چشم در برابر چشم

این اقدام ایران در پاسخ به باکو در اخراج دیپلمات‌های ایرانی انجام گرفته است. اواسط فروردین ماه، باکو چهار دیپلمات ایرانی را عنصر نامطلوب معرفی کرده بود. هرچند خبرگزاری‌ها در تیتر خود عنوان کرده‌اندکه این چهار نفر ماه گذشته از ایران اخراج شدند. اما اینکه چرا بعد از گذشت این مدت، این خبر رسانه‌ای شده است، نشان‌دهنده دماسنج روابط تهران و باکو است که در طول چند ماه گذشته دستخوش تنش و تصاعد بحران شده است. اینکه چرا ایران تاکنون این خبر را رسانه‌ای نکرده است، بیانگر این است که سیاست راهبردی جمهوری اسلامی جلوگیری از افزایش تنش در مرزهای شمالی خود با جمهوری آذربایجان و برقراری صلح در قفقاز جنوبی است تا مانع از اقدامات نسنجیده و هیجانی در این میان شود.

بنابراین اعلام این خبر نشان می‌دهد که به‌رغم رویکرد ایران و تاکید چندباره بر آن، طرف آذربایجانی همچنان به دنبال افزایش تنش است تا به زعم خود تهران در موضع ضعف قرار گیرد. صحبت‌های جدید الهام علی‌اف رئیس‌جمهوری آذربایجان در این ارتباط قرار دارد. علی‌اف چهارشنبه شب ۱۳ اردیبهشت در سخنرانی خود در کنفرانس «تشکیل ژئوپلیتیک بزرگ اوراسیا: از گذشته تا حال و آینده» که در شهر شوشا برگزار شد، سخنان مهمی در خصوص روابط کشورش با ایران بیان کرد که  عمدتا ضد و نقیض و دور از واقعیت‌‌‌های میدانی بود.

رئیس‌جمهور آذربایجان گفت روابط آذربایجان و ایران در حال حاضر در سطح بسیار پایینی قرار دارد و از قبل نمی‌توان گفت که آیا در این سطح باقی می‌ماند یا دچار افت و خیز می‌شود. وی افزود: پیش‌بینی روابط دو کشور ایران و آذربایجان بسیار پیچیده است. نامه‌هایی از مقامات ایرانی دریافت شده و چند مکالمه تلفنی برای عادی‌سازی روابط صورت گرفته است، با این حال، به صراحت می‌گویم که خواسته‌‌‌های آذربایجان مشروع و منطقی است و اگر شروط اعلام‌شده برآورده شود، می‌توان در مورد عادی‌سازی روابط صحبت کرد، در غیر‌این صورت مناسبات به همین شکل باقی می‌ماند.

علی‌اف مدعی شد این شکل از روابط انتخاب آذربایجان نیست، همه و به‌خصوص محافلی در ایران باید بدانند که زبان تهدید و ترور در برابر آذربایجان کارساز نیست و ایرانی‌‌‌ها هر چه زودتر این را بفهمند، زودتر نشانه‌‌‌هایی از عادی‌‌‌سازی را مشاهده خواهیم کرد. پیش از اظهارات الهام علی‌اف، رسانه‌های جمهوری آذربایجان مدعی شدند که نیروهای امنیتی این کشور ۱۶ شهروند جمهوری آذربایجان را به اتهام همکاری با ایران دستگیر کرده‌اند. در این گزارش آمده که این افراد به اتهام ترویج مذهبی و نیز فروش مواد مخدر دستگیر شده‌اند. طی ماه‌های گذشته شهروندان زیادی در جمهوری آذربایجان به اتهام رفت و آمد به ایران، همکاری با ایران یا فروش مواد مخدر به نفع ایران بازداشت شده‌اند.از مجموعه این اظهارات و اقدامات این فرضیه محتمل است که مقامات باکو از رویکرد حسن نیت جمهوری اسلامی تلقی متفاوتی داشته و بر این عقیده هستند که تهران دست به اقدام متقابل نخواهد زد و بنابراین می‌توان امتیازات بیشتری از آن دریافت کرد.

این در حالی است که سردار اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس در تازه‌ترین اظهارنظر یک مقام ارشد ایرانی درباره تحرکات جمهوری آذربایجان گفت: نگران آذربایجان نباشید، اوضاع تحت رصد است و اتفاق خاصی نخواهد افتاد. بنابراین می‌توان اظهار کرد که با وجود تاکید تهران بر راهکار دیپلماتیک و پایبندی به آن برای حل و فصل یک بحران ساختگی، اما اقدامات طرف مقابل برای بالا بردن سطح تنش می‌تواند وزن دیپلماسی را از دید ایران کاهش داده تا نقطه تعادل برقرار شود. با وجود این نباید فضای مبهم کنونی و اقدامات محتمل طرف آذربایجانی برای برهم زدن تعادل نیم‌بند کنونی را نیز نادیده گرفت، از این زاویه است که باید احتمالا منتظر روزهای ملتهب در روابط تهران-باکو بود.

اخبار مرتبط