لحظات کلیدی در سیاست خارجی بایدن در سال ۲۰۲۱
۷ فرمان یک پرزیدنت دموکرات
با رسیدن به پایان سال ۲۰۲۱، دولت بایدن درواقع به دنبال تقویت مجدد روابط با متحدان کلیدی بوده است. همچنین سعی کرده است به‌عنوان بازیگر اصلی در بحران‌های جهانی عمل کند؛ اما به‌دلیل ناتوانی در عمل به وعده‌های سیاست خارجی پیشروانه در زمینه حقوق بشر با انتقاداتی مواجه شده است. این چیزی است که برخی آن را تاکید بیش از حد بر اختلافات ایدئولوژیک می‌نامند، آن هم در زمانی که همکاری جهانی - به ویژه بین ابرقدرت‌ها - برای رفع بحران‌های انسانی به شدت مورد نیاز است.
پی جی کراولی، دستیار سابق وزیر امور خارجه آمریکا در امور عمومی در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما به الجزیره گفت: «۲۰۲۱ سال گذار بود. بایدن عمل‌گرایی و واقع‌گرایی را جایگزین شتاب‌زدگی ترامپ کرد.» او افزود: «حالا درک بیشتری از سیاست خارجی آمریکا وجود دارد.» این کارشناس ارشد سابق وزارت خارجه آمریکا تصریح کرد: «این یک دستاورد واقعی است؛ اما آزمون بزرگی هم برای سال ۲۰۲۲ است. آیا او اکنون می‌تواند با تنظیم مجدد لحن سیاست خارجی آمریکا نتایج معناداری به‌دست آورد؟!» برخی کارشناسان می‌گویند که بایدن باید به چند نکته کلیدی توجه کند:
با سازمان‌ها و متحدان جهانی «دوباره تعامل» داشته باشد
بایدن به‌سرعت اقداماتی انجام داد تا یک چهره متمایز از دولت قبلی به نمایش بگذارد و این روند را در اولین روز ریاست‌جمهوری خود با پیوستن مجدد به توافق‌نامه آب و هوای پاریس و سازمان بهداشت جهانی آغاز کرد. ترامپ به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ از هر دو خارج شد. بایدن همچنین به‌دنبال اطمینان دادن به متحدان ناتویی بود که بر‌عکس ترامپ قصد خروج یا رویکرد تقابلی با آن ندارد. همچنین بهبود روابط با همسایگان آمریکای شمالی در دستور کار قرار گرفت و بایدن سعی کرد دوباره با تعامل مجدد با سازمان ملل، جایگاه واشنگتن را به‌عنوان رهبر جهان در مبارزه با تغییرات آب و هوایی، پاسخ به پاندمی کرونا تقویت کند. بایدن در ماه سپتامبر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سخنرانی‌اش از عصری سخن گفت که نقطه عطف تاریخ به‌حساب خواهد آمد و چشم‌اندازش تقویت روابط بین‌المللی است. بایدن همچنین سال را در حالی به پایان می‌رساند که چندی پیش اجلاسی را برای بزرگداشت دموکراسی برگزار کرد که هدف آن فشار بر رهبرانی بود که تن به اصلاحات نمی‌دهند؛ اما خود این اجلاس با انتقادهایی همراه شد و لیست میهمانان در این اجلاس سر و صدا کرد.
درحالی‌که متحدان دیرینه ایالات متحده به‌طور کلی از رویکرد قابل پیش‌بینی‌تر بایدن در صحنه جهانی استقبال کردند، اولین سال او بدون اصطکاک نبوده است. خروج پر سر و صدای بایدن از افغانستان، بدون اینکه به ناتو توجه کند، باعث شد اعتبار واشنگتن زیر سوال برود. اخیرا مذاکرات مستقیم بین بایدن و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در بحبوحه افزایش نیروهای روسیه در مرز اوکراین، نگرانی‌ها و خشم بسیاری از اعضای شرقی ناتو را برانگیخته است و آنها از اعطای امتیازات مضر به مسکو می‌ترسند. همچنین در ماجرای انعقاد همکاری با استرالیا و فروش زیردریایی‌هایی که با پیشران هسته‌ای کار می‌کند، موجب شد تا فرانسه آن را خیانت به خود بداند؛ چرا که فرانسه پیش‌تر با کانبرا قرارداد بسته بود تا زیردریایی‌های معمولی در اختیار این کشور قرار دهد.
