آمریکا فکر می‌کند توپ در زمین ایران است
دولت بایدن همزمان با پیوستن دوباره به توافق آب و هوایی پاریس، سعی دارد با تلاش برای نجات توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران، تعهد خود به دیپلماسی چندجانبه با متحدان دیرینه خود را نشان دهد. گروه بایدن همچنین معتقد است تاکتیک‌های تند و تیز ترامپ تاثیری در رسیدن به هدف‌های اعلام شده در مهار فعالیت‌های منطقه‌ای ایران نخواهد داشت و حتی این کشور را به سمت گسترش فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم سوق داده است.
اما بازگشت به وضعیت پیش از دوره ترامپ دشوار و پیچیده خواهد بود. اگرچه بایدن به تعامل مجدد با ایران متعهد است، دستیاران او هنوز به وضوح اعلام نکرده‌اند که چه زمانی و چگونه چنین خواهند کرد که یعنی توپ در زمین ایران است. آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه، در جلسه استماع هفته گذشته گفت ایالات‌متحده منتظر خواهد ماند تا زمانی که اطمینان یابد ایران از عملیات غنی‌سازی عقب‌نشینی خواهد کرد و به تعهدات برجامی باز خواهد گشت. بلینکن گفت: «تا آنجا فاصله زیادی داریم. بنابراین اگر آنها بگویند که به تعهدات خود بر‌می‌گردند، باید ارزیابی کنیم که آیا واقعا چنین خواهند کرد یا خیر، سپس ما از آنجا ادامه خواهیم داد.»
در همین حال، ایرانی‌ها می‌خواهند که آمریکایی‌ها اولین قدم مهم را بردارند. هفته گذشته محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران، در مقاله‌ای در فارن‌افرز نوشت: «دولت بایدن باید روند را با حذف بی‌قید‌وشرط همه تحریم‌های اعمال شده، آغاز کند. ایران هم به‌نوبه خود از همه تدابیری که در پی خروج ترامپ از توافق هسته‌ای انجام داده، باز خواهد گشت.» ظریف همچنین گفت اگر آمریکا و شرکای اروپایی آن اصرار داشته باشند که به مجموعه‌ای از دیگر نگرانی‌ها از جمله برنامه موشک بالستیک ایران و پشتیبانی از گروه‌های شبه‌نظامی در خاورمیانه رسیدگی کنند، بازگشت به توافق را به خطر خواهند انداخت.
وقتی دولت ترامپ آخرین اقدام تنبیهی را نیز علیه تهران اعمال کرد، جمهوری اسلامی با افزایش سطح غنی‌سازی به ۵ برابر حد مجاز در توافق هسته‌ای، واکنش نشان داد. مجلس ایران در ماه نوامبر قانونی را تصویب کرد که دسترسی بازرسان سازمان ملل به تاسیسات هسته‌ای را در صورت عدم لغو تحریم‌ها محدود می‌کند. این قانون احتمالا در اوایل ماه آینده اجرایی می‌شود. رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اوایل ژانویه به رویترز گفت: «واضح است که ماه‌های زیادی پیش‌رو نداریم.» او حتی هشدار داد که زمان برای دیپلماسی به‌شماره افتاده است.
بن‌بست کنونی بین دولت‌های جو بایدن و حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، با فشارهای داخلی در هر دو کشور تشدید شده است. به‌نظر می‌رسد جمهوری‌خواهان و طرفداران رویکرد دولت ترامپ منتظر هستند تا مانع از هرگونه امتیازدهی قابل قبولی برای ایران از سوی بایدن شوند. دشمنان منطقه‌ای ایران به‌ویژه اسرائیل، عربستان سعودی و امارات‌متحده‌عربی نیز معتقدند بایدن باید از اهرم فشار ایجاد شده توسط ترامپ استفاده کند. برخی از تحلیلگران سیاست ایران این‌طور استدلال می‌کنند که اهرم فشاری در کار نیست و ایران به‌رغم فشار تحریم‌ها مقاومت قابل‌توجهی نشان داده است.
ایران در تابستان انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو دارد و انتظار می‌رود جناح محافظه کار مخالف صلح با ایالات‌متحده روی کار آید. سعید جعفری برای وبلاگ شورای آتلانتیک نوشت: «رئیس‌جمهور ایران ماه‌های بسیار دشواری پیش از ترک کار خود، پیش رو دارد. رقبای با نفوذ سیاسی روحانی همه تلاش خود را می‌کنند تا مانع از احیای مجدد [توافق هسته‌ای] پیش از پایان دولت او شوند.»
اما کارشناسان ایران در ایالات‌متحده درباره نگرانی بیش از اندازه در مورد شکاف‌های سیاسی داخلی در جمهوری اسلامی محتاطانه عمل می‌کنند. سوزان مالونی از موسسه بروکینگز هفته گذشته در یک وبینار گفت: «انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را یک دلیل جدی برای فوریت از سوی آمریکا نمی‌بینم. دولت بایدن باید در برابر وسوسه کشیده شدن به دیپلماسی بحران در برابر ایران مقاومت کند.» آنچه مالونی و دیگر کارشناسان در واشنگتن از آن حمایت می‌کنند، رویکرد سنجیده‌تر بدون لغو فوری همه تحریم‌های اعمال شده از سوی ترامپ است.
حتی اگر نظام ایران تحت رژیم تحریمی ترامپ آسیبی ندیده باشد، جامعه ایرانی بهای گزافی پرداخته است. الی گرانمایه و اسفندیار باتمانقلیچ نوشته‌اند: «هزینه تحریم‌های ایالات‌متحده را تا این لحظه مردم عادی در ایران پرداخته‌اند. آن‌طور که ترامپ تصور می‌کرد، وخامت شرایط اقتصادی به فروپاشی نظام یا تسلیم آن منجر نشده، بلکه به مردم آسیب رسانده است.» اما پس از مشکلات دوران ترامپ، بسیاری از ایرانی‌ها به راه پیش رو بدبین هستند و معتقدند که ریاست‌جمهوری بایدن هیچ تغییری در زندگی آنها ایجاد نخواهد کرد.
