دکتر رحمان قهرمان‌پور تشریح کرد
معنای سیاسی گام چهارم ایران
واکنش اروپا به غنی‌سازی
این کارشناس ارشد مسائل هسته‌ای با بیان اینکه اتحادیه اروپا تاکنون واکنش تندی به کاهش تعهدات ایران نشان نداده است، گفت: «در بیانیه‌های اتحادیه اروپا درخصوص کاهش تعهدات هسته‌ای ایران مسائلی همچون تلاش اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای و ابراز نگرانی از اقدامات تهران مطرح و از ایران خواسته می‌شود که کاهش تعهداتش را متوقف کند. من فکر می‌کنم تا زمانی که ایران درجه غنی‌سازی‌اش را تا ۲۰درصد نرساند، اروپایی‌ها هم واکنش تندی نشان ندهند و از آن به بعد، به سمت استفاده از مکانیزم ماشه حرکت کنند.» قهرمان‌پور افزود: «با توجه به شرایط اقتصادی و نزدیک شدن به انتخابات مجلس شورای اسلامی، دولت هم علاقه‌ای ندارد مساله هسته‌ای به تنش جدی برای کشور و سیاست خارجی تبدیل شود.»
لزوم اجرای پروتکل الحاقی
در ادامه قهرمان‌پور درباره لزوم اجرای پروتکل الحاقی گفت: «عدم اجرای پروتکل الحاقی برگ برنده‌ای برای ایران نیست، بلکه تصویب آن مهم‌تر و برگ برنده ایران در مقابل تلاش‌های آمریکا است.»
وی در پاسخ به این سوال که چهار گام پیشین ایران فنی بوده است، آیا احتمال دارد گام بعدی ایران اقدامی سیاسی مانند عدم اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی باشد، یادآور شد: «اجرای پروتکل الحاقی هم اقدامی فنی و در چارچوب برجام است. با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، وضعیت تصویب نهایی این پروتکل در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است زیرا براساس برجام قرار بود در سال هشتم و همزمان با لغو تمامی تحریم‌ها از سوی آمریکا، ایران عضویتش در پروتکل الحاقی را هم دائمی کند.»
این کارشناس با تاکید بر اینکه پروتکل الحاقی آنچنان که در کشور نشان داده می‌شود نیست، گفت: «کاری که براساس پروتکل الحاقی می‌توان انجام داد، همان کار را آژانس می‌تواند با پادمان هم انجام دهد. من فکر نمی‌کنم عدم اجرای پروتکل الحاقی برگ برنده‌ای برای ایران باشد بلکه تصویب آن مهم‌تر و برگ برنده‌ای از سوی ایران در مقابل تلاش‌های آمریکا علیه ایران است.»
وی درباره طرح خروج از معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای (NPT) از سوی ایران نیز توضیح داد: «خروج از ان‌پی‌تی با ۲۰ سال قبل متفاوت است. ما با تجربه کره‌شمالی در خروج از این معاهده روبه‌رو هستیم که شرایط را به سود آن کشور رقم نزد. از سوی دیگر، براساس ماده ۱۰ ان‌پی‌تی، هر کشور عضوی می‌تواند از این معاهده خارج شود اما شورای امنیت مرجع رسیدگی به موافقت با خروج یا عدم خروج از ان‌پی‌تی است.»
ماده ۷۶ پادمان تفاوت چندانی با پروتکل الحاقی ندارد
این کارشناس ادامه داد: «البته ظریف در یکی، دو سفر آخر خود به نیویورک این پیشنهاد را به آمریکا داد که در قبال لغو تحریم‌ها، ایران روند عضویت دائمی‌اش در پروتکل الحاقی را زودتر طی کند.»
قهرمان‌پور با بیان اینکه عدم اجرای پروتکل الحاقی چاره‌ای از کار را باز نمی‌کند، عنوان کرد: «آژانس با کشورها یکسری ترتیبات امنیتی ناشی از سیستم بازرسی و تایید را در قالب توافقی به نام پادمان به امضا رسانده که ایران هم از جمله همین کشورها است. براساس ماده ۷۶ توافق پادمان، آژانس می‌تواند از درخواست بیشتری برای بازرسی و نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای‌اش داشته باشد که تفاوت چندانی با پروتکل الحاقی ندارد.»
طرح خروج از ان‌پی‌تی هشدار به اروپاست
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با اشاره به خروج کره‌شمالی از ان‌پی‌تی تصریح کرد: «براساس تفسیری که وجود دارد، از آنجایی که منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای ارتباط مستقیمی با صلح و امنیت بین‌المللی دارد، شورای امنیت با خروج کشورها از ان‌پی‌تی موافقت نمی‌کند کماآنکه شورای امنیت با خروج کره‌شمالی از معاهده عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای موافقت نکرد پس خروج از ان‌پی‌تی، چندان به دلخواه، سیستمی و خودکار نیست.»
