«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
دو نگاه به گشایش دفتر اروپا در تهران
این واکنش درحالی عنوان می‌شود که پیش‌تر محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور گفته بود گشایش دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا می‌تواند برای همکاری اقتصادی ایران با این اتحادیه مفید باشد. در چند سال اخیر بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در تهران به موضوع اختلافی بین دو طیف اصلاح‌طلبان و اصولگرایان منجر شده است. اصلاح‌طلبان این اتفاق را مثبت می‌دانند چراکه می‌تواند منجر به بهبود روابط با اروپا و کمک به دور زدن تحریم‌ها شود؛ در مقابل اما طیفی از اصولگرایان عمدتا نزدیک به جبهه پایداری بازگشایی این دفتر را مانع دور زدن تحریم‌ها می‌دانند.
در همین ارتباط حسین نقویحسینی درخصوص بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در تهران میگوید: «مقام‌های جمهوری اسلامی باید از اروپایی‌ها برای راه‌اندازی دفتر این اتحادیه در تهران «تضمین» بگیرند که «قرار نیست این دفتر به یک لانه جاسوسی جدید در ایران تبدیل شود.» بحث گشایش این دفتر از حدود دو سال پیش و پس از تصویب قطعنامه عادی‌سازی مناسبات اتحادیه اروپا و ایران در پارلمان اروپا به‌صورت جدی مطرح شد. اتحادیه اروپا قصد دارد تا با ایجاد سازوکاری جدید، تحریم‌های آمریکا علیه ایران را دور بزند.» وی افزود: «ملت ایران از این موضوع نگران هستند که به بهانه تاسیس دفتر اروپا، مداخلات سیاسی در امور داخلی صورت گرفته و گزارش‌هایی علیه کشورمان تهیه شود.» به باور نقویحسینی، با تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در ایران «عملا هر سفیر یا وزیر امورخارجه اروپایی» با سفر به ایران امکان «دخالت در امور داخلی را خواهد داشت.»
همزمان علی نجفی خوشرودی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با استقبال از این اتفاق، گفته که «بررسی این موضوع در دستور کار مراجع ذی‌ربط است ولی ملاحظاتی وجود دارد.» وی به این «ملاحظات» هیچ اشاره‌ای نکرد.
رهبران اروپا بارها اعلام کرده‌اند که برای حفظ برجام و بهره‌بردن ایران از متعهدماندن به این توافق‌نامه، تلاش می‌کنند؛ موضوعی که حسن روحانی و محمدجواد ظریف نیز آن را تایید کرده، اما اقدامات اروپا را ناکافی دانسته‌اند. دیپلمات‌های غربی نیز گفته‌اند که سازوکار جدید اتحادیه اروپا به منظور کمک به ایران برای دریافت پول صادرات خود از روز چهارم نوامبر، برابر با ۱۳ آبان، «به‌طور نمادین» آغاز خواهد شد. تاریخ ۱۳ آبان روز آغاز مرحله دوم تحریم‌های آمریکا علیه تهران است که صنعت نفت ایران و به صفر رساندن صادرات این محصول را هدف گرفته است. سازوکار اتحادیه اروپا که «وسیله برای هدفی ویژه» (اس‌پی‌وی) نام دارد، برای پیش‌دستی نسبت به تحریم‌های آمریکا علیه بانک‌هایی است که به نقل‌وانتقال پول صادرات نفت ایران می‌پردازند. این سازوکار تضمین می‌کند که برای مثال پول صادرات نفت ایران به کشورهای اروپایی با فروش کالاها و خدمات اروپا به ایران جبران شود.
استقبال رئیس دفتر روحانی
به گفته محمود واعظی گشایش دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا می‌تواند برای همکاری اقتصادی ایران با این اتحادیه مفید باشد. رئیس دفتر رئیس‌جمهوری ایران با اشاره به درخواست جدید اتحادیه اروپا برای گشایش دفتری در تهران ابراز امیدواری کرد که «مراجع ذی‌ربط» اقدامات لازم در این زمینه را انجام دهند. به گزارش باشگاه خبرنگاران، واعظی جمعه ۲۷ مهر (۱۹ اکتبر) گفت: «کشورهای عضو اتحادیه اروپا که در تهران سفارت دارند کار‌های دوجانبه خود را انجام می‌دهند؛ درحالی‌که وقتی اتحادیه اروپا اقدام به راه‌اندازی دفتری در یک کشور می‌کند تمامی موضوعاتی که در ارتباط با مساله اتحادیه اروپاست در آن دفتر انجام می‌شود.»
