سرگئی لاوروف به دبیرکل سازمان ملل نامه نوشت
مخالفت قاطع روسیه با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران
عکس: AFP
در واکنش به این تلاش ایالات متحده سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز دوشنبه دولت ترامپ را به ایجاد کارزاری با انگیزه سیاسی علیه ایران متهم کرد و خواستار «محکومیت جهانی» تلاش آمریکا برای ترغیب شورای امنیت سازمان ملل به اعمال تحریم تسلیحاتی دائمی بر ایران شد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، لاوروف گفت که آمریکا از توافق هسته‌ای که میان ایران و شش قدرت جهانی انجام شد خارج شده است و اکنون هیچ حق قانونی برای به کار گرفتن قطعنامه مربوط به این توافق در راستای تداوم نامحدود این تحریم تسلیحاتی که در ۱۸ اکتبر سال جاری مهلت آن به پایان خواهد رسید، ندارد. وزیر امور خارجه روسیه روز دوشنبه در نامه‌ای به آنتونیوگوترش، دبیرکل سازمان ملل بیان کرد که اظهارات مقامات وزارت امور خارجه آمریکا مبنی بر اینکه دولت دونالد ترامپ[رئیس‌جمهور آمریکا] برنامه ندارد که [اجرای] تعهداتش در توافق را از سر بگیرد؛ اما قصد دارد از حقوق تحت قطعنامه ۲۲۳۱ که سند قانونی این توافق است استفاده کند، «مضحک و غیرمسوولانه است». علاوه بر این در نامه لاوروف مخالفت شدید مسکو با یک تحریم تسلیحاتی نامحدود و به‌کارگیری مقررات «بازگردانی تحریم‌ها» از جانب آمریکا مطرح شده است. او در این‌باره اظهار کرد: «مبنای عمل ما این است که سازمان ملل متحد نباید گروگان وضعیت سیاسی در ایالات متحده‌ای شود که تصمیم گرفته از برنامه جامع اقدام مشترک خارج شود. هیچ مبنای قانونی‌ای برای مطرح کردن مساله تحریم تسلیحاتی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل وجود ندارد.» رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه در ادامه گفت که توافق هسته‌ای و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل «از یک کل واحد هستند» و نمی‌توان آنها را جدا در نظر گرفت و طبق بند ۲۵ منشور سازمان ملل، «آمریکا به جای کارشکنی در تصمیمات شورای امنیت از طریق اقدامات غیرقانونی‌اش، متعهد به اجرای آنها است».
پیش‌تر نیز «واسیلی نبنزیا» نماینده دائم روسیه در سازمان ملل ماه گذشته گفت مسکو با هرگونه تلاش از سوی آمریکا برای تمدید این تحریم‌ها مخالفت خواهد کرد. لوان جاگاریان، سفیر فدراسیون روسیه در تهران نیز در مصاحبه‌ای اختصاصی با خبرگزاری «تاس» که به‌مناسبت ۲۰ماه مه (۳۱ اردیبهشت ماه)، صدمین سالگرد روابط بین روسیه و ایران انجام شد، تاکید کرد که تلاش دولت آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی بعید است که موفق شود. او گفت: تحریم تسلیحاتی ایران در تاریخ ۱۸ اکتبر سال جاری (۲۸ مهر ماه) به پایان خواهد رسید و من فکر نمی‌کنم که تلاش‌های دست‌وپا شکسته آمریکایی‌ها برای جلوگیری از این مساله موفقیت‌آمیز باشد.
واکنش مسوول سیاست خارجی اروپا
همزمان مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واکنش به تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران در چارچوب برجام گفت که آمریکا از برجام خارج شده و نمی‌تواند ادعا کند هنوز عضوی از آن است. به گزارش خبرگزاری‌فارس، «جوزپ بورل» روز سه‌شنبه در دیدار با «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین در کنفرانس خبری در پاسخ به خبرنگار روزنامه وال‌‌استریت ژورنال در این باره که آیا با وزیر امور خارجه چین درباره تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل صحبت کرده یا خیر، گفت: «ما بر این موضوع توافق داریم که تحریم در زمانی خاص و با جدول زمانی به خصوصی انجام شده است.» بورل اضافه کرد: «آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک خارج شده و آنها در حال حاضر نمی‌توانند ادعا کنند که هنوز عضوی از برجام هستند تا درباره این موضوع (تحریم تسلیحاتی) از (دیدگاه) توافق برجام به تعامل بپردازند. کاملا واضح است که آنها خارج شده‌اند.»
