وال‌استریت‌ژورنال تحلیل کرد
راز اقتصادی نزدیکی ریاض به تهران
منابع آگاه سعودی همزمان با عرضه اولیه سهام شرکت نفتی آرامکو به روزنامه وال‌استریت‌ژورنال خبر داده‌اند که ریاض برای تامین امنیت سرمایه‌های خارجی در این شرکت مجاب شده است تا به سمت کاهش تنش با ایران حرکت کند. اهمیت تنش با ایران به این دلیل برای عربستان دوچندان شده است که سهام آرامکو برای تامین بودجه لازم تحولات اقتصادی مدنظر محمد بن‌سلمان عرضه شده است و این غول نفتی دیگر یک شرکت دولتی نیست. اکنون پای سرمایه‌گذاران خارجی به میان آمده است که موجب افزایش ارزش شرکت آرامکو می‌شوند و اگر چشم‌انداز تهدید و تنش میان ریاض و تهران برطرف نشود یا گسترش یابد، ممکن است اعتماد به میزان امنیت آرامکو و صادرات نفتی آن از بین برود و تنها شلیک یک گلوله کافی است تا ارزش سهام این شرکت به شدت سقوط کند. از این رو همانطور که در گزارش وال‌استریت‌ژورنال، مقامات آمریکایی و سعودی هم این موضوع را تایید کرده‌اند، ریاض تلاش برای تعامل و کاهش تنش با تهران را افزایش داده است و بنا دارد به هر طریق ممکن اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را تامین کند.
به گزارش «ایرنا» براساس نوشته این روزنامه آمریکایی، عربستان سعودی تلاش می‌کند تا با ایران و دیگر مخالفان منطقه‌ای‌اش ارتباط برقرار کند. مقام‌های سعودی نسبت به خطرهایی که درگیری و نزاع برای اقتصادشان به بار می‌آورد، بسیار نگران هستند. یک مقام سعودی که نامش عنوان نشده به روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گفته است: «حملات ۱۴ سپتامبر به تاسیسات نفتی آرامکو باعث این تغییر روندها شده است»
به‌دنبال حمله هوایی صورت گرفته به تاسیسات نفتی عربستان اگرچه گروه انصارالله یمن مسوولیت حملات ۱۴ سپتامبر (۲۳ شهریور) به آرامکو عربستان را بر عهده گرفته است، اما ریاض و واشنگتن بارها تهران را مسوول اصلی این حملات معرفی کرده‌اند. این درحالی است که بازرسان سازمان ملل متحد پس از بازگشت از عربستان در گزارشی اعلام کردند که هیچ دلیل و شواهد قانع‌کننده‌ای که ایران در حملات هوایی به تاسیسات نفتی عربستان نقش داشته است، به‌دست نیاورده‌اند.
این مقام سعودی افزوده است: «امیدواریم دست‌کم با ایران به توافقی برسیم.» یک مقام غربی نیز به این روزنامه آمریکایی گفته است: «خط تلفن مستقیم میان سعودی‌ها و حوثی‌ها (انصارالله) برای کاهش درگیری‌های احتمالی برقرار است.» در همین رابطه یک مقام آمریکایی نیز گفت: «سعودی‌ها فهمیدند که باید از چالش‌هایی که در چند محور با آنها مواجه هستند بکاهند.» این مقام افزود: «سعودی‌ها ناچارند همزمان با عرضه سهام آرامکو در بازارها با ایران تعامل کنند.»
به گزارش روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، وال‌استریت‌ژورنال در ادامه گزارش اختصاصی خود می‌نویسد: نمایندگان ایران و عربستان سعودی طی ماه‌های اخیر و از طریق میانجی‌گران منطقه‌ای نظیر پاکستان، عراق، عمان و کویت پیام‌هایی را با هم ردوبدل کرده‌اند. به گفته مقامات اروپایی، آمریکایی و سعودی اصلی‌ترین هدف این پیام‌ها کاهش تنش بین ایران و عربستان بوده است. براساس اعلام بهرام قاسمی، سفیر ایران در پاریس، تهران چارچوب یک طرح صلح را برای سعودی‌ها طرح کرده است که شامل تعهد مشترک به عدم تجاوز و همکاری دارد تا به این ترتیب امنیت صادرات نفتی از منطقه تامین شود.
درهمین رابطه درخواست روزنامه وال‌استریت‌ژورنال از سفارت عربستان در واشنگتن و دربار سلطنتی در عربستان برای موضع‌گیری بی‌پاسخ ماند. این روزنامه همچنین می‌گوید که هیات دیپلماتیک ایران مستقر در سازمان‌ملل از اظهارنظر در این باره خودداری کرده است. بهرام قاسمی، دیپلمات ایرانی در مصاحبه ۳۰ اکتبر اعلام کرده بود که ایران خواستار تداوم تنش‌ها با عربستان نیست و دستیابی به صلح را دنبال می‌کند. او نیز برای اظهارنظر در دسترس نبوده است.
