پس‌لرزه‌های واگذاری ایران‌خودرو؛
عرضه خودرو در بورس آغاز می‌شود؟
این سوال در شرایطی مطرح است که با عرضه ۲۰۰ دستگاه وانت آریسان به بورس، برخی پیش‌بینی می‌کنند همراه با حذف دولت از خودروسازی، بخش خصوصی تمایل به فروش برخی از محصولات خودرو از مسیر بورس‌کالا دارد. آنچه مشخص است وزارت صمت و شورای رقابت از مخالفان سرسخت فروش خودرو از مسیر بورس بودند و در مقابل اصرار وزارت صمت و سازمان بورس برای شفافیت فروش خودرو و همین‌طور کاهش زیان خودروسازی ایستادگی کردند.
حالا با حذف دولت از خودروسازی کشور به نظر میرسد مسیر عرضه خودرو در بورس‌کالا مهیاست و مدیریت جدید خودروسازی می‌تواند بدون مخالفت‌ها، عرضه خودرو را با قیمت نزدیک به بازار آغاز کند.
هر چند هنوز مدیران جدید ایران‌خودرو اظهارنظری برای عرضه مجدد خودرو به بورس‌کالا نکردند با این حال اگر قیمت‌گذاری دستوری با اصرار دولت تداوم پیدا کند به‌طور حتم عرضه در بورس، مسیر فرعی برای جبران زیان خودروسازی خواهد بود.
به اعتقاد برخی از کارشناسان همان‌طور که هماهنگی میان دولت و حاکمیت برای واگذاری مدیریت ایران‌خودرو به بخش خصوصی انجام شد، بهتر بود که قبل از واگذاری، تکلیف قیمت‌گذاری دستوری خودرو نیز مشخص می‌شد.
حالا بخش خصوصی مسیر سختی را با وجود قیمت‌گذاری دستوری پیش رو دارد. با این حال اگر قیمت‌گذاری دستوری با توجه به شرایط موجود تداوم پیدا کند، خصوصی‌ها باید مسیر جایگزینی برای عرضه خودرو با قیمت واقعی پیدا کنند. یکی از این مسیرها می‌تواند عرضه خودرو در بورس‌کالا باشد. این مسیر اگر چه در هیچ جای دنیا تجربه نشده با این حال مزایایی برای بازار ایران دارد.
یکی از این مزایا شفافیت در قیمت‌گذاری است. در بورس، قیمت خودرو بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، نه بر مبنای قیمت‌گذاری دستوری. این موضوع باعث می‌شود قیمت‌ها واقعی‌‌‌تر باشند و رانت ناشی از اختلاف قیمت کارخانه و بازار کاهش یابد. موضوع دیگر نیز مربوط به حذف واسطه‌‌‌ها و دلالان است به‌طوری که با عرضه خودرو در بورس، خرید و فروش از طریق یک سازوکار شفاف انجام می‌شود، در نتیجه احتمال سودجویی دلالان و واسطه‌‌‌ها کمتر شده و خودرو به دست مصرف‌کننده واقعی میرسد. این مسیر همچنین می‌تواند به کنترل هیجانات بازار کمک کند. همان‌طور که مشخص است نوسانات شدید قیمت در بازار آزاد به دلیل دلالی و عدم‌شفافیت ایجاد می‌شود. بورس می‌تواند این نوسانات را کنترل کرده و ثبات نسبی در بازار خودرو ایجاد کند.
همچنین در شرایط کنونی که بورس می‌تواند در تامین مالی خودروسازان کمک کند، عرضه در بورس‌کالا به خودروسازان کمک می‌کند که سریع‌‌‌تر و شفاف‌‌‌تر منابع مالی موردنیاز خود را تامین کنند، زیرا مبلغ خودرو مستقیما از خریداران دریافت شده و خودروسازان نقدینگی بهتری خواهند داشت. کاهش فساد و رانت نیز از دیگر مزایای عرضه خودرو در بورس است.
