همزمان با سفر محمد بن‌سلمان به پکن گمانه‌زنی شد
چین میانجی‌گر ایران و عربستان؟
پس از بازگشت هیات بلندپایه جمهوری اسلامی ایران از چین، ولیعهد عربستان سعودی روز پنج‌شنبه وارد چین شد؛ مساله‌ای که به گفته سردبیر یک روزنامه سعودی، شاید برای میانجیگری پکن بین ریاض و تهران باشد. روز شنبه هفته گذشته یک هیات بلندپایه از جمهوری اسلامی ایران با حضور محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی به چین سفر و با مسوولان این کشور دیدار کرد. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت‌خارجه ایران درباره این سفر گفته بود که «چین یکی از شرکای ایران در حوزه‌های مختلف بوده و خواهد بود و حجم همکاری‌های ما بسیار است. امیدوارم سفر آقای لاریجانی به پکن که در رأس یک هیات بلندپایه سیاسی و اقتصادی انجام شده بتواند کمک بیشتری به روان شدن هر چه بیشتر این همکاری‌ها کند.»
ظریف نیز در مورد سفر هیات ایرانی به پکن در توییتر نوشت: «به همراهی علی لاریجانی رئیس [مجلس شورای اسلامی] برای گفت‌وگوهایی مهم با رئیسجمهور شی و رهبری چین درخصوص همکاری راهبردی گسترده بین ملت‌هایمان به پکن آمده‌ایم. دستور کار اصلی: نقش ایران در طرح یک کمربند یک جاده و ادامه همکاری سیاسی، امنیتی و اقتصادی.»
پس از بازگشت مسوولان ایرانی، «محمد بن‌سلمان» ولیعهد عربستان سعودی روز پنج‌شنبه عازم چین شد تا با مسوولان این کشور دیدار کند. جمیل الذیابی، سردبیر روزنامه سعودی «عکاظ» در واکنش به سفر بن‌سلمان تاکید کرد که «بعید نیست چین بار دیگر برای حل اختلافات بین ایران و عربستان میانجیگری کند.» الذیابی در گفت‌وگوی تلفنی با خبرگزاری اسپوتنیک گفت که «همه چیز در عالم سیاست امکان دارد»؛ زیرا سیاست هنر ممکن‌هاست. او با بیان اینکه میانجیگری از منظر سیاسی غالبا مورد قبول است، تاکید کرد که اگر چین از اراده طرفین (عربستان و ایران) برای حل اختلافاتشان یقین پیدا کند، بعید نیست که میانجیگری بین طرفین را بپذیرد.
این روزنامه‌نگار سعودی، چین را کشوری بزرگ توصیف و ادعا کرد که پکن از «نقش مهم پادشاهی [سعودی] در برقراری امنیت و ثبات در منطقه و جایگاه آن از نظر عربی، اسلامی و بین‌المللی آگاه است و در مقابل اقدامات، رفتارها و مداخلات ایران در امور سایر کشورها برآن پوشیده نیست.» الذیابی ضمن نادیده گرفتن اقدامات مخرب عربستان سعودی در منطقه از جمله بحران یمن، در عین حال مدعی شد که «بعید می‌دانم چنین میانجیگری‌هایی در مرحله کنونی تاثیری داشته باشد.» برخی دیگر از ناظران و تحلیلگران نیز سفر آسیایی محمد بن‌سلمان را در راستای تلاش برای خروج عربستان از زیر فشار ناشی از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی، ارزیابی کرده‌اند. به اعتقاد محمدرضا فرقانی، سفیر پیشین ایران در ترکمنستان، سفر آسیایی بن‌سلمان به قصد خروج از «کمای سیاسی» او صورت گرفته است. به گزارش «ایلنا» فرقانی از سوی دیگر ریاض را متهم به تلاش برای راه‌اندازی «جنگ نفت» کرد. سفیر پیشین ایران در ترکمنستان گفت: «آنها [عربستان سعودی] قراردادهای نفتی عظیمی با هند و پاکستان برای ساخت پالایشگاه منعقد کرده‌اند و به نظر دنبال آن هستند تا بتوانند ایران را در میان‌مدت و خصوصا در محور انرژی مورد هدف قرار دهند.»
روابط چین و ایران مستحکم‌تر می‌شود
همزمان خبرگزاری «رویترز» نیز با تیتر «پیش از سفر بن‌سلمان، چین می‌گوید که تمایلش به روابط محکم با ایران تغییر نکرده است» به سفر بن‌سلمان به چین پرداخت و به روابط دیرینه تهران و پکن اشاره کرد. رویترز گزارش داد، «شی‌جین‌پینگ» رئیسجمهور چین به لاریجانی گفته است که صرف‌نظر از موضع بین‌الملل، تمایل چین به برقراری روابط مستحکم با ایران تغییر نکرده است. شی اعلام کرد که «از ایران در ایفای نقش سازنده برای حفظ صلح و ثبات در منطقه حمایت می‌کنیم و تمایل داریم از نزدیک درخصوص مسائل منطقه‌ای هماهنگی و تماس داشته باشیم.»
