اندیشکده گروه اوراسیا پیش‌بینی کرد
۱۰ پیش‌بینی ژئوپلیتیک ۲۰۲۰
تغییرات آبوهوایی به اندازه کم‌سابقه‌ای اهمیت یافته‌است. روی هم رفته، این رویه‌ها احتمالا منجر به ایجاد یک بحران جهانی خواهند شد. دولت‌ها و بخش‌خصوصی نیز اگرچه به آن پاسخ می‌دهند اما گستره چالش‌ها وسیع‌تر از گذشته است و از سوی دیگر ظهور و بروز قبیله‌گرایی در درون دولتهای ملی موجب تضعیف همکاری‌های جهانی خواهد شد. در ادامه پیش‌بینی گروه اوراسیا از ۱۰ بحران بین‌المللی برای سال ۲۰۲۰ را بخوانید.
چالش در کمین انتخابات آمریکا
به‌گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، اندیشکده گروه اوراسیا در گزارشی به پیش‌بینی ۱۰ مورد از مهم‌ترین تحولات ژئوپلیتیک جهان در سال ۲۰۲۰ پرداخت و نوشت: در سال ۲۰۲۰، موسسات سیاسی آمریکا در مقیاس بی‌سابقه‌ای مورد آزمون قرار خواهند گرفت و انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر در نهایت نتیجه‌ای به‌بار می‌آورد که بسیاری از رای‌دهندگان آن را غیرمشروع می‌دانند. اگر ترامپ پیروز شود، با توجه به برخی اتهامات غیرعادی علیه وی، نتیجه انتخابات مورد تردید و اعتراض بسیاری قرار می‌گیرد. اگر او نتیجه را واگذار کند و به‌ویژه اگر نتایج شمارش آرا نزدیک به هم باشند، همین احتمال وجود دارد. هر یک از دو سناریو می‌تواند پرونده‌های قضایی و خلأ قدرت را برای مدت طولانی ایجاد کند، اما برخلاف رقابت بوش و ال گور در سال ۲۰۰۰، که بازنده به حکم دادگاه مبنی بر قانونی بودن نتایج انتخابات احترام گذاشت، در ۲۰۲۰، بازنده بعید است نتیجه حکم دادگاه را قبول کند. این مانند برگزیت آمریکا است که در آن، موضوع به نتیجه ربطی ندارد بلکه برخاسته از عدم اطمینان پیرامون رای مردم خواهد بود.
واگرایی بزرگ
واگرایی بخش فناوری آمریکا و چین اکنون نیز درحال برهم زدن روند تبادل فناوری، استعداد و سرمایه‌گذاری بین دو طرف است. در سال ۲۰۲۰ این واگرایی به خارج از حوزه فناوری نظیر فعالیت‌های اقتصادی هم سرایت می‌کند. این روند نه‌تنها بخش پنج تریلیون دلاری فناوری جهان را متاثر می‌کند بلکه دیگر صنایع و موسسات نیز از ترکش‌های آن در امان نخواهند بود. این امر موجب شکاف روبه تعمیق اقتصادی، تجاری و فرهنگی می‌شود و ریسک تبدیل به یک بحران دائمی در سطح تجارت بین‌الملل را هم تقویت می‌کند. پرسش اصلی آن است که دیوار مجازی برلین در کجا بنا خواهد شد؟
آمریکا و چین
درحالی‌که این روند واگرایی ادامه می‌یابد، تنش‌های آمریکا و چین موجب بروز تقابل صریح‌تر دو طرف در حوزه‌های امنیت ملی، نفوذ و ارزش‌ها خواهد شد. دو طرف به استفاده از ابزار اقتصادی خود در این منازعه نظیر تحریم، کنترل صادرات و ممنوعیت‌ها استفاده می‌کنند و اهداف آنها اغلب سیاسی خواهد بود.
چشم‌انداز تاریک برای شرکت‌های چندملیتی
با تشدید بحران‌ها در موضوعات حیاتی نظیر تغییرات آبوهوایی، کاهش فقر و آزادسازی تجارت که تحت هدایت دولتهای ناکارآمد ایجاد می‌شوند، شرکت‌های چندملیتی با افزایش فشار از سوی مقامات سیاسی منتخب و منتصب مواجه می‌شوند. هزینه‌های کاهش رشد اقتصاد جهانی، تعمیق شکاف طبقاتی، پوپولیسم و چالش‌های امنیتی برخاسته از فناوری‌های نوین، همگی به پای شرکت‌های چندملیتی نوشته خواهند شد.
چالش مودی در هند
در سال ۲۰۱۹، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند و دولتش وضعیت اضطراری برای منطقه مورد مناقشه کشمیر فعال کردند و برنامه‌ای را از کلید زدند که ۹/ ۱ میلیون نفر از این منطقه را از تابعیت خود محروم می‌کند و و قانون مهاجرتی را تصویب کرد که خط و ربط مذهبی افراد را تحت بررسی قرار می‌دهد. تظاهرات مختلفی در سراسر هند برگزار شده‌اند اما مودی عقب‌نشینی نمی‌کند و پاسخ سخت دولت در سال ۲۰۲۰ می‌تواند موجب بروز تظاهرات بیشتری نیز بشود. سیاستمداران عالی‌رتبه و مخالف مودی احتمالا به‌طور مستقیم دولت مرکزی را به چالش می‌کشند و عرصه برای مانور نخست‌وزیر بر اصلاحات اقتصادی تنگ‌تر می‌شود.
