موثرترین راه مقابله با سلاح‌های شیمیایی چیست؟
در طول مذاکرات سال‌های زیادی صرف این شد که این کنوانسیون بتواند در جایگاه یک معاهده جامع چندجانبه، امکان موثر راستی‌آزمایی هرگونه تولید، ذخیره‌سازی و استفاده از این سلاح‌ها را برای کشورهای عضو این کنوانسیون فراهم کند. هدف مذاکره‌کنندگان در آن سال‌های مذاکرات کنوانسیون آن بود که بتوانند موثرترین سازوکار بازرسی را که تا به حال در یک معاهده خلع‌سلاح تعیین شده بود برای ردیابی هرگونه احتمال استفاده یا تولید سلاح‌های شیمیایی در این کنوانسیون به تصویب برسانند و معتقد بودند که در تحقق این هدف موفق بودند.
بر این اساس سوریه به‌عنوان یک عضو کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی متعهد است تمامی امکانات لازم برای بازرسی از مناطق مورد ادعای استفاده از سلاح‌های شیمیایی را فراهم کند که آمادگی خود را برای این شرایط نیز اعلام کرده است. بنابراین هیچ مانعی درحال‌حاضر برای تحقیق کامل پیرامون احتمال استفاده از سلاح‌های شیمیایی در دوما در سوریه وجود ندارد. اگر دولت سوریه سلاح‌های شیمیایی را استفاده کرده باشد، باید این سلاح‌ها را تولید و ذخیره کرده باشد و تمامی اینها نقض کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی است که قابل پیگیری است. این درحالی است که سوریه رسما تحت نظر بازرسان بین‌المللی سازمان کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی پیش از این تمامی ذخایر سلاح‌های خود را منهدم کرده است و این امر مورد تایید این سازمان نیز قرار گرفته است.
این معما هنوز پس از چند روز لاینحل مانده است که چرا درحالی‌که بازرسان سلاح‌های شیمیایی در راه رسیدن به دوما بودند، آمریکا، انگلیس و فرانسه نتوانستند حتی چند ساعت هم تحمل کنند و این‌قدر عجله داشتند که سوریه را به بهانه استفاده از سلاح‌های شیمیایی مورد حمله قرار دهند. اقدام این سه کشور علیه حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه با نادیده انگاشتن کامل مفاد و تعهدات مندرج در کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی صورت گرفت و نقض‌صریح حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد محسوب می‌شود. اینکه چند کشور معدود بخواهند چون زور و قدرت دارند خود را فراتر از قانون بدانند و با قرار دادن خود هم در جایگاه دادستان و هم قاضی و هم بازپرس علیه یک عضو جامعه بین‌المللی وارد اقدام نظامی شوند، بسیار نگران‌کننده و عامل بی‌ثباتی در امنیت بین‌المللی است. حالا جای این نگرانی هم وجود دارد که این کشورها برای اینکه زیرسوال قرار نگیرند، بخواهند به هر نحوی شده به جای اینکه اجازه دهند بازرسان وظیفه کامل خود را برای جمع‌آوری مدارک انجام دهند، سعی کنند با فضاسازی سیاسی که دولت سوریه شواهد استفاده از سلاح‌ها را از بین برده است، بخواهند بازرسان و سازمان ممنوعیت سلاح‌های شیمیایی را برای عدم انتشار گزارش واقعی خود تحت فشار قرار دهند. متخصصان می‌دانند که شاید غلظت گاز کلر تا حدی ساده‌تر از دیگر گازها در محیط کاهش یابد اما آثار گاز عصبی سارین که دولت سوریه به استفاده از آن هم متهم شده است، بسیار پایدار است و تا مدت‌های بسیار مدیدی در محیط باقی می‌ماند. مورد سوریه نشان داد که با وجود انعقاد کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی و وجود یک سازوکار موثر چندجانبه برای راستی‌آزمایی تولید یا استفاده از سلاح‌های شیمیایی هنوز هم کشورهای معدودی هستند که مایلند هرگونه ادعای مربوط به این سلاح‌ها را خود از طریق یک‌جانبه و براساس روش‌های خود خوانده حل کنند. این روش نه تنها باعث تضعیف تلاش‌های چندجانبه برای مقابله با سلاح‌های شیمیایی می‌شود، بلکه به تضعیف صلح و امنیت بین‌المللی می‌انجامد. تمدن بشری بر این اصل بنیادین بنا شده است که قدرت باید از سوی قانون مهار بشود و قانون هم باید برای همه بدون استثنا به اجرا در آید. اجرای موثر مقررات بین‌المللی ایجاب می‌کند که همه کشورها بزرگ و کوچک یا غنی و فقیر به قوانین بین‌المللی تن دهند و این قوانین بدون استثنا برای همه به اجرا درآید. تقویت صلح و امنیت بین‌المللی اقتضا دارد که چندجانبه‌گرایی بر یک‌جانبه‌گرایی تفوق یابد.
ارسال نظر