برای بسیاری از ترک‌ها، دستاوردهای مصطفی کمال ملقب به آتاتورک که موسس جمهوری مدرن ترکیه در سال ۱۹۲۳ است و آن را روی خرابه‌های امپراتوری عثمانی بنا کرده است، یک افسانه به‌حساب می‌آید. مهمت شنور اروی‌گور، یکی از ژنرال‌های سابق ارتش این کشور وی را قوام دهنده ملت ترکیه می‌داند که در اوج مصیبت، امید را به ترکیه هدیه کرده است. به گزارش الجزیره، آتاتورک ژنرال سابق ترکیه دستاوردهای بزرگی در زمینه نظامی داشت و توانست در برابر هجوم کشورهایی مانند ایتالیا، یونان و فرانسه مقاومت کند.

پس از فروپاشی عثمانی این آتاتورک بود استقلال ترکیه را حفظ کرد؛ درحالی‌که این امپراتوری توسط قدرت‌های بزرگ اروپایی درهم شکسته شده و بخش اعظم آن توسط این کشورها به اشغال در آمده بود. آتاتورک همواره فروپاشی عثمانی را ناشی از حکومت دینی آن زمان می‌دانست و به همین جهت به تقویت ملی‌گرایی شدید همت گماشت. آتاتورک امیدوار بود که ملی‌گرایی موجب تضعیف مذهب شود و از این‌رو ملی‌گرایی وی را که با طعم سکولاریستی همراه شده بود، کمالیسم می‌خوانند. کمالیسم برای ده‌ها شیوه و شبک زندگی مردم ترکیه بود. ارسلان بولوت، روزنامه‌نگار می‌گوید: برای ۸۰ سال است که وی مرد پوستری ترکیه مدرن باقی مانده است. برای بسیاری از ترک‌ها، آتاتورک و ایده‌اش نبض جمهوری مدرن ترکیه به‌حساب می‌آید.

حزب عدالت و توسعه در برابر آتاتورک

تا سال ۲۰۰۲ و پیش از اینکه حزب محافظه‌کار و اسلامگرای عدالت و توسعه در ترکیه به روی کار آید، بحث قالب حلقه‌های سیاسی آتاتورک و ایده‌هایش بود؛ هر چند که این چرخه هنوز هم ادامه دارد. اما برای برخی اصلاحات آتاتورک مشکل‌ساز بوده است. میراث آتاتورک همواره مانع ورود جدی اسلام‌گراها به سیاست می‌شد یا دست‌کم آنها را وادار به سکوت می‌کرد.

بولوت می‌گوید: برخی مقامات حزب عدالت و توسعه و طرفدارانش آتاتورک را به‌خاطر تغییراتی که به‌وجود آورده مورد شماتت قرار می‌دهند. حالا اردوغان و حزبش افزون بر ۱۶ سال است که قدرت را در ترکیه قبضه کرده‌اند و مدام مورد تهمت واقع شده‌اند که به‌دنبال اسلام‌گرایی و بازگرداندن ترکیه به دوران عثمانی هستند.

اردوغان که تا سال گذشته به ندرت اسم آتاتورک را بر زبان می‌آورد، حالا با حمله گروه چپ‌گرایی حزب جمهوری خلق ترکیه مواجه شده و آنها می‌گویند اجازه نمی‌دهند که میراث آتاتورک به انحصار یک گروه فاشیستی درآید.

اردوغان در هفتاد و نهمین سالگرد فوت آتاتورک در این‌باره گفت: ملت ما تا ابد به مصطفی احترام می‌گذارد. ما خوب می‌دانیم که ملت ما با کنیه آتاتورک هیچ مشکلی ندارد؛ هر چند که خود این کنیه را به خود داده باشد. حالا چرا باید سر این مساله بحث کنیم؟

او تصریح کرد: اما کسانی که عاشق کودتا، خونتاها و سیستم‌های نظارتی هستند و ارزش‌های یک ملت را گروگان می‌گیرند، خود را پشت آتاتورکیسم پنهان کرده‌اند.

یاشار آکیش، یکی از موسسان حزب عدالت و توسعه به الجزیره می‌گوید: در کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ کسی ایده‌های آتاتورک را به‌عنوان عاملی تفرقه‌انداز ندید، بلکه او را سمبل وحدت‌بخش ملت خواندند. او افزود: قلب حزب عدالت و توسعه از مسلمانان ساخته شده است که دوست دارند کشور را در عمل بیشتر مذهبی ببینند. آنها علیه کمالیسم و سکولاریسم تهاجمی هستند که مدام به سبک زندگی مردم حمله می‌برد؛ اما خود آتاتورک این‌گونه نبود.

اخبار مرتبط