تقسیم تغییر قیمت خالص بر قیمت ناخالص روز قبل حاصل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. از جمع این دو قسمت، بازده ورقه بهادار به‌دست می‌آید. بازده شاخص وزنی از میانگین وزنی بازده اوراق و بازده شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وزن از میانگین ساده بازده اوراق به‌دست می‌آید.