قهرمان‌پور اضافه کرد: «من فکر می‌کنم طرح این مساله بیشتر یک هشدار به اروپا است که هرگونه کم‌کاری برای تامین منافع ایران می‌تواند منجر به بازنگری در دکترین هسته‌ای و دفاعی ایران شود.»
احتمال نزدیکی اروپا به آمریکا
این کارشناس درباره احتمال نزدیکی اروپا به آمریکا در پی کاهش تعهدات هسته‌ای ایران هم تصریح کرد: «اروپا در وضعیت سخت و دشواری قرار دارد و میان زمین و هوا معلق مانده است. شکافی که میان اتحادیه اروپا و آمریکا در زمان ترامپ به وجود آمده، از شکاف فراآتلانتیکی ایجاد شده در زمان جورج بوش پسر هم بیشتر است.»
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: «اروپا و آمریکا درباره ناتو، توافق آب و هوایی پاریس، مساله مهاجران، اعمال تعرفه تجاری بر کالاهای اروپایی، سوریه و برجام و... اختلاف‌نظرهای شدیدی دارند و این اختلافات شکاف شدیدی میان طرفین ایجاد کرده است.»
نگرانی اروپا
قهرمان‌پور با بیان اینکه اختلافات اروپا و آمریکا چنان شکاف‌ها و گسل‌هایی را در روابط طرفین ایجاد کرده که نمی‌توان انتظار نزدیکی اروپا و آمریکا را داشت، تاکید کرد: «در بیانیه‌ای که هفته گذشته توسط فدریکا موگرینی قرائت شد، به اهمیت امنیتی برجام اشاره شد. حقیقت آن است که اروپا به دلیل نزدیکی جغرافیایی به خاورمیانه به شدت نگران وضعیت امنیتی غرب آسیا است و براساس ارزیابی آنها، فروپاشی برجام موجب تشدید تنش‌ها، درگیری و ناامنی در این منطقه می‌شود.»
وی با تاکید بر اینکه اروپایی‌ها هراس آن را دارند که در پی افزایش تنش و ناامنی در غرب آسیا، مجددا شاهد موج دیگری از آوارگان و پناه‌جویان باشند، اعلام کرد: آنها در وضعیت کنونی، توان مقابله با موج جدید آوارگان را ندارند. به همین خاطر، آنها دست به عصا راه می‌روند تا از یک طرف برجام فرونپاشد تا خاورمیانه بی‌ثبات نشود و هم از طرفی، نمی‌خواهند با آمریکای ترامپ موضوع جدیدی برای سرشاخ شدن پیدا شود.
تاثیر انتخابات ۲۰۲۰ بر برجام
این پژوهشگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که اروپا تا چه اندازه منتظر نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۰ برای تصمیم‌گیری نهایی است، بیان کرد: «هر چند این مساله، خود یک فرضیه است اما من موافق آن نیستم زیرا شرایط در آمریکا به‌گونه‌ای است که اگر ترامپ هم در انتخابات آتی شکست بخورد، ایالات‌متحده بلافاصله نمی‌تواند به برجام برگردد.»
مطرح شدن تورقوزآباد بی‌ارتباط با اقدامات ایران نیست
وی درباره طرح ادعای کشف مواد هسته‌ای در تورقوزآباد و احتمال بازگشایی مجدد پرونده موسوم به پی‌ام‌دی نیز گفت: «داستان پرونده پی‌ام‌دی با ماجرای تورقوزآباد متفاوت است. آنچه تا به امروز از سوی آژانس درباره تورقوزآباد مطرح شده، مبنی بر پیدا شدن کشف ذراتی از اورانیوم معلق است. جزئیات بیشتری هم در این باره مطرح نشده است. برخی از گمانه‌زنی‌ها هم مبنی بر نگهداری رادیوایزوتوپ‌ها از سوی ایران در این منطقه است و بحثی مبنی بر وجود تجهیزات و تاسیسات در این منطقه نیست.»
این کارشناس ارشد مسائل خلع‌سلاح ادامه داد: «ایران بهار امسال به بازرسان اجازه نمونه‌برداری محیطی در سایت ادعایی را داد و اکنون آژانس پس از این نمونه‌برداری خواستار ارائه توضیحاتی از سوی ایران شده که این امر، یک مساله طیبعی و فنی میان آژانس با یک کشور عضو است.»
قهرمان‌پور قضاوت درباره سناریوسازی غرب برای بازگشایی پرونده پی‌ام‌دی در ماجرای تورقوزآباد را زودهنگام دانست و ابراز کرد: «هرچند قضاوت درباره سناریو بودن این ماجرا زودهنگام است اما نمی‌شود نادیده گرفت که طرح این مساله بی‌ارتباط با اقدامات ایران در کاهش تعهداتش در برجام هم نیست.»
