فشار فروش در نمادهای کوچک‌تر بورس
سردرگمی مضاعف بورس
علی محمدی / دنیای اقتصاد
ریسک‌های سیستماتیک بورس
همان‌طور که در گزارش روز گذشته «دنیای اقتصاد» تحت‌عنوان رفتار متفاوت بورس با سایر بازارها نیز اشاره شد؛ افزایش ریسک‌های سیستماتیک در مقاطعی به مهم‌ترین عامل پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روی معاملات سهام به‌‌‌‌خصوص در بازه زمانی کوتاهمدت بدل می‌شود. گاهی اوقات، سایه سنگین ریسک سیاسی، مهم‌ترین عاملی است که جریان معاملات بازار سهام را تحت‌‌‌‌الشعاع قرار می‌دهد. بازار سهام، یکی از حساس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین بازارها نسبت به ریسک‌های مختلف موجود در اقتصاد کشور است و نمود منفی و مثبت اخبار گوناگون، به‌‌‌‌سرعت در نماگرهای تالار شیشه‌ای نمایان می‌شود. بازار سهام در روزهای گذشته به‌‌‌‌طور کامل تحتتاثیر تنش‌های حادث‌‌‌‌شده در خاورمیانه قرار گرفته‌است و نماگرهای سهامی با کاهش ارتفاع همراه شدند. بورس تهران در سنوات قبل، به کرات با چنین ریسک‌هایی دست‌وپنجه نرم کرده است و هر‌بار ثابت شده که واکنش بورس به موارد مذکور به‌صورت کوتاهمدت بوده و بازار سهام، پس از فروکش‌‌‌‌کردن التهابات به روند قبلی خود بازگشته است. ششم خرداد ماه پارسال و پس از درگیری‌های مرزی رخ‌‌‌‌داده میان ایران و نیروهای طالبان در مرزهای شرقی کشور نیز بازار سهام سرخ‌پوش شد و در روز پس از این واقعه، هر سه نماگر اصلی بازار سهام، کار خود را در محدوده سرخ تابلوی معاملاتی به اتمام رساندند، اما پس از مدت زمانی کوتاه که دامنه درگیری‌‌‌‌ها گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌تر نشد، بازار به روند قبلی خود بازگشت.
اگر سال‌های قبل را نیز بررسی کنیم، خواهیم دید که بازار سهام حتی ریسک‌های مهم‌تر از ریسک فعلی را نیز در بطن و متن خود هضم کرده است. مهم‌ترین ریسک سیستماتیک یک دهه‌اخیر بورس تهران که موجبات صف فروش‌شدن کلیه سهام موجود در بازار را فراهم کرد، به دی ماه ۹۸ و ماجرای ترور سردار سلیمانی در بغداد بازمی‌گردد که این موضوع برای چند روز متوالی بازار سهام را تحتتاثیر قرار داد.
فشار عرضه در بورس
از آغازین دقایق معاملات دیروز، فشار عرضه در کلیت بازار مشهود بود و هرچه که به دقایق پایانی بازار نزدیک‌تر شدیم، از حجم عرضه‌ها کاسته نشد تا یک روز سراسر سرخ در سپهر بورس تهران سپری شود. در روز گذشته هزار و ۳۳میلیارد‌تومان از گردونه معاملات سهام خارج شد که بیشترین مقدار خروج پول از تالار شیشه‌ای از ۶ آبان پارسال به بعد است. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، رقم ۵هزار و ۵۰۴میلیارد‌تومان را ثبت کرد. مساله این است که ابهام موجود در فضای سیاسی کشور در شرایط کنونی سبب‌شده تا وقوع هر حادثه‌ای در قالب ظن قریب‌به‌یقین مطرح شود و همین موضوع فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران بازارهای دارایی را گوش به‌زنگ‌‌تر کرده است. بازار سهام نیز بنا به سابقه و سنت تاریخی خود، همواره از ریسک‌های سیاسی که در دل خود ریسک نظامی را نیز دارند، ترس داشته و در مقطع کنونی نیز همین موضوع رنگ واقعیت به خود گرفته‌است.
بعد از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه، سناریوهای مختلفی توسط افراد مختلف و در رسانه‌های گوناگون، مبنی‌بر نوع واکنش ایران به مسائل مزبور مطرح شد. فعلا حرکت مستقیمی از جانب ایران در این راستا صورت نگرفته و همین موضوع، فضای مبهم کنونی را غبارآلودتر از گذشته کرده است. همین موضوع سبب‌شده تا بازار سهام در فقر تقاضا و فشار عرضه غوطه‌ور شود، اما تجربه و بررسی سابقه بازار سهام در مقاطع قبلی نشان می‌دهد که سایه چنین ریسک‌هایی دیر یا زود از سر بازار سهام رفع می‌شود و بازار به حرکت در مسیر قبلی خود ادامه‌می‌دهد، بنابراین ضروری است که در شرایط خطیر کنونی کلیه سرمایه‌گذاران توجه کافی را به موارد یادشده مبذول دارند. روندنزولی بورس در روزهای اخیر در حالی ادامه‌دار بوده که دلار در بازار آزاد، هر روز قله جدیدی را فتح می‌کند و سایر بازارهای دارایی نیز پا به پای اسکناس آمریکایی در مسیر صعودی گام برمی‌دارند، حال آنکه بازار سهام به دلیل ریسک‌های موجود این‌چنین در انزوا قدم برمی‌دارد.
