«دنیای اقتصاد» الزام شرکت‌ها به تجدید ارزیابی دارایی را بررسی می‌کند
محل غیرواقعی برای افزایش سرمایه؟
عكس: صبا طاهریان
وی در توییت‌های متعددی بر الزامی شدن این فرآیند تاکید و عنوان کرده طبق برآوردها ارزش حقوق صاحبان سهام فعلی شرکت‌های بورسی ۸درصد مقدار واقعی آن است. به‌روز شدن این اعداد موجب رشد حقیقی بازار سرمایه و جلوگیری از متضرر شدن سهامداران خرد می‌شود. او هفته گذشته نیز در رشته‌توییتی مفصل‌تر به این موضوع پرداخته و نوشته الزام به تجدید ارزیابی شرکت‌ها از محل دارایی‌های استهلاک‌پذیر و استهلاک‌ناپذیر، در کنار ایجاد راهکار مناسب برای محاسبه ارزش جایگزینی صنایع مختلف، می‌تواند کمک بزرگی در جهت رشد بازار سرمایه باشد و برای جلوگیری از نوسان‌های ناگهانی و حفظ حقوق سهامداران هم موثر است. تجدید ارزیابی دارایی‌های پتایر و افزایش سرمایه‌ای که قرار است از این محل اتفاق بیفتد نیز باعث حمایت برخی از فعالان بازار سرمایه از افزایش سرمایه‌های این‌چنینی شده است. اما آیا واقعا افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها اثر مثبتی بر بازار سرمایه خواهد گذاشت یا صرفا به دلیل تورم کشور بالاتر خواهد رفت؟
عاقبت ناخوش افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
محمد خبری‌زاد، تحلیلگر بازار سرمایه، در این خصوص گفت: در حال حاضر یک سری شرکت بورسی داریم که در ترازنامه دارایی‌ها به ارزش بهای تمام‌شده در روز خرید ثبت می‌شوند و همین موضوع باعث می‌شود اگر چند سالی از خرید دارایی بگذرد و شرکت از محل تجدید ارزیابی افزایش سرمایه‌ای نداده باشد، اختلاف این عدد با ارزش واقعی دارایی‌های شرکت زیاد شود و این عدد در برخی از شرکت‌های بورسی خود را بیش از حد نشان می‌دهد. وی ادامه داد: این مساله به این معنی است که شرکت‌هایی که دارایی‌های زیادی اعم از ثابت (مانند ساختمان، زمین، ماشین) نامشهود و سرمایه‌گذاری دارند، قیمت‌ها را به زمان خرید ثبت کرده و اختلاف قیمتی این دارایی‌ها و مخصوصا دارایی‌های ثابت که ممکن است در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ خریداری شده باشند زیاد شده است. معمولا سهامدار عمده شرکت به دلایل مختلفی راضی به تجدید ارزیابی نیست. اما عدم تجدید ارزیابی چه سودی به شرکت می‌رساند؟
با عدم تجدید ارزیابی دارایی‌ها شرکت بی‌دلیل مطرح نمی‌شود و بر سر زبان‌ها نمی‌افتد و معمولا سهامداران عمده‌ای که نمی‌خواهند سهام شرکت را از دست بدهند اجازه این کار را نمی‌دهند تا بتوانند بی‌سروصدا به فعالیت خود ادامه دهند. خبری‌زاد اظهار کرد: در کنار این موضوع تجدید ارزیابی باعث می‌شود در ترازنامه بخش حقوق صاحبان سهام و بخش دارایی‌ها کوچک شود و این باعث می‌شود بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) عدد بزرگی شود. فرمول ROE از این قرار است: سود خالص تقسیم بر حقوق صاحبان سهام. وقتی شرکتی تجدید ارزیابی نمی‌دهد حقوق صاحبان سهامش عدد کوچکی می‌شود و بنابراین ROE عدد بالایی می‌شود و مدیرعامل می‌تواند بر اساس عدد بالای ROE در مجامع از عملکرد شرکت دفاع کند.
