کاخ سفید: احتمال اشغال اوکراین «قریبالوقوع» است
دیپلماسی مُرد؟
در بیانیه‌ای که کاخ سفید منتشر کرد اگرچه به‌طور رسمی سخنی از تسخیر «کی‌یف»، پایتخت اوکراین از سوی روسیه به میان نیامده است، اما حمله روسیه به اوکراین و احتمال اشغال بخش‌های زیادی از این کشور را «قریب الوقوع» خوانده است. (هرچند سی‌ان‌ان در گزارشی ویدئویی یکی از سناریوهای روسیه را دست‌اندازی به کی‌یف مطرح کرد). آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، دیروز چهارشنبه در بحبوحه نگرانی‌های فزاینده درخصوص حمله قریب الوقوع روسیه به اوکراین، به اروپا سفر کرد. او ابتدا به کی‌یف رفت تا با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین گفت‌وگو کند. سپس با همتایان بریتانیایی، فرانسوی و آلمانی خود در برلین دیدار کرد. قرار است بلینکن روز جمعه در ژنو با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه دیدار کند.
«چانس- آتوود و دیگران» در بخش دیگری از گزارش سی‌ان‌ان افزودند، در ارزیابی اطلاعاتی وزارت دفاع اوکراین آمده است که اقدامات روسیه «با هدف محدود کردن توانایی‌های ایالات متحده» برای تضمین امنیت در قاره اروپا صورت می‌گیرد. این ارزیابی پس از آن صورت می‌گیرد که هفته گذشته سه دور گفت‌وگوهای دیپلماتیک بین روسیه و غرب با هدف کاهش تنش به نتیجه نرسید. «شانون پتی‌پایس» هم در گزارش ۱۸ژانویه در NBCNEWS به نقل از جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید نوشت که کاخ سفید بر این باور است که حمله به اوکراین «هر لحظه ممکن است رخ دهد». این مقام آمریکایی هشدار داد که استقرار ده‌ها هزار نیروی نظامی روسیه در نزدیکی مرز این کشور با اوکراین «وضعیت بسیار خطرناکی» ایجاد کرده است. به نوشته این گزارشگر، سخنگوی کاخ سفید گفت که «همه گزینه‌ها روی میز است» تا