وزیرخارجه روسیه مطرح کرد
آمادگی مسکو برای میانجیگری میان ایران و آمریکا
در همین ارتباط، سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه دیروز سه‌شنبه در یک سخنرانی بر آمادگی مسکو برای میانجیگری بین واشنگتن و تهران تاکید کرد. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از الجزیره، وزیرخارجه روسیه در سخنرانی خود برای دانشجویان و استادان «بنیاد دولتی روابط بین‌الملل مسکو» وابسته به وزارت‌خارجه این کشور درباره تنش‌ها بین آمریکا و ایران اظهارنظر کرد. لاوروف در این باره گفت: «ما همچنان آمادگی داریم که از مذاکرات مستقیم بین ایالات‌متحده و ایران حمایت کنیم و برای ایجاد شرایط برگزاری چنین مذاکراتی اگر هر دو طرف علاقه به آن داشته باشند، آمادگی داریم.» وزیرخارجه روسیه ادامه داد: «همیشه این موضوع بهتر است که مستقیما شکایت‌ها مطرح و پاسخ‌های آنها هم مستقیما داده شود.»
پیشنهاد برگزاری نشست شورای امنیت
این مقام ارشد روس همچنین درباره پیشنهاد اخیر ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه درباره برگزاری یک نشست با حضور ۵ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، آلمان و ایران هم صحبت کرد. پیش‌تر و به‌دنبال عدم حمایت اعضای شورای امنیت سازمان ملل از قطعنامه ضدایرانی آمریکا، کاخ کرملین در بیانیه‌ای از خواسته پوتین برای برگزاری یک نشست آنلاین با حضور ۵ عضو دائم شورای امنیت، آلمان و ایران خبر داد. رئیس‌جمهور روسیه مرداد ماه و به‌دنبال درخواست برگزاری نشست اعلام کرد: «بحث درباره موضوع ایران در شورای امنیت سازمان ملل بسیار پرتنش شده است. تنش‌ها همچنان رو به افزایش است. اتهامات بی‌اساسی علیه ایران مطرح می‌شود. پیش‌نویس قطعنامه‌ها با هدف از بین بردن مصوبات متفق‌القول پیشین شورای امنیت تهیه می‌شوند. روسیه کاملا به توافق‌نامه هسته‌ای ایران پایبند است. حصول این توافق در سال ۲۰۱۵ میلادی، یک دستاورد بزرگ سیاسی و دیپلماتیک بوده و امکان جلوگیری از درگیری‌های مسلحانه را فراهم آورده و نظام منع گسترش تسلیحات هسته‌ای را نیز تقویت می‌کند.» دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اما در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا در نشست پیشنهادی رئیس‌جمهور روسیه درباره ایران مشارکت می‌کند، اظهار کرد: «احتمالا نه. به نظرم تا بعد از انتخابات صبر می‌کنیم.» سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه در سخنان امروز خود اعلام کرد، اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل به محض اینکه شرایط شیوع ویروس کرونا اجازه بدهد، یک نشست حضوری ترتیب خواهند داد. او تاکید کرد: «به‌نظر ما این موضوع برای اعضای دائم شورای امنیت حیاتی است که به تعهداتشان در قبال مقررات سازمان ملل پایبند باشند و در اولین فرصت یک نشست برگزار کنند، ابتکار رئیس‌جمهور پوتین فرصتی برای مرور و بررسی همه طرق موجود به منظور تقویت امنیت جهانی از طریق استفاده از ظرفیت‌های این پنج کشور (عضو دائم شورای امنیت) خواهد بود.» وزیرخارجه روسیه افزود: «همه پنج کشور عضو (دائم شورای امنیت سازمان ملل) پاسخ مثبتی به پیشنهاد رئیس‌جمهور پوتین داده‌اند. امیدوارم که این نشست به محض اینکه شرایط (همه‌گیری) ویروس کرونا اجازه دهد، برگزار شود و من این موضوع را با شرکایم (وزرای خارجه دیگر کشورهای عضو دائم شورا) مطرح کرده‌ام.»