چین؛ تعمیق اختلافات
بایدن اولین نشست، هرچند مجازی خود را با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین در ماه نوامبر برگزار کرد و به جای اینکه به‌عنوان تلاشی برای کاهش‌های شدیدتر در نظر گرفته شود، اما نشان داد که این دو کشور چقدر اختلافات عمیقی با یکدیگر دارند. از سال ۲۰۱۸، واشنگتن و پکن درگیر جنگ تجاری هستند که در دوران بایدن ادامه یافته است. در همین حال، دولت ایالات متحده تلاش کرده است تا متحدان اروپایی و آسیایی را علیه نفوذ چین گردهم آورد، توافق‌نامه‌های دفاعی ایجاد کند و قدرت نظامی این کشورها را در برابر آنچه قدرت رو به افزایش چین می‌خوانند، بهبود بخشند. دولت بایدن واضح است که پکن را اولویت اصلی سیاست خارجی خود می‌داند و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، در ماه مارس چین را «تنها کشوری با قدرت اقتصادی، دیپلماتیک، نظامی و فناوری دانست که می‌تواند به‌طور جدی ثبات جهانی، ارزش‌ها و روابط درون آن را به چالش بکشد.» در عین حال اما بایدن برخی ادعاهای پکن از جمله اینکه واشنگتن در حال دنبال کردن یک «جنگ سرد جدید» با ابرقدرت آسیایی است، رد کرده است.
افغانستان؛ بی اعتباری واشنگتن
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا در فوریه ۲۰۲۰ قراردادی را با طالبان امضا کرد تا نیروهای آمریکایی را تا ماه مه ۲۰۲۱ از این کشور خارج کند - توافقی که طولانی‌ترین جنگ واشنگتن را پایان می‌داد - اما به‌دلیل اینکه خروج بدون حمایت از دولت افغانستان بود، مورد انتقاد شدید قرار گرفت. بایدن ضرب‌الاجل خروج را تا سپتامبر ۲۰۲۱ به تعویق انداخت، اما در طرح خروج تغییری به‌وجود نیاورد. پیشروی سریع و برق‌آسای طالبان در سراسر کشور و تخلیه آشفته‌ای که هزاران افغان آسیب‌پذیر را در فرودگاه بین‌المللی تنها گذاشت، انتقادات فراوانی به همراه داشت.همچنین بمب‌گذاری انتحاری در ۲۶آگوست که داعش مسوولیت آن را بر عهده گرفت و حداقل ۱۸۰ افغان و ۱۳ پرسنل نظامی آمریکایی را کشت، بر بار انتقادها افزود. بسیاری این حمله را یک شکست اطلاعاتی برای آمریکا قلمداد کردند. بعد از آن هم حمله اشتباه آمریکا با پهپادهای مسلح و کشته شدن یک خانواده، به ظن حضور داعشی‌ها، اعتبار آمریکا را بیش از پیش زیر سوال برد. با این حال دولت بایدن از عقب‌نشینی دفاع کرد و گفت که جدول زمانی «یک ضرب‌الاجل خودخواهانه نبوده است، بلکه برای نجات جان آمریکایی‌ها طراحی شده بود.»
خاورمیانه؛ رهرو ترامپ
دولت بایدن در ادامه مسیری قرار گرفت که پیش از او باراک اوباما، هم‌حزبی‌اش آغاز کرده بود و البته در دوره ترامپ هم تا حدی ادامه پیدا کرد. بایدن در این برهه زمانی که اختیاردار حکومت شد، برخی از ادوات نظامی را از خاورمیانه خارج کرد. در ۹ دسامبر، واشنگتن همچنین اعلام کرد که ماموریت جنگی به رهبری ایالات متحده در عراق به‌طور رسمی پایان یافته است؛ اگرچه فرمانده ارشد ایالات متحده در منطقه به آسوشیتدپرس گفت که ۲۵۰۰ سرباز آمریکایی در این کشور در نقش مستشاری باقی می‌مانند. در همین حال، انتظار نمی‌رود که به این زودی‌ها، خروج حدود ۹۰۰ نیروی آمریکایی باقی‌مانده در سوریه کلید بخورد.
روسیه؛ امیدهای بربادرفته
امیدهای اولیه بایدن برای ایجاد «ثبات استراتژیک» با حضور نیروهای روسیه در امتداد مرز با اوکراین از بین رفت؛ حالا این ترس به جان آمریکایی‌ها افتاده است که شاید روسیه قصد دارد مانند سال ۲۰۱۴ که شبه‌جزیره کریمه را به خاک خود متصل کرد، به اوکراین نیز حمله نظامی کند. البته بایدن بعدا به خبرنگاران گفت که در روز هفتم دسامبر دیداری ویدئویی با پوتین داشته و نسبت به عواقب هرگونه حمله‌ای به اوکراین هشدار داده و گفت که به او تذکر داده است که اگر حمله کند با پیامدهای اقتصادی بی‌سابقه‌ای مواجه خواهد شد. با این حال، او تصریح کرد که استفاده یک‌جانبه از زور «برای مقابله با حمله روسیه به اوکراین در حال حاضر مورد توجه نیست» و خاطرنشان کرد که این کشور اروپای شرقی عضو ناتو نیست و ایالات متحده تعهد قانونی برای مداخله نخواهد داشت.
