موسسه استیمسون ارزیابی کرد
پیامدهای آشتی آمریکا و روسیه برای ایران
در ادامه این گزارش آمده است: دیدار هفته گذشته در عربستان سعودی بین مقامات ارشد آمریکایی و روسیه در سراسر خلیج فارس در ایران و همچنین در قفقاز جنوبی و اروپا طنین‌انداز شد. روابط بین روسیه و ایران پس از تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین در سه سال پیش، ازجمله فروش تسلیحات و همکاری در فضا، در توافق‌نامه‌ای که در خلال نشست مسکو در ژانویه ۲۰۲۵ امضا شد، به اوج خود رسیده و به طور قابل توجهی بهبود یافته است.
تهران و مسکو اگرچه از نظر تاریخی نسبت به یکدیگر بی اعتماد بودند، اما به نظر می‌رسید که در حال استحکام بخشیدن به یک محور در عرصه‌های نظامی و سیاسی هستند. آخرین نمونه در ۱۸ فوریه، زمانی که یک طرح سه‌جانبه بین جمهوری آذربایجان، روسیه و ایران برای ساخت بخش راه‌آهن رشت - آستارا در کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال-جنوب تهیه شد، رخ داد. با‌این‌حال، روابط نزدیک ایران با روسیه تضمین نشده است و ممکن است توسط بهبود احتمالی روابط روسیه و ایالات متحده و تفاهم در مورد اوکراین به‌شدت تضعیف شود. بیشتر فشارهای روسیه برای ایجاد روابط نزدیک‌تر با جمهوری اسلامی ناشی از نیاز به دستیابی به تسلیحات جدید و یافتن راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌های غرب بود. یکی از زمینه‌های رو به رشد همسویی، همکاری بانک به بانک در تجارت غیردلاری بوده است که در ماده ۲۰توافق‌نامه مشارکت راهبردی جامع ایران و روسیه که در ژانویه امضا شد، ذکر شده است.
در دسامبر ۲۰۲۲، بانک بزرگ روسیه، VTB، انتقال پول به ایران را راه اندازی کرد و در مه۲۰۲۳، این بانک یک دفتر نمایندگی در تهران تاسیس کرد. در سال ۲۰۲۳، تهران و مسکو مشابه سوئیفت - سیستم پیام‌رسانی مالی روسیه (SPFS) و SEPAM ایران را به هم متصل کردند. این امر به بانک‌های دو کشور امکان داد به طور مستقیم اطلاعات تراکنش‌ها را مبادله کنند. از سپتامبر ۲۰۲۳، نقل‌وانتقالات ریالی نیز در اختیار مشتریان Sberbank، یکی دیگر از بانک‌های بزرگ روسیه قرار گرفت. همچنین Roseximbank برای تسهیل صادرات روسیه خدمات نقل‌و‌انتقال را به روبل و ریال ارائه میکند.
موسسه پیشرو در همکاری روسیه و ایران، بانک ایرانی میر بیزینس است که ۱۰۰درصد زیرمجموعه یکی دیگر از موسسات مالی ایرانی یعنی بانک ملی است. بانک میر بیزنس در اکتبر ۲۰۲۳ در شهرهای آستاراخان و کازان روسیه افتتاح شد و از تابستان گذشته روس‌ها می‌توانند در سفر به جمهوری اسلامی از کارت‌های بانک میر بیزنس برای پرداخت ریالی استفاده کنند.
در ژوئیه ۲۰۲۴، قرارداد سوآپ به ارزهای ملی بین بانک مرکزی ایران و روسیه به امضا رسید که ادغام سیستم پرداخت روسیه «میر» با سامانه ایرانی شتاب را تکمیل کرد. در آبان ماه، اولین مرحله از پروژه اتحاد سیستم‌های پرداخت دو کشور با اتباع ایرانی که قادر به برداشت وجه نقد از دستگاه‌های خودپرداز روسیه بودند، آغاز شد. انتظار می‌رود در مرحله دوم این پروژه، گردشگران روسی بتوانند با استفاده از کارت‌های بانکی روسی، پول نقد خود را در ایران برداشت کنند. مرحله سوم ادغام میر و شتاب نیز پیش بینی شده، هرچند جزئیاتی منتشر نشده است. در‌حالی‌که پیشرفت قابل‌توجهی بوده است، مقررات ایران همچنان یک مانع مهم برای یکپارچگی مالی است. نرخ‌های ارز چندگانه در ایران یکی از موانع است و تجار و گردشگران روسی اغلب برای جلوگیری از نرخ‌های نامطلوب تبدیل ارز و خطرات بازار سیاه، ورود پول نقد به ایران را آسان‌تر می‌کنند.
