شاخص کل بورس بالاخره بعد از ۱۰روز سبزپوش شد
ایست «شاخص» در مسیر کاهش
شاخص بورس تهران پس از ۱۰ روز سبز رنگ شد. این تغییر رنگ که از افزایش ۳/ ۰ درصدی نماگر یاد شده ناشی می‌شد در این روز توانست نمایی از افزایش انتظارات تورمی در بازار سهام را به نمایش بگذارد که ناشی از رشد قیمت ارز در بازار آزاد بود. در نگاه اول شاید این‌گونه به‌نظر برسد که همچنان می‌توان به حصول یک توافق خوش‌بین بود، اما این‌طور که بازار‌ها به نمایش می‌گذارند چنین امری در میان مردم نمود خاصی نداشته است.
همین امر سبب شد که در روز سه‌شنبه مجددا تقاضا در برخی از نمادهای شاخص‌ساز افزایش یابد. با این حال با بررسی متون اقتصادی نمی‌توان از این ناحیه انتظار چندانی برای افزایش پایدار قیمت سهام داشت چرا که این بازار نهایتا در شرایطی مسیر طبیعی خود را پیدا می‌کند که رشد قیمت سهام مبتنی بر افزایش بهره‌وری و سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران باشد این در حالی است که با دور شدن ایران از توافق در شرایط تحریمی کنونی، عوامل متعددی برای سد کردن مسیر صعودی بورس در بلندمدت وجود دارند و مسائلی نظیر انتظارات تورمی صرفا می‌تواند اثری کوتاه‌مدت بر چهره نماگر‌های بورسی داشته باشد.
حال و روز بورس سه‌شنبه
چند وقتی است که بورس تهران توان چندانی برای افزایش قیمت ندارد. همین امر سبب شده است که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر هر آنچه که در ماه های ابتدایی سال تحت عنوان بازده برای این بازار به دست آمده بود، از دست برود. اما روز گذشته بورس تهران پس طی کردن ۱۰روز کاری منفی، شاهد ثبت نوسان مثبت در شاخص کل بود. نماگر اصلی بازار در این روز بازدهی ۳/ ۰درصدی را به نمایش گذاشت. طی روز یادشده شاخص هموزن نیز از شاخص کل عقب نماند و ۶۹/ ۰درصد رشد کرد. مقایسه عملکرد این دو نماگر حکایت از این دارد که در خلال معاملات روز سه‌شنبه سهم‌های کوچک‌تر، نسبت به نمادهای شاخص‌ساز بازار با تقاضای بهتری مواجه بوده‌اند. بررسی نمادهای پرتراکنش بازار حکایت از آن دارد که در جریان دادوستد‌های روز گذشته نمادهای خودرویی با اقبال بیشتر سهامداران مواجه بوده‌اند. در این روز نمادهای خگستر، خساپا، خودرو، شستا، فولاد، شپنا و پترول جزء نمادهای پر تراکنش بوده‌اند که از این میان سه نماد خودرویی نام‌برده به تنهایی بیش از ۵درصد ارزش کل معاملات روز سه‌شنبه را شامل می‌شوند. در این روز تاثیرگذارترین نمادها بر شاخص کل فولاد، خودرو و فارس بودند که از این میان به ترتیب نمادهای فولاد با ۱۱۲۶واحد، خودرو با ۷۰۵واحد، فارس با منفی ۶۵۰واحد، خساپا با ۳۸۴واحد، فملی با ۳۱۸واحد، حشکتی با ۲۹۷واحد و در آخر شتران با ۲۱۲واحد بودند. بررسی این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که خودروساز‌ها توانسته‌اند به تنهایی در حدود ۱۱۰۰واحد بر شاخص کل اثر بگذارند.
در این میان یکی از فاکتورهایی که می‌توان به کمک آن تصویر بهتری از وضعیت بازار داشت، ارزش معاملات است. ارزش معاملات کل بورس روز گذشته بیش از ۳هزار و ۸۰۰میلیارد تومان بود. در این میان برای پی بردن به اینکه آیا ارزش معاملات بازار چشم‌گیر بوده است یا خیر به تحلیل ارزش خرد معاملات می‌پردازیم.
در پایان ساعات معاملاتی روز گذشته شاهد ثبت ارزش معاملات خردی بالغ بر ۱۵۶۳میلیارد تومانی بودیم. مقایسه این رقم با معاملات ۳۰روزه خود در بورس تهران که رقمی بالغ بر ۱۸۷۷میلیارد تومان را شامل می‌شود، حاکی از این است که رقم مذکور از میانگین یادشده حدودا ۱۷درصد کمتر است. اگر این آمار را از ابتدای سال۱۴۰۰ در نظر بگیریم، ارزش معاملات خرد کاهش ۴۶درصدی داشته است که خود حکایت از روی‌گردانی جدی سرمایه‌گذاران در بازار سهام دارد.