طرح روسیه برای امنیت خلیج‌فارس
پیشنهادهای مسکو برای میانجیگری میان تهران و واشنگتن و برگزاری نشست شورای امنیت با حضور ایران در شرایطی است که پیش‌تر نیز از طرح خود برای امنیت خلیج‌فارس خبر داده بود. اواخر مرداد و پس از شکست قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه ایران در شورای امنیت، وزارت‌خارجه روسیه با انتشار پیامی خطاب به «دونالد ترامپ»، از طرح مسکو برای تضمین امنیت در خلیج‌فارس خبر داد. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه با معرفی مجدد مفهوم امنیت جمعی ۲۰۱۹ خود برای منطقه خلیج‌فارس به منظور تنش‌زدایی در منطقه گفت: «ما شدیدا معتقدیم که اگر با مسوولیت‌پذیری مناسب به مواضع یکدیگر توجه کرده و با احترام و به‌صورت جمعی عمل کنیم، می‌توان بر این مشکلات فائق آمد.» این مقام عالی‌رتبه روسیه ادامه داد: «در این منطقه مانند سایر نقاط جهان نباید جایی برای باج‌خواهی و دیکته کردن از هیچ طرفى باشد. رویکرد‌های یک‌جانبه‌گرایی هیچ کمکی برای یافتن راه‌حل نمی‌کند. ضروری است هنگام ساخت یک ساختار امنیتی فراگیر در خلیج‌فارس، تجارب مثبتی که پیش‌تر از طریق تلاش‌های فشرده، حاصل شده، همچنان حفظ شود.» نظریه امنیت جمعی در منطقه خلیج‌فارس، برای نخستین بار نیست که از سوی روسیه مطرح می‌شود. مقامات مسکو در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ زمانی که خطر حمله آمریکا به عراق شدت یافته بود چنین پیشنهادی را مطرح کردند، اما مسکو نتوانست حمایت کشورهای منطقه را از این طرح به‌دست آورد.
شکست میانجی‌ها
پیشنهاد لاوروف برای میانجیگری میان تهران و واشنگتن درحالی است که پیش‌تر نخست‌وزیران ژاپن، فرانسه، عراق و پاکستان نیز با هدف میانجیگری برای کاستن از سطح تنش میان ایران و آمریکا راهی پایتخت‌های این دو کشور شدند که در عمل این تلاش‌ها به نتیجه روشن و ملموسی نرسید و صرفا در حد پیشنهاد باقی ماند. در همین خصوص، عصر روز چهارشنبه ۲۲ خرداد شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن سفر دو روزه خود را به تهران آغاز و با مقامات ارشد ایران دیدار کرد. دیدار با مقام معظم رهبری از مهم‌ترین برنامه‌های شینزو آبه در این سفر بود. مقام معظم رهبری در این دیدار با اشاره به سخنان نخست‌وزیر ژاپن مبنی بر اینکه ترامپ گفته «مذاکره با آمریکا موجب پیشرفت ایران خواهد شد»، تاکید کردند: ترامپ را شایسته مبادله پیام نمی‌دانم، ما به لطف خداوند، بدون مذاکره با آمریکا و با وجود تحریم هم به پیشرفت خواهیم رسید.» امانوئل مکرون نخست‌وزیر فرانسه نیز دیگر مقامی بود که پس از آبه تلاش‌های خود را برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا شدت بخشید. مکرون در حاشیه نشست گروه هفت در بیاریتز فرانسه و همچنین در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در شهریور ۹۸ تلاش کرد تا بتواند دیداری را بین مقامات ایران و آمریکا برگزار کند که این تلاش عملا با بی میلی تهران مواجه شد، چراکه مقامات ایران ابراز داشتند که ترامپ صداقتی در گفت‌وگو ندارد. در ادامه این تلاش‌ها، عمران خان نخست‌وزیر پاکستان نیز از آمادگی اسلام آباد برای کاستن از سطح تنش‌ها میان ایران و آمریکا و ایران و عربستان خبر داد. خان ۱۹ دی ماه ۹۸ از آمادگی خود برای کمک به تنش‌زدایی میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا خبر داد. او با یادآوری تلاش‌های اخیر برای میانجیگری بین تهران و ریاض، و رایزنی‌ها با ترامپ با هدف تسهیل در تماس با جمهوری اسلامی ایران، تاکید کرد: ما آماده کمک به بهبود روابط میان ایران و آمریکا هستیم. نخست‌وزیران عراق از جمله عادل عبدالمهدی و مصطفی الکاظمی نیز با اعلام آمادگی برای ایفای نقش فعال برای کاستن از تنش‌های منطقه‌ای، تمایل خود را برای میانجیگری بروز داده‌اند که عملا همگی این تلاش‌ها اگر نه با شکست، که با ناکامی مواجه شده است.