وی با بیان اینکه همکاری‌های جمهوری اسلامی با اتحادیه اروپا درحال گسترش است و ابعاد مختلفی پیدا کرده افزود: «مخصوصا در شرایط کنونی قول و قرار‌هایی در مساله برجام با اتحادیه اروپا گذاشته‌ایم.» حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، حدود ۱۰ روز پیش با اشاره به نشست مشترک اعضای این کمیسیون با سفیران ۲۶ کشور اروپایی گفته بود در این جلسه سفیر اتریش که ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را برعهده دارد و برخی دیگر از سفیران درخواست بازگشایی دفتر این اتحادیه در تهران را مطرح کردند. رئیس دفتر حسن روحانی تاکید کرد: «به‌نظر می‌رسد که اگر روال کار عادی طی شود و مراجع ذی‌ربط هم اقدامات خود را انجام دهند، افتتاح دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا می‌تواند برای همکاری اقتصادی ما با این اتحادیه مفید باشد.»
علی خرم، سفیر سابق ایران در ژنو نیز از تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در تهران حمایت کرده و معتقد است که این حق اتحادیه اروپاست و امتیاز بزرگی برای ایران به حساب می‌آید. عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر سابق ایران در نروژ هم اعتقاد دارد که ایجاد دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا باعث دلگرمی بیشتر قاره سبز در همراهی با تهران می‌شود.
سایه گشایش دفتر بر مناسبات تجاری طرفین
برای دور زدن تحریم‌ها و ممکن ساختن روابط بازرگانی بین اتحادیه اروپا و ایران به گشایش دو دفتر نیاز است: یکی در تهران و دیگری در یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا. موضوعی به‌ظاهر ساده که تبدیل به چالشی بزرگ شده است. اتحادیه اروپا برای متقاعد ساختن ایران به پایبندی به توافق هسته‌ای به‌رغم خروج آمریکا، مکانیسمی را پیش‌بینی کرده است که باید امکان تجارت و داد و ستد بازرگانی بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا را فراهم کند و جمهوری اسلامی بتواند نفت صادر کند و اتحادیه اروپا نیز پول نفت خریداری شده را با دادن کالا و خدمات بپردازد.
خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه ۲ آبان (۲۴ اکتبر) به نقل از سه دیپلمات اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که زمینه‌های حقوقی انجام این برنامه فراهم شده و امکان اینکه کشورهای عضو اتحادیه اروپا بتوانند از منظر حقوقی بر سر چنین مکانسیمی به توافق برسند حتی پیش از روز ۴ نوامبر (۱۳ آبان)، یعنی زمان اجرای فاز بعدی تحریم‌های ایران از سوی آمریکا وجود دارد. اما تصویب چنین مکانیسمی از منظر حقوقی با اجرایی شدن آن یکی نیست. دیپلمات‌های اتحادیه اروپا در عین حال به رویترز گفته‌اند که اجرا کردن این راهکار زمانبر است و می‌تواند چندین ماه طول بکشد. یکی از مشکلات اجرا کردن چنین مکانیسمی گشایش یک دفتر در یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپاست. این خبرگزاری در ادامه گزارش خود می‌نویسد که هیچ یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا حاضر نیستند چنین دفتری در خاک آنها ایجاد شود. آنها از آن واهمه دارند که گشایش چنین دفتری در یک کشور خاص مجازات‌های آمریکا را در پی داشته باشد.
دشواری‌های گشایش دفتر در تهران
ظاهرا بر سر راه تاسیس چنین دفتری در ایران نباید مشکلی وجود داشته باشد. اما، گزارش‌های منتشر شده از سوی رسانه‌های ایران نیز از آن حکایت دارند که موضوع پیچیده‌تر از اختصاص مکانی برای گشایش این دفتر است. درحالی‌که اردشیر نوریان، یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی اخیرا در گفت‌وگوی خود با خبرنگار «خانه ملت» از تاسیس چنین دفتری در تهران استقبال کرده و گفته بود که چنین دفتری می‌تواند باعث بهبود مناسبات بازرگانی و حتی سیاسی بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا و ایران شود، برخی از نمایندگان اصولگرا نسبت به عملکرد و نقش چنین دفتری در ایران ابراز شک و تردید کرده‌اند.
ارسال نظر