اقدام آمریکا
واکنش سرگئی لاوروف به تلاش‌های آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی در شرایطی است که پیش‌تر یک مقام آمریکایی تاکید کرده بود که پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران در اختیار روسیه و برخی دیگر از اعضای شورای امنیت قرار گرفته است. به گزارش خبرگزاری تسنیم، «کلی کرافت» نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد روز جمعه ۱۶ خرداد گفت پیش‌نویس قطعنامه‌ای را که خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران است میان اعضای شورای امنیت از جمله روسیه توزیع کرده است. کرافت در یک کنفرانس خبری گفت که پیش‌نویس این قطعنامه را در اختیار انگلیس، فرانسه، آلمان و استونی هم قرار داده و قصد دارد «به زودی» آن را در اختیار سایر ۱۵ عضو این شورا هم قرار دهد. نماینده آمریکا گفت که او می‌خواهد ابتدا با سفرای کشورها صحبت کرده تا اطمینان حاصل کند که همه می‌دانند شورای امنیت سازمان ملل اجازه نخواهد داد این ممنوعیت‌ها در ماه اکتبر به پایان برسند. پیش‌تر پمپئو ۱۳ خرداد در مصاحبه با «امریکن‌کانزرواتیو» گفت که چین و روسیه برای فروش سلاح به ایران بعد از انقضای تحریم‌های تسلیحاتی صف کشیده‌اند. او گفت: «آنها صف کشیده‌اند. چینی‌ها قادر خواهند بود به ایران سلاح بفروشند.» پمپئو گفت: «ما برنامه‌ای داریم که مانع از بروز این اتفاق خواهد شد. امیدواریم که دنیا متحد شود و امیدواریم که انگلیس یا سایر طرف‌های برجام تهدید ناشی از انقضای تحریم‌های تسلیحاتی ظرف چند ماه دیگر را متوجه شوند.»
واکنش ایران
مطابق قطعنامه ٢٢٣١ مصوب شورای امنیت سازمان ملل متحد که در جولای سال ٢٠١٥ براساس برجام صادر شد، پنج سال پس از آغاز اجرای برجام، تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران لغو می‌شود. به عبارت دیگر ممنوعیت‌های مربوط به معاملات تسلیحاتی با ایران روز ۱۸ اکتبر (۲۷مهر) به پایان می‌رسد و آمریکا به دنبال جلوگیری از انقضای این تحریم‌ها است. با این حال، مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده‌اند که آمریکا از برجام خارج شده و اساسا در جایگاهی نیست که بخواهد برای کشورهایی که همچنان در برجام حضور دارند، تعیین تکلیف کند. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز ضمن اشاره به اینکه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و برجام از همدیگر جدا نیستند، از مایک پمپئو همتای آمریکایی خود خواست بار دیگر این متن‌ها را مطالعه کند. ظریف ۱۶ اردیبهشت در صفحه توییتر خود نوشت: «پمپئو گمان می‌کند قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از برجام مستقل است. او باید [قطعنامه] ۲۲۳۱ را مطالعه کند.» او با بیان اینکه پمپئو متن این قطعنامه را نخوانده است، توضیح داد: «برجام بخشی از [قطعنامه] ۲۲۳۱ است. به همین دلیل است که ۱۰۴ صفحه دارد و به همین دلیل است که او (پمپئو) آن را نخوانده است!» رئیس دستگاه دیپلماسی ایران، سپس با لحنی کنایه‌آمیز به آموزش قطعنامه ۲۲۳۱ برای پمپئو پرداخت و نوشت: «[قطعنامه] ۲۲۳۱ برای خنگ‌ها. بدون برجام، وجود خارجی نداشت. آمریکا آن را نقض کرده و دیگران را نیز از پایبندی به آن باز داشت. آمریکا هیچ جایگاهی [در این قطعنامه] ندارد.»