تحول ژئوپلیتیک در اروپا
مقامات اروپایی اکنون معتقدند اتحادیه‌اروپا باید از خود در برابر مدل‌های رقابتی اقتصادی و سیاسی با اهتمام بیشتری دفاع کند. در ادامه روند کاهش اعتماد فرا‌آتلانتیکی، مقامات اروپا به رقابت با غول‌های فناوری آمریکای‌شمالی ادامه می‌دهند. در بحث تجارت، اتحادیه‌اروپا پیگیری بیشتری را برای تعرفه‌های تلافی‌جویانه علیه آمریکا و اجرای مقررات خواهند داشت. در زمینه امنیت، مقامات تلاش خواهند کرد از بزرگ‌ترین بازار جهان برای کنار زدن موانع در تجارت نظامی و توسعه فناوری استفاده کنند. اروپایی که به سوی استقلال پیش می‌رود، خود می‌تواند عاملی عمده در افزایش اختلافات بین آمریکا و چین شود.
تلاقی اقتصاد و سیاست در تغییرات آبوهوایی
تغییرات آبوهوایی دولت‌ها، سرمایهگذاران و جوامع را در مسیر رویارویی با تصمیم‌گیرندگان شرکت‌ها قرار می‌دهد؛ افرادی که باید بین تعهدات جاه‌طلبانه برای کاهش آلاینده‌ها و خطوط قرمز خود یکی را انتخاب کنند. جامعه مدنی سرمایهگذاران و شرکت‌هایی را که در این مسیر کاهش آلایندگی به کندی حرکت می‌کنند نخواهد بخشید. شرکت‌های نفت و گاز، خطوط هواپیمایی، خودروسازان و تولیدکنندگان گوشت حرارت این موضوع را احساس می‌کنند. برهم خوردن چرخه توزیع یکی از ریسک‌های معنادار خواهد بود و از این رو سرمایهگذاران آسیب‌پذیری خود را در برابر صنایعی که میزان بالای آلاینده کربنی تولید می‌کنند کاهش می‌دهند و این اقدام موجب کاهش قیمت دارایی‌ها می‌شود. این درحالی است که گرم شدن کره زمین خود موجب محتمل‌تر و شدیدتر شدن بلایای طبیعی خواهد شد.
اوج‌گیری قدرت شیعه
شکست سیاست ایالات‌متحده در برابر ایران، عراق و سوریه به‌عنوان کشورهای اصلی میزبان شیعیان، ثبات در منطقه را با ریسک قابل‌توجهی مواجه می‌کند که یکی از پیامدهای آن می‌تواند درگیری نظامی با ایران باشد و از این‌رو بهای جهانی نفت روند جهشی را تجربه کند. مقامات ایران و ترامپ هیچ‌یک خواستار یک جنگ تمام‌عیار نیستند، اما رویارویی‌های مرگبار در داخل خاک عراق بین نیروهای دو کشور محتمل است. ایرانی‌ها می‌توانند با مسدود کردن یا ایجاد اختلال در مسیر تردد نفت‌کش‌ها در تنگه هرمز و نیز حملات سایبری به آمریکا پاسخ دهند. تهران همچنین قادر خواهد بود تا از گروه‌های هم‌پیمانش در سرتاسر خاورمیانه برای هدف قرار دادن آمریکایی‌ها استفاده کند. احتمال اخراج نیروهای نظامی آمریکا از عراق توسط دولت این کشور قوت گرفته است.
نارضایتی در آمریکای لاتین
جوامع آمریکای لاتین طی سال‌های اخیر به طرز فزاینده‌ای دوقطبی شده‌اند. در سال ۲۰۲۰ خشم عمومی پیرامون رشد کند اقتصادی، فساد و خدمات نامناسب اجتماعی ریسک بی‌ثباتی سیاسی را بالا می‌برد. این تحولات در زمانی رخ می‌دهند که طبقه متوسط آسیب‌پذیر انتظار هزینه‌های بیشتر دولت در بخش‌خدمات اجتماعی دارند و این عامل موجب کاهش توانایی دولت برای اقدامات ریاضتی موردنظر سرمایهگذاران خارجی و صندوق بین‌المللی پول می‌شود. این منطقه آبستن اعتراضات بیشتر خواهد بود، تعادل‌های مالی بیش از پیش تضعیف می‌شوند، سیاستمداران ضدحکومت مستقر رشد می‌کنند و نتایج انتخابات به سختی قابل پیش‌بینی خواهند بود.
رجب طیب اردوغان که سابقه‌ای طولانی‌مدت در انجام اقدامات تحریک‌آمیز در پاسخ به تهدیدها دارد و با منتقدان داخلی و خارجی خود در تقابل است، وارد یک دوره افول سیاسی در سال ۲۰۲۰ شده است. سیستم قضایی و حزب توسعه برای او چالشی محسوب می‌شوند و در همین حال متحدان سابق اردوغان به‌دنبال تاسیس احزاب جدید خواهند بود. ائتلاف اردوغان بسیار لرزان است. باتوجه به احتمال بسیار قوی اجرایی شدن تحریم‌های آمریکا، روابط آنکارا و واشنگتن به تاریک‌ترین دوره خود وارد می‌شود و اعتبار این کشور و فضای مناسب کسب‌و‌کار آن تضعیف خواهد شد. این تحولات می‌تواند فشار مضاعفی را بر واحد پولی لیر وارد کند. همچنین واکنش‌های تحریک‌آمیز اردوغان به این چالش‌ها می‌تواند فشار بر اقتصاد ناخوش ترکیه را افزایش دهد.