نگاهی به صنایع بورسی
در بررسی صنایع بازار روز گذشته، صنعت‌های خودرو، شیمیایی و فلزات اساسی بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند. در میان صنایع مذکور خودرو و فلزات اساسی افزایش قیمت بیشتری نسبت به صنعت شیمیایی داشتند. با وجود ابهامات مختلف در خبرهای برجامی، اما بازار دید مثبتی را نسبت به صنعت خودرو داشته است و یکی از دلایل آن عرضه خودرو شاهین در بورس کالا است. عرضه شدن محصولات صنعت خودرو در بورس کالا را می‌توان به‌عنوان نشانه‌ای از افزایش شفافیت در این صنعت یادشده به حساب آورد. در صنعت فلزات اساسی نیز به‌دلیل خبرهای منتشرشده به سبب افزایش امیدواری نسبت به بهبود تقاضا و همچنین کاهش قیمت نمادهای مذکور شاهد افزایش قیمت بوده‌ایم. در روزهای گذشته اخبار مربوط به ثبت تورم زیر یک‌درصد چین سبب شد تا امیدواری نسبت به سرنوشت این صنعت افزایش یابد. اما با دیدن نقشه بازار صنعت شیمیایی، می‌بینیم که کمتر نمادی از این صنعت مورد توجه و تقاضای فعالان بازار سرمایه قرار گرفته است.
این امر باعث شده است نمادهای این گروه اکثرا در صفر تابلو و بعضی‌ها در درصدهای منفی به‌کار خود پایان دهند. دلیل این بی‌توجهی بازار ناشی از افت جزئی نرخ دلار نیما است که روی صنعت پتروشیمی اثر منفی دارد.
بازگشت پول حقیقی بعد از ۱۰ روز
یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که بازار سهام با آن دست و پنجه نرم می‌کند، خروج مداوم پول افراد حقیقی از بازار است. اما خوشبختانه پس از ۱۰روز متوالی خروج پول افراد حقیقی، روز گذشته بازار توانست شاهد بازگشت بخشی ناچیز از این پول خارج شده باشد. در بازاری که از نظر گذشت طی روز یادشده حدود ۴/ ۴میلیارد تومان از پول در اختیار سرمایه‌گذاران حقیقی به خرید از سرمایه‌گذاران حقوقی اختصاص یافت.
عاقبت کشور تورمی
با توجه به آمار‌ها، ایران سال‌های متوالی درگیر تورم خارج از کنترل بوده است. دلایل مختلفی باعث افزایش بیش از حد نرخ تورم می‌شود مانند افزایش نقدینگی بدون همراهی رشد اقتصادی، رخ دادن پاندمی کرونا، منفی بودن تراز تجاری و عوامل دیگر. هنگامی که تورم وجود دارد و ارقام دورقمی یا بیشتر را به خود می‌بیند، به این معنا است که سطح عمومی قیمت‌ها به مقدار قابل توجهی بالا رفته که در کوتاه‌مدت این افزایش قیمت‌ها برای شرکت‌های تولیدی بسیار سودمند است؛ زیرا می‌توانند با فروش محصولاتشان به نرخ جدید، درآمد بیشتری کسب کنند.
این افزایش درآمد در حالی رخ می‌دهد که بهای تمام‌شده آن محصول یا محصولات، رشد محسوسی نداشته است؛ زیرا دستمزد کارکنان و مواد اولیه خریداری‌شده در طول سال، تغییری نمی‌کنند. حتی ممکن است شرکت وقوع تورم را از قبل پیش‌بینی کرده باشد و اقدام به پر کردن انبار محصولات و مواد اولیه خود کند. همه موارد ذکرشده باعث می‌شود برای مدت نه چندان طولانی، شرکت با افزایش حاشیه سود روبه‌رو شود. اما مشکل از زمانی شروع می‌شود که دیگر مواد اولیه با نرخ قدیم پیدا نمی‌شود و این باعث رشد بهای تمام‌شده محصولات و کاهش حاشیه سود می‌شود. اما این تمام ماجرا نیست؛ مشکل اصلی ناشی از کاهش توان مردم برای خرید محصولات آن شرکت است. با افزایش قیمت محصولات در بازار و رشد نکردن دستمزد همگام با تورم، مصرف توسط مردم کشور به تدریج افت قابل توجهی می‌کند. مصرف کمتر مردم، کاهش تقاضای محصولات شرکت‌ها و در نتیجه کاهش فروش شرکت‌ها را به دنبال دارد. در یک اقتصاد تورمی اگر برای سال‌های متوالی تورم بیشتر از معمول تجربه شود، صنایع تولیدی آن کشور رفته‌رفته آسیب می‌بینند.
این در حالی است که ایران برای نیل به این هدف همچنان پشت دیوار بلند تحریم‌ها مانده و برای اینکه بتواند ریسک‌های سیستماتیک خود را کاهش دهد و به شکل پایدار به ترمیم قدرت خرید مردم بپردازد، نیازمند گذر از مانع تحریم‌ها، کاهش هزینه‌های مبادله و ایجاد جریانی اعم از درآمد ارزی برای کشوور است تا از این رهگذر ضمن جذب سرمایه زمینه لازم برای افزایش سرمایه‌گذاری و تامین تکنولوژی شرکت‌های داخلی را فراهم کند. طبیعتا چنین امری می‌تواند به نفع شرکت‌های بورسی و سایر شرکت‌هایی باشد که می‌توانند در آینده به بازار سهام وارد شوند باشد و به این ترتیب سرمایه‌گذاری را هم در صنایع ریالی و هم صنایع دلاری جذابیت ببخشد.
