متقاضیان قرعه‌کشی به دنبال خودروهای رانتی
طبق آمار منتشر شده در قرعه‌کشی فروش فوری ۲۱ بهمن و ۶ اسفند حدود ۴۹۰ هزار نفر برای محصولات سایپا و ۶/ ۳ میلیون نفر برای محصولات ایران خودرو ثبت‌نام کردند. به عبارت دیگر از هر ۹ نفر که در قرعه‌کشی ثبت‌نام کرده‌اند ۸ نفر متقاضی محصولات ایران خودرو بوده‌اند و تنها یک نفر متقاضی محصولات سایپا بوده است. حدود نیمی از خودروهای کشور توسط سایپا و نیم دیگر نیز توسط ایران خودرو تولید می‌شود. در شرایط تعادل بازار نیز تقاضا بین این دو خودروسازی تقریبا به صورت مساوی تقسیم می‌شده است.در سال‌های اخیر قدرت خرید مردم به دلیل تورم‌های شدید، کمتر شده است. اما چه عاملی سبب شده بیش از ۸۸ درصد ثبت‌نام کنندگان متقاضی محصولات ایران خودرو باشند در حالی که محصولات ایران خودرو گران‌تر هستند؟ جواب را باید در میزان اختلاف قیمت بین بازار و کارخانه جست و جو کرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد رابطه معنی داری میان میزان رانت هر خودرو و میزان ثبت‌نام کنندگان برای دریافت آن خودرو وجود دارد هر چه رانت بیشتر می‌شود متقاضیان نیز بیشتر می‌شوند.
با توجه به حضور پرتعداد واسطه‌ها احتمال برنده شدن در قرعه‌کشی بسیار محدود شده و به کمتر از یک درصد رسیده است. بنابراین مصرف‌کننده واقعی مجبور به خرید از بازار آزاد و به قیمت بازار آزاد شده است.
به عنوان نمونه رانت خودرو کوییکR حدود ۸ میلیون تومان است و یک درصد از متقاضیان برای این خودرو ثبت‌نام کرده‌اند رانت دنا پلاس ۱۳۹ میلیون تومان است و ۲۸ درصد متقاضیان برای این خودرو ثبت‌نام کرده‌اند. رکورد تقاضای خودرو در کشور ۶/ ۱ میلیون دستگاه بوده است اما در قرعه‌کشی گذشته بیش از ۵ برابر این میزان ثبت‌نام کرده‌اند و اکثر ثبت‌نام کنندگان نیز به دنبال خودرو با بیشترین اختلاف قیمت بودند با توجه به این شرایط می‌توان نتیجه گرفت ساز و کار قرعه‌کشی و محدودیت‌های اعمال شده برای ثبت‌نام کنندگان نتوانسته واسطه‌گران را مهار کند و شاهد حضور پررنگ واسطه‌ها در قرعه‌کشی خودرو هستیم.
با توجه به میانگین حدود ۶۰ میلیون تومانی اختلاف بین بازار و کارخانه و تولید سالانه حدود ۸۰۰ هزار خودرو در سال حدود ۴۸ هزار میلیارد تومان رانت بین واسطه‌ها توزیع می‌شود. در صورتی که این مبلغ صرف خرید اتوبوس درون شهری شود در سال اول با خرید حدود ۱۲ هزار اتوبوس می‌توان تعداد اتوبوس‌های شهری را ۶۰ درصد افزایش داد که با توجه به گسترش بیماری کرونا می‌تواند سبب کاهش تراکم در حمل و نقل عمومی کشور شود و منافع آن نصیب عموم مردم شود.