مشکل دیگری که منابع روسی گزارش کرده‌اند این است که کارت‌های ایرانی همچنان روی نوار مغناطیسی کار می‌کنند، در‌حالی‌که بانک‌های روسی از چند سال پیش شروع به استفاده از کارت‌های تراشه کردند.
در نوامبر ۲۰۲۴ ایران و روسیه استفاده از دلار را در تسویه حساب‌های متقابل کنار گذاشتند و شروع به استفاده از ارزهای ملی برای ترخیص تجاری کردند. سال گذشته سهم ارزهای ملی در تسویه‌حساب‌های متقابل ایران و روسیه ۱۲.۴ درصد افزایش یافت و بیش از ۹۶درصد از مبادلات تجاری کشور به کشور را پوشش داد. همچنین در سال ۲۰۲۴، روسیه و ایران به طور فزاینده‌ای به دارایی‌های دیجیتال برای دور زدن محدودیت‌های مالی غرب روی آوردند. به گزارش Cryptonews، نهادهای تحریم‌شده حدود ۱۵.۸ میلیارد دلار ارز دیجیتال دریافت کردند. با‌این‌حال، اگر تحریم‌های آمریکا علیه روسیه به عنوان بخشی از توافق آتش‌بس بر سر اوکراین کاهش یابد، همه اینها می‌تواند در خطر باشد.
پیش‌تر در رسانه‌های ایران درخصوص اینکه آیا مذاکرات آمریکا و روسیه در عربستان سعودی بر سر راه‌حل بالقوه بحران اوکراین، درباره محدود کردن روابط روسیه با ایران هم بوده است یا نه، مباحث مختلفی را برانگیخت.
دمیتری پسکوف، دبیر مطبوعاتی رئیس جمهور روسیه، با تاکید بر اینکه همکاری دوجانبه تهران و مسکو با آنچه بین روسیه و آمریکا اتفاق می‌افتد ارتباطی ندارد، تلاش کرد نگرانی‌های ایران را کاهش دهد. واقعیت به احتمال زیاد پیچیده‌تر است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در‌حالی‌که از تمایل خود برای حل دیپلماتیک برنامه هسته‌ای ایران صحبت کرده است، در اوایل فوریه یادداشتی را امضا کرد که به اصطلاح «فشار حداکثری» را بر اقتصاد ایران برای کاهش توانایی ایران برای فروش نفت مجددا اعمال میکند. این اقدامات احتمالا وضعیت دشوار اقتصادی جمهوری اسلامی را تشدید میکند و این کشور را به دنبال روابط نزدیک‌تر با روسیه و چین سوق می‌دهد.
با‌این‌حال، منافع استراتژیک مهم روسیه در منطقه دریای سیاه، قفقاز، اوکراین و فراتر از آن گسترده‌تر است. اگر غرب تحریم‌های روسیه را لغو کند، روسیه ممکن است حمایت غیررسمی خود از برنامه هسته‌ای ایران را کنار بگذارد و واردات تسلیحات ایران را کاهش دهد.
با چشم‌انداز آتش‌بس اوکراین و روابط بهتر آمریکا و روسیه در دولت دوم ترامپ، ادغام مالی با ایران نیز ممکن است دیگر برای مسکو فوری یا جذاب به نظر نرسد. در واقع، در کنفرانس امنیتی اخیر مونیخ، کیت کلوگ، نماینده ترامپ در اوکراین، استدلال کرد که ایالات متحده قصد دارد روابط روسیه با جمهوری اسلامی را به عنوان بخشی از فشار دیپلماتیک جدید خود به‌کار گیرد.
با توجه به بی‌اعتمادی روسیه به غرب، بعید است رهبران روسیه همکاری نظامی و مالی با ایران را به طور کامل قطع کنند. اما ایران باید این احتمال را در ذهن داشته باشد، زیرا در حال بررسی مذاکرات با دولت ترامپ بر سر برنامه هسته‌ای ایران و موقعیت منطقه‌ای است. مسکو، به نوبه خود، ممکن است به دنبال سیاست خارجی متعادل‌تری بین غرب و ایران باشد، زیرا می‌ترسد وابستگی به ایران در طولانی مدت نتیجه معکوس داشته باشد.
