برهم صالح رئیس‌جمهور عراق شد
طالبانی دوم در کاخ ریاست‌جمهوری
ماموریت به عادل عبدالمهدی برای تشکیل کابینه
عکس: AFP
برهم صالح سومین رئیس‌جمهوری است که پس از سقوط صدام حسین در عراق انتخاب می‌شود. الجزیره در گزارش اواخر روز سه‌شنبه ۱۰ مهر اعلام کرد که صالح نخست‌وزیر سابق منطقه کردستان و معاون سابق نخست‌وزیر دولت فدرال عراق بود. این گزارش می‌افزاید از برهم صالح به‌عنوان چهره‌ای «میانه‌رو» و «معتدل» یاد می‌شود؛ مساله‌ای که برای عراق امروز بسیار حیاتی است. او روز سه شنبه ۱۰مهرماه از سوی پارلمان به این سمت برگزیده شد. آنچه موجب تاخیر در انتخاب رئیس‌جمهور شده بود مناقشه و اختلاف میان دو حزب اصلی کرد بود. اما در نهایت، کردها از میان ۲۰ نامزد او را برگزیدند. گزارش الجزیره حاکی است که رقیب وی فواد حسین بود که تنها ۲۲ رای به‌دست آورد. حمید الموسوی، یک نماینده شیعه پارلمان عراق درخصوص انتخاب رئیس‌جمهوری این کشور گفت: قرار بود که روز دوشنبه پارلمان رئیس‌جمهوری را انتخاب کند اما دو حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی نتوانستند بر سر یک نامزد برای ریاست‌جمهوری توافق کنند. طبق یک قرارداد غیررسمی که به سال ۲۰۰۳ و زمان تهاجم آمریکا به عراق باز می‌گردد، رئیس‌جمهوری عراق از میان کردها انتخاب می‌شود، هرچند منصب رئیس‌جمهوری در عراق بیشتر تشریفاتی است. همچنین پست نخست‌وزیری در اختیار یک شخصیت شیعه‌مذهب باید باشد و ریاست مجلس عراق نیز به یک سنی‌مذهب سپرده می‌شود.
برهم صالح کیست؟
برهم صالح متولد سال ۱۹۶۰ است و در سال ۱۹۷۶ به اتحادیه میهنی کردستان پیوست. صالح از زمان سقوط حکومت صدام حسین در سال ۲۰۰۳ تا کنون مسوولیت‌های مختلفی در دولت عراق به عهده داشته است. وی سمت‌هایی چون معاون نخست‌وزیر و وزیر برنامه را به عهده داشت. رئیس‌جمهور جدید عراق ۱۵ روز فرصت دارد که به نامزد احزاب و گروه‌های اکثریت پارلمان این کشور ماموریت تشکیل دولت جدید را بدهد. نخست‌وزیر برگزیده نیز ظرف ۳۰ روز باید کابینه خود را به پارلمان معرفی کند. صالح سال گذشته از حزب اتحادیه میهنى جدا شد و حزب ائتلاف براى دموکراسى و عدالت را تشکیل داد، با این حال چندی پیش دوباره به حزب اتحادیه میهنى پیوست و نامزد آنها براى ریاست‌جمهورى عراق شد. چند روز پیش برت مک گورک، نماینده ویژه آمریکا در ائتلاف بین‌المللى علیه داعش عکس‌هایى از خود و صالح توییت کرد و نوشت که برای دیدار او به سلیمانیه رفته است.
تشکیل دولت جدید در عراق به دلیل اختلاف بر سر نتایج انتخابات مه (خرداد) در عراق، ماه‌هاست که به تعویق افتاده است. این رای‌گیری که قرار بود روز دوشنبه اول اکتبر انجام شود به علت به توافق نرسیدن احزاب کرد عراق برای معرفی کاندیدای واحد به تاخیر افتاده بود. از سوی دیگر، اختلاف‌هاى داخلى بین دو حزب اتحادیه میهنى و دموکرات کردستان سبب شد این دو نتوانند بر سر یک نامزد به توافق برسند. جالب اینکه در داخل حزب اتحادیه میهنى هم بر سر نامزدى برهم صالح اختلاف‌نظر وجود داشت و با اینکه بخش بزرگى از این حزب از او حمایت مى‌کردند، «هرو طالبانى» همسر جلال طالبانى رئیس‌جمهورى فقید عراق گفته بود نه از آقاى صالح که از فواد حسین حمایت مى‌کند. فواد حسین نامزد حزب دموکرات کردستان پیش از این بارها عراق را یک کشور زوال یافته خوانده بود.
