تعطیلات نوروز و عملکرد ناوگان مسافری جادهای؛
ابربحران اتوبوسهای فرسوده
آن‌طور که رضا اکبری، معاون وزیر راه و شهرسازی روز گذشته در گفت‌‌‌وگو با خبرگزاری «ایسنا» عنوان کرده، اتوبوس برون‌شهری دچار فرسودگی است و بیش از ۷۰ تا ۸۰درصد اتوبوسهای فعلی کشور بالای ۱۵ سال سن دارند، در حالی که میانگین سن ناوگان در دنیا کمتر از پنج سال است. طبق آماری که سال ۱۴۰۲ توسط مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس منتشر شد از ۲۳هزار دستگاه اتوبوس بین‌شهری در حال تردد ۱۳هزار دستگاه فرسوده بود که این به معنای فرسودگی ۵۶ درصدی اتوبوسهای بین‌شهری است. افزایش این رقم تنها در یک سال به ۷۰ تا ۸۰درصد بسیار نگران‌‌‌کننده است.
فرسودگی اتوبوسهای بین‌شهری، در سال‌های اخیر خسارت‌‌‌های زیادی را به بار آورده است. با مروری بر اخبار، تعداد زیادی از تصادفات حاصل از فرسودگی اتوبوس‌‌‌ها را خواهید دید، از اتوبوس خبرنگاران گرفته تا بروز حادثه برای دانش‌‌‌آموزان در همین ماه گذشته. در سال‌جاری این موضوع حتی به اوج نیز رسید و تصادفات جادهای که یک طرف آن اتوبوسهای دچار مشکل فنی و فرسوده بودند به تعداد قابل‌توجهی اتفاق افتاد.
اما مشکل تنها فرسودگی این ناوگان نیست بلکه کشور برای ناوگان حمل‌ونقل بین‌شهری با کمبود جدی اتوبوس هم مواجه است. معاون وزیر راه و شهرسازی در مورد تعداد خودروهای وارد‌شده در سال‌جاری گفته است: «به طور کل حدود ۱۵۰ دستگاه اتوبوس خریداری شده که وارد مرزها خواهد شد. حدود ۷۰ دستگاه وارد کشور شده و حدود ۷۵ دستگاه هم در گمرکات و در حال انجام فرآیند ترخیص است. البته این اعداد بسیار کوچک است و اگر حدود دوهزار دستگاه اتوبوس وارد کشور شود حداقل سه‌هزار دستگاه دیگر نیاز است که کشور را از وضعیت بحرانی دور کند.»
با اتکا به اظهارات اکبری، برای عبور از بحران نیاز به تامین دست کم پنج‌هزار دستگاه اتوبوس است. اما مجموع اتوبوسهای وارد شده و آنهایی که در گمرک مانده‌اند تنها ۱۴۵ دستگاه است. بنابراین تنها ۲.۹درصد از نیاز فوری کشور به اتوبوس رفع شده است. اما پنج‌هزار دستگاه یاد‌شده تنها برای عبور از بحران است اما به گفته اکبری نیاز کشور به اتوبوسهای بین‌شهری حتی به ۸هزار دستگاه می‌‌‌رسد. با این حال مسیر سخت بوروکراسی واردات اتوبوس که نیاز به ۱۸ مرحله مختلف دارد انگیزه واردکنندگان را برای تامین این دست از خودروها گرفته است.
از طرف دیگر تولید اتوبوس نیز آمار بسیار محدودی در کشور دارد. طبق آماری که انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌‌‌سازان کشور پیش از این منتشر کرده بود، از ابتدای سال‌جاری تا انتهای دی ماه تنها ۷۳۸ دستگاه اتوبوس در کشور تولید شده است. که این میزان ۱۴.۷درصد نیاز فوری کشور است. مجموع این آمار و ارقام نشان می‌دهد که وضعیت ناوگان حمل‌ونقل بین‌شهری کشور با نوعی ابربحران مواجه است که اگر فکری به حال آن نشود سال آینده شاهد تصادفات بیشتری خواهیم بود و از آنجاکه تصادفات اتوبوس‌‌‌ها به دلیل تعداد سرنشین‌‌‌های بیشتر، تلفات جانی بیشتری دارد، باید در مورد فرسودگی این خودروها نگرانی‌های بیشتری داشت.