این تحلیلگر بازار سرمایه بیان کرد: آقای علیزاده، نماینده مجلس و عضو عالی شورای بورس، چند باری توییت‌هایی زده مبنی بر اینکه مجلس به دنبال ملزم کردن شرکت‌هاست تا هر ۵ سال یک‌بار از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های خود افزایش سرمایه دهند. این موضوع خود را در پتایر نشان داد و چندین شرکت دیگر نیز پتانسیل این اتفاق را دارند. به نظر اکثر کارشناسان، این اتفاق در بحث عملیاتی به شرکت‌ها کمکی نمی‌کند اما باعث واقعی‌تر شدن بخش ترازنامه شرکت‌ها می‌شود و عملکرد شرکت‌ها، عملکرد سودآوری و بازده حقوق صاحبان سرمایه را شفاف‌تر و واقعی‌تر می‌کند. وی عنوان کرد: خوشبختانه یا متاسفانه بازار سرمایه به این موضوع علاقه دارد و هر گاه شرکتی اعلام کند که می‌خواهد از این حوزه افزایش سرمایه دهد، از آن استقبال می‌شود. البته این استقبال در نهایت عاقبت خوشی نداشته، چون تجدید ارزیابی یا افزایش سرمایه‌ای که در نهایت منجر به بهبود عملکرد عملیاتی شرکت نشود، اتفاق خاصی را در شرکت رقم نمی‌زند.
اما به‌هر‌حال بازار سرمایه این موضوع را دوست دارد و شاید این امر بتواند به بازار سرمایه، در مواقعی که احتیاج به محرکی برای حرکت داشته باشد، کمک کند. من موافق نیستم که بازار سرمایه را با این بهانه رشد بدهیم، اما امیدوارم الزام به تجدید ارزیابی انجام شود تا واقعی‌تر شدن ترازنامه شرکت‌ها انجام شود. خبری‌زاد گفت: در‌حال‌حاضر یکی از نقاط ابهام این قضیه این است که مشخص نیست تجدید ارزیابی توسط شرکت‌ها برای چه دارایی‌هایی انجام شده است و این موضوع باعث می‌شود برای مثال ایران‌خودرو در سال ۱۳۹۸ برای دارایی الف، ب و پ تجدید ارزیابی انجام داده باشد و امسال اعلام کند که قصد تجدید ارزیابی برای دارایی‌های ت، ج و دال را دارد و ما نمی‌دانیم کدام بخش دارایی‌های شرکت‌ها تجدید ارزیابی شده و کدام موارد الان پتانسیل تجدید ارزیابی دارند. اما ممکن است خودرویی‌ها نیز جزو شرکت‌هایی باشند که نیاز به تجدید ارزیابی دارایی‌ها دارند.
یکی از مواردی که می‌تواند خودرو را به صورت کاغذی از مشمولیت ماده ۱۴۱ خارج کند همین افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌هاست.این تحلیلگر بازار سرمایه اظهار کرد: در حال حاضر دو شرکت در صنعت کشاورزی برای این موضوع بسیار مطرح شدند. یک سری از شرکت‌های سیمانی و معدنی نیز داریم که سرمایه تمام آنها در صورت تجدید ارزیابی بسیار افزایش خواهد یافت و از این محل می‌توانند افزایش سرمایه خوبی بدهند. وی عنوان کرد: باید منتظر بود و دید متن قانونی که از مجلس خارج می‌شود چیست. احتمالا قانونی که می‌نویسند این‌قدر دل‌بخواهی نیست که هر شرکت در زمان منحصر‌به‌فردی نسبت به تجدید ارزیابی اقدام کند، البته شاید تبصره‌ای داشته باشد مبنی بر اینکه مثلا چنانچه تورم طی دو سال بیش از ۱۰۰ درصد بود احتیاجی نیست بازه ۵ساله رعایت شود.
اما تا زمانی که اصل قانون به تصویب نرسد هر چه اعلام می‌شود بیشتر برای جو رسانه‌ای و شایعه است. قانونی که از مجلس خارج می‌شود پارامتریک خواهد بود و یک بازه زمانی را برای تجدید ارزیابی دارایی شرکت‌ها به صورت دقیق مشخص می‌کند. خبری‌زاد اظهار کرد: تا پیش از این هیچ الزامی برای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی شرکت‌های بورسی نداشتیم. اما بر اساس شنیده‌ها در‌حال‌حاضر مجلس در حال تصویب قانونی است تا شرکت‌ها را هر ۵ سال یک‌بار ملزم به تجدید ارزیابی کند؛ اما این موضوع فعلا در حد یک طرح در مجلس است و تا در صحن علنی رفع ایراد و سپس تصویب شود بسیار زمان‌بر خواهد بود.