طی ماه‌های اخیر حمایت‌ها از عربستان‌سعودی در بسیاری از کشورهای غربی کاهش یافته و این موج به آمریکا هم رسیده است. اکنون سناتورها از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه از ریاض خواسته‌اند به جنگ در یمن پایان دهد و افراد مقصر در زمینه ترور جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی در ترکیه را معرفی کند. پس از آنکه یک خلبان کارآموز سعودی در پایگاه هوایی فلوریدای آمریکا سه ملوان آمریکایی را به قتل رساند، اکنون ریاض با این پرسش قانون‌گذاران کنگره مواجه شده که آیا اعتماد به ریاض به‌عنوان یکی از شرکای ایالات‌متحده منطقی است یا خیر؟
این چالش‌ها درحالی پیش‌روی عربستان سعودی قرار گرفته‌اند که محمد بن‌سلمان قصد دارد فاز تازه‌ای از اصلاحات اقتصادی را کلید بزند. در همین راستا، عرضه اولیه سهام شرکت نفتی آرامکو عربستان که از روز چهارشنبه درحال خرید و فروش است، با هدف تسهیل اجرای پروژه‌های عمرانی، گردشگری و فناوری در این کشور انجام شد. با این‌حال پس از حمله به آرامکو در ماه سپتامبر، نگرانی‌ها از میزان امنیت آرامکو افزایش یافته است. یک مقام سعودی دیگر هم به وال‌استریت‌ژورنال گفت: «عربستان درحالی‌که عرضه سهام آرامکو را انجام می‌دهد، به تعامل و ارتباط با ایران مجاب شده است.» عرضه اولیه سهام بزرگ‌ترین شرکت نفتی جهان بالغ بر ۷/ ۱ تریلیون دلار ارزش‌گذاری شد. روز پنج‌شنبه ارزش این سهام به سرعت افزایش پیدا کرد و به هدف موردنظر بن‌سلمان، یعنی ۲ تریلیون دلار رسید. با این‌حال وجود چشم‌انداز درگیری گسترده‌تر بین تهران و ریاض می‌تواند صادرات نفتی آرامکو را با خطرات جدی مواجه سازد و اکنون که پای سرمایه‌گذاران خارجی هم به این شرکت باز شده است، این تهدید می‌تواند موجب فرار آنها شود و سرمایه موردنیاز سعودی‌ها به سرعت بر باد برود. به علاوه بازیگران دیگر منطقه‌ای نظیر امارات متحده عربی هم‌اکنون دیگر با تردید به مواضع سعودی‌ها نسبت به ایران می‌نگرند و مقامات آمریکایی نیز مدعی شده‌اند که تهران ممکن است در تدارک حمله جدیدی در منطقه باشد. یک مقام سعودی می‌گوید: «عربستان سعودی به ایرانی‌ها اعتماد ندارد اما امیدوار به دستیابی به توافقی با آنها است تا از بروز درگیری‌های آتی ممانعت شود.»
این روزنامه آمریکایی در ادامه تحلیل می‌کند: انتقال دیپلماسی پشت‌پرده به فاز مذاکرات علنی صلح برای پایان دادن به سال‌ها جنگ در سایه بین دو طرف چالش‌برانگیز بوده است. درحالی‌که میانه‌روهای ایران حامی برقراری دوباره ارتباطات با سعودی‌ها هستند، اما محافظه‌کاران تقویت نقش امنیتی ایران در منطقه را پیش‌شرط تقویت محور مقاومت منطقه‌ای می‌بینند. عربستان در یمن نیز با سد حوثی‌ها مواجه شده است و در متقاعد ساختن آنها برای تقسیم قدرت با «دولت منصور‌هادی» دستاوردی نداشته است.
از سوی دیگر ریاض در جبهه دیگری هم درگیر بن‌بست سیاسی دوساله با کشور قطر است و تلاش می‌کند تا اختلافات با این کشور را پایان دهد. یک مقام آمریکایی در این‌باره می‌گوید: «تمامی تحرکات اخیر سعودی‌ها در مدت اخیر نشان از پیشرفت در جهت مثبت است و البته به بار نشستن این تلاش‌ها نیازمند زمان کافی است.»یکی از نشانه‌های تداوم بن‌بست بین دوحه و ریاض زمانی مشخص شد که تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر در نشست شش جانبه شورای همکاری خلیج‌فارس که به میزبانی عربستان برگزار می‌شد حضور نیافت. امیر قطر، نخست‌وزیر را به ریاض اعزام کرد و این موضوع نشان می‌دهد که چرا تاکنون دو طرف نتوانسته‌اند برای رفع اختلافات خود گام مثبتی بردارند.