وزارت‌خارجه چین نیز با انتشار بیانیه‌ای با تاکید بر عزم پکن برای توسعه مشارکت راهبردی با ایران، تاکید کرد که «چین و ایران باید اعتماد راهبردی متقابل را تعمیق کرده و به حمایت از یکدیگر درخصوص منافع اساسی و عوامل نگرانی‌های بزرگ ادامه دهند.» «سلمان بن‌عبدالعزیز» شاه عربستان سعودی سال ۲۰۱۷ به پکن سفر کرده بود و بن‌سلمان روز پنج‌شنبه و در سفری دو روزه وارد چین شد. او پیش‌تر در تور منطقه‌ای خود، از پاکستان و هند نیز دیدار کرده بود.
قراردادهایی به ارزش ۲۰ میلیارد دلار با پاکستان، وعده سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰۰ میلیارد دلاری در هند در عرض دو سال آینده و نیز وعده آزادی هزاران زندانی هندی و پاکستانی در عربستان، از جمله هدایای ریاض در سفر آسیایی بن‌سلمان بودند. این درحالی است که هند از خریداران اصلی نفت ایران و پاکستان مشتری گاز ایران است. عربستان قصد دارد با گسترش صادرات نفت خود به کشورهای آسیایی، از جمله چین و هند، نفت خود را جایگزین نفت ایران کند که امکان صادرات آن در پی تحریم‌های آمریکا به شدت محدود شده است.
امکان‌سنجی میانجیگری چین
درخصوص امکان میانجیگری چین بین ایران و عربستان سعودی دکتر محسن شریعتی‌نیا، استادیار پژوهشکده مطالعات منطقه‌ای شرق در دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: «موضوع میانجیگری چین در رسانه‌های چینی انعکاسی نیافته است و پیش‌تر نیز این بحث مطرح شده بود و راه به جایی نبرد. اساسا چین به‌دنبال گسترش منافع و تحقق روابط خوب با تهران و ریاض است.» محسن شریعتی‌نیا با اشاره به اینکه چین را دنبال میانجیگری نمی‌بینم، افزود: «این موضوع در عمل هم امکان عملیاتی ندارد، چراکه ایران و عربستان سعودی در وضعیتی نیستند که بخواهند وارد فرآیند مذاکره شوند. دو طرف مادامی که فکر می‌کنند می‌توانند برنده این منازعه در خاورمیانه باشند، شرایط برای مذاکره و به تبع آن فعال شدن میانجی‌ها فراهم نیست.»
وی در پاسخ این سوال که آیا چین از بحث میانجیگری با تهران و ریاض به‌دنبال حضور گسترده‌تر در خلیج‌فارس است، اظهار کرد: «حضور چین در خلیج‌فارس اقتصادی است و حضور نظامی ندارد و نمی‌خواهد که داشته باشد. چین از حضور نظامی آمریکا که باعث تامین امنیت و نقل‌وانتقال انرژی شده است، بیشترین بهره را برده است. مادامی که درگیری در این منطقه بیشتر شود، چین تمایل خواهد داشت که از مسیرهایی غیر از خلیج‌فارس استفاده و حضور خود را کمتر کند. آسیای مرکزی و روسیه جایگزین‌های چین در تامین نفت و انرژی است که در سال‌های اخیر این نسبت در ارتباط با روسیه از ۳ به ۱۱ درصد افزایش پیدا کرده و در عوض سهم ایران از ۱۳ به ۵ درصد افت کرده است.»
آماده مذاکره با عربستان هستیم
از دیگر سو همزمان با انتشار اخباری مبنی بر میانجیگری چین بین ایران و عربستان سعودی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران از آمادگی تهران برای مذاکره با ریاض خبر داد. علی‌اکبر صالحی در گفت‌وگو با شبکه الجزیره با موضوع «ایران؛ چالش‌ها بعد از کنفرانس ورشو» با بیان اینکه ایران جز خوبی برای کشورهای خلیج‌فارس نمی‌خواهد، افزود: «ما خواستار امنیت و ثبات در این کشورها هستیم اما آنها نگاه دیگری دارند. رئیس‌‌جمهوری ایران و وزیر خارجه ما بارها گفته‌اند آماده مذاکره با عربستان به‌ویژه درباره مشکلاتشان با ایران هستیم.» صالحی تاکید کرد: «ایران هیچ نظری به سرزمین و ثروت‌های عربستان سعودی ندارد. ما آرامش و امنیت را برای همه کشورهای منطقه می‌خواهیم. این شریان حیات ماست. برای همه این کشورها «خیر» را می‌خواهیم.»
ارسال نظر