رویترز نیز در گزارش ۲ اکتبر ۲۰۱۸ به قلم «احمد رشید» و «رایا جلابی» می‌نویسد که انتخاب صالح (و عبدالمهدی) بن‌بست چندماهه در فضای سیاسی عراق را خاتمه داد و به این ترتیب می‌توان به بهبود فضای سیاسی در عراق امیدوار شد. «رشید‌جلابی» می‌نویسند که براساس قانون اساسی عراق صالح، ۵۸ ساله و تحصیل کرده مهندسی از بریتانیا که پست‌هایی در دولت منطقه‌ای کردستان و دولت عراق داشت با وجودی‌که ۱۵ روز زمان داشت تا نخست‌وزیر را انتخاب کند، ظرف ۲ ساعت این کار را انجام داد. این گزارش معتقد است قدرتمندترین پست در عراق همان نخست‌وزیری است که در دست شیعیان است و ریاست‌جمهوری جنبه‌ای تشریفاتی دارد. اما جایگاه این پست تشریفاتی به گونه‌ای است که تا زمانی که رئیس‌جمهور حکم به انتخاب نخست‌وزیر ندهد، دولت تشکیل نخواهد شد.
گزارشگران رویترز می‌افزایند: نخست‌وزیر جدید هم که پیش از این وزیر نفت و وزیر دارایی بوده، با چالش سختی برای بازسازی کشورش مواجه است چراکه عراق ۴ سال درگیر نبرد با داعش بود؛ این نبرد و مجموعه‌ای دیگر از تحولات موجب شده بود که تنش‌های قومی- فرقه‌ای و توازن در روابط خارجی بر هم بخورد. عبدالمهدی، ۷۶ساله، اقتصاددانی است که در سال ۱۹۶۹ به فرانسه رفت و با اندیشکده‌های این کشور همکاری داشت. او همچنین سردبیری مجلاتی به عربی و فرانسه را هم بر عهده داشت. عبدالمهدی، فرزند یکی از روحانیون معروف شیعه در عراق است که در دوران حکومت پادشاهی در عراق در سال ۱۹۵۸ میلادی وزیر دربار بود. او بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ میلادی یکی از معاونان رئیس‌جمهوری عراق بود و در دولت موقت این کشور که پس از سرنگونی صدام حسین کشور را می‌گرداند، از جمله در راس وزارت دارایی قرار داشت. این سیاستمدار شیعه همچنین یکی از نامزدهای احراز مقام نخست‌وزیری پس از انتخابات پارلمانی عراق در سال ۲۰۰۵ بود، اما در رای‌گیری داخلی «ائتلاف ملی عراق» مغلوب نوری مالکی شد. عبدالمهدی از زمان سرنگونی صدام حسین به این سو اولین نخست‌وزیر عراق محسوب می‌شود که عضو حزب الدعوه عراق نیست.
واشنگتن‌پست نیز در گزارش ۲ اکتبر خود به قلم «مصطفا سلیم» و «ثامر القباشی» می‌نویسد: از آنجا که صالح تحصیل کرده بریتانیاست، مطلوب دیپلمات‌های غربی و ژنرال‌های نظامی آمریکا نیز هست. او پایه‌گذار دانشگاه آمریکایی سلیمانیه عراق در سال ۲۰۰۷ است. به نوشته «سلیم‌القباشی» صالح می‌تواند نقشی چند وجهی ایفا کند:
۱- از یکسو روابط میان کردهای عراق با دولت مرکزی را پس از تلاش‌های این منطقه برای استقلال که منجر به درگیری مسلحانه شد بهبود بخشد. با این حال دستیابی او به قدرت موجب تنش روزافزون در درون جناح‌های فعال در کردستان شده است. دلیل این اختلاف این است که دو حزب اصلی کرد (اتحادیه میهنی و حزب دموکرات) همواره یک نامزد واحد را برای پست ریاست‌جمهوری بر می‌گزیدند. اما به‌دلیل اختلاف، این بار حزب دموکرات کردستان فواد حسین را نامزد خود کرده بود که به بارزانی نزدیک بود. صالح در دور اول رای‌گیری ۱۶۵ رای در برابر ۸۹ رای حسین به‌دست آورد و موجب شد حسین از دور خارج شود. فرآیند رای‌گیری ادامه یافت تا اینکه قانون‌گذاران بر اساس مجموعه‌ای از دلایل و اولویت‌ها صالح را برگزیدند.
۲- او می‌تواند کاتالیزور یا فیلتری باشد که روابط همسایگان عراق و کشورهای فرامنطقه‌ای از طریق آن تنظیم شود. در واقع او می‌تواند نقش موازنه‌ساز در روابط رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در عراق ایفا کند. گزارشگران واشنگتن‌پست بر این باورند که جلال طالبانی که دو دوره به‌عنوان رئیس‌جمهور عراق خدمت کرد همواره نقش میانجیگر میان کردها با دولت مرکزی عراق و نیز دولت مرکزی با همسایگان داشته است. با این حال، فواد معصوم که پس از طالبانی بر کرسی ریاست‌جمهوری نشست نتوانست از پس این نقش برآید. اما گفته می‌شود صالح با توجه به پتانسیل‌ها و ارتباطاتی که دارد می‌تواند نقش «طالبانی دوم» را در عراق امروز ایفا کند.
ارسال نظر