« اسلیت» تحلیل کرد
بی‌میلی ترامپ برای مذاکره با ایران
به‌گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، پایگاه خبری «اسلیت»، در گزارشی به قلم فرد کپلان، روزنامه‌نگار کهنه‌کار آمریکایی با اشاره به بی‌میلی ترامپ برای مذاکره با ایران و عواقب آن نوشت: زمانی که دونالد ترامپ، خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد و وعده داد تا تمامی تحریم‌های لغوشده علیه ایران ازسر گرفته شوند، کاخ‌سفید یک معافیت ۶ ماهه را برای هشت کشور چین، هند، عراق، ترکیه، کره‌جنوبی، ایتالیا، یونان و تایوان در راستای تداوم خرید نفت از ایران صادر کرد. اکنون مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا اعلام کرده است معافیت یادشده تا ۲ مه پایان می‌یابد. پس از آن هر کشوری که به تجارت با ایران بپردازد از فعالیت در سیستم بانکی آمریکا، که بر تراکنش‌های مالی بین‌المللی سلطه دارد، منع خواهد شد. در ماه‌های اخیر برخی کشورها به‌ویژه چین و چند عضو اتحادیه‌اروپا در رابطه با برقراری یک مکانیزم مالی برای تجارت با ایران ضمن دور زدن سیستم بانکی آمریکا مذاکره کرده‌اند اما در مقام عمل پیشرفت محسوسی در این زمینه صورت نگرفته است. کشورهای اروپایی که مشمول معافیت خرید نفت از ایران شده بودند اکنون واردات نفت خود از این کشور را متوقف ساخته‌اند. دیگر کشورها نیز هرچند با بی‌میلی اما حجم خرید نفت از ایران را کاهش دادند. پس از ضرب‌الاجل ۲ مه اگر واشنگتن دستورکار تحریم نفت ایران را سرسختانه ادامه دهد، تهران که اکنون نیز با چالش‌های اقتصادی فراوانی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند دردسر جدیدی را تجربه خواهد کرد.
در واکنش به این اقدام کاخ‌سفید، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران و محمدجواد ظریف، وزیرخارجه او تهدید کرده‌اند که ایران ممکن است تنگه هرمز را که ۲۰ درصد از نفت مصرفی جهان از آن عبور می‌کند ببندد. درواقع موضع ایران آن است که اگر خود نتواند از تنگه مجاور مرزهایش نفتی صادر کند، کشورهای دیگر نیز مجاز به فروش نفت نیستند. ظریف همچنین خاطرنشان کرد که ایران ممکن است برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود را ازسر بگیرد. هریک از این اقدامات ممکن است منجر به پاسخ نظامیان آمریکایی شود که می‌تواند همان خواسته ترامپ باشد. یکی از نشانه‌های خواسته ترامپ برای در تنگنا قرار گرفتن ایران آن است که وی گزینه دیگری را پیش روی ایران قرار نداده است؛ او به دولت ایران اعلام نکرده که در ازای توقف کمپین فشار حداکثری باید چه کند. ظریف نیز رفتار ترامپ را به گنگسترها تشبیه کرده است.
پمپئو پیش‌تر اعلام کرده که خواستار توافق بهتر با ایران است اما تعریف وی از «توافق بهتر» به‌قدری آرمانی است که شاید بتوان گفت او خواستار توافق با ایران نیست. وی در ماه مه گذشته با حضور در بنیاد هریتیج آمریکا ۱۲ شرط را برای جمهوری اسلامی تعیین کرد که باید برای هرگونه توافقی با آمریکا توسط ایران انجام شوند. این شروط شامل محدودیت‌هایی بود که تاکنون بر هیچ کشور دیگری اعمال نشده است. بند چهارم معاهده منع اشاعه (NPT) تاکید می‌کند که همه کشورها دارای حق برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای هستند که شامل غنی‌سازی اورانیوم با غنای پایین است. توافق هسته‌ای به ایران اجازه می‌دهد تا اورانیوم ۳ درصد را تولید کند. پمپئو همچنین از ایران خواسته است به تمامی بازرسان دسترسی بدون قید و شرط به همه سایت‌های خود را اعطا کند؛ فرمولی که مانند همان جاسوسی است و هیچ کشوری تاکنون اجازه آن را نداده است. او همچنین از تهران خواست تا آزمایش و توسعه موشک‌های بالستیک خود را متوقف سازد، از بشار اسد حمایت نکند، همه تخاصم خود علیه اسرائیل را پایان دهد و تمامی زندانی‌های خارجی را آزاد کند. البته از انجام چنین اقداماتی استقبال می‌شود اما هیچ کشوری تا این اندازه حق حاکمیت خود را تسلیم یک قدرت خارجی نمی‌کند مگر آنکه در یک جنگ نظامی شکست بخورد.
عجیب‌تر آنکه پمپئو این شرایط را بخشی از مفاد توافق با ایران اعلام نکرده است بلکه تاکید می‌کند که ایران باید پیش از آمدن آمریکا به‌پای میز مذاکره این پیش‌شرط‌ها را عملی سازد. در هر صورت ایرانی‌ها دلیلی برای اعتماد به ترامپ و پمپئو ندارند، چراکه ترامپ از برجام خارج شد؛ توافقی که توسط آمریکا و شرکای آن با ایران به امضا رسید و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز بارها در گزارش‌های خود از پایبندی کامل ایران به مفاد توافق خبر داده است.
اگر ترامپ به‌دنبال توافق بهتر با ایران است روش‌های دیگری نیز وجود دارند. او می‌تواند مانند روسای‌جمهوری پیشین آمریکا نظیر فورد، کارتر، بوش، کلینتون و اوباما اقداماتی را که برای دستیابی به توافق بهتر با کرملین انجام دادند عملی کند. آنها هریک مذاکراتی را انجام دادند که حجم زرادخانه هسته‌ای دوطرف به اندازه قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت. این هفته، ظریف در نشست پرسش و پاسخ با خبرنگاران در نیویورک گفت که رفتار دولت ترامپ مانند گنگسترها است. توافق هسته‌ای ایران که در یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل نیز مورد تایید قرار گرفته است موانع تجارت با ایران را هموار کرد. ظریف در همین‌باره می‌گوید که مقامات ترامپ نظیر پلیس‌های جهانی عمل نمی‌کنند بلکه از دیگر کشورها درخواست دارند تا قانون را زیرپا بگذارند.
باید اذعان کرد که ظریف درست می‌گوید و این یکی از دلایلی است که دیگر کشورهای عضو برجام در واکنش به نحوه استفاده ترامپ از قدرتش ابراز نارضایتی می‌کنند. با این‌حال ظریف سعی کرد تا تمایزی میان ترامپ و برخی مقاماتش ایجاد کند و تاکید کرد که جان بولتون، مشاور امنیت‌ملی وی همواره مدافع تغییر رژیم در ایران بوده است درحالی که ترامپ متعهد شده تا از آغاز یک جنگ احمقانه و پرهزینه دیگر در خاورمیانه بپرهیزد. به‌علاوه وی یادآور شد که ایران هرگز میز مذاکره را ترک نکرد بلکه آمریکا چنین اقدامی را انجام داد و تهران برای مذاکره آمادگی دارد. اما به‌نظر می‌رسد که این تلاش برای بازگرداندن ترامپ به میز مذاکره برپایه امید‌های غلط استوار شده است. مشخص است که ترامپ تمایلی برای مذاکره با ایران ندارد. پمپئو نیز بخش اعظمی از وظیفه‌اش را آن می‌داند که اعلام کند خواسته ترامپ چیست. پمپئو سال گذشته در یکی از سخنرانی‌های خود همدردی آمریکا با مردم ایران را مورد تاکید قرار داد. او با چنین اظهاراتی اقدامی بی‌سابقه که یک دیپلمات می‌تواند برای تغییر رژیم در یک کشور دیگر انجام دهد را نشان داد. این گزارش می‌افزاید: ترامپ ممکن است تصور کند که کمپین فشار حداکثری او به آسانی ایران را به زانو درمی‌آورد. البته در تحقق چنین رویایی تردید فراوانی وجود دارد اما اگر هم چنین شود بسیار بعید است که دموکراسی غربی جایگزین رژیم کنونی در ایران شود. اکنون مردم تهران متجدد‌ترین مردم در تمامی خاورمیانه هستند اما حتی ساکنان این شهر نیز تاریخ کودتا‌ها را به یاد دارند. از این‌رو تلاش می‌کنند تا تجربه دخالت آمریکا در کشورشان تکرار نشود. حتی اگر رژیم کنونی در ایران نیز از میان برود، حکومتی شبه‌نظامی جایگزین آن می‌شود که دارای تمایلات ضدغربی پررنگ‌تری خواهد بود. تنها درصورتی کمپین فشار حداکثری ترامپ توجیه‌پذیر بود که ایران موجودیت آمریکا، متحدانش یا منافع آنان را با تهدید مواجه می‌کرد یا حتی اگر مقامات این کشور از تعهدات خود به توافق هسته‌ای دست می‌کشیدند. اما هیچ‌یک از این دلایل وجود ندارد. در همین حال دیگر اعضای برجام تلاش دارند به برجام پایبند بمانند چراکه دلایل فراوانی برای ماندن در این توافق می‌بینند. این توافق ضمن خلع مواد لازم برای ساخت بمب هسته‌ای از ایران، دربردارنده سرسختانه‌ترین رژیم راستی‌آزمایی در تاریخ عدم اشاعه است. حتی اغلب افسران ارتش و نیز جامعه اطلاعاتی اسرائیل نیز مایل به تداوم برجام هستند. اقدامات ترامپ تنها در راستای منافع بنیامین نتانیاهو و متحدان راست‌گرای وی و نیز عربستان‌سعودی و امارات است که خواستار جنگ با ایران هستند. از سوی دیگر نیز سیاست جدید ترامپ که کشورهای دیگر را ملزم به اجرای تحریم‌ها علیه ایران می‌کند خود نوعی اعلان جنگ اقتصادی علیه تهران است.
ارسال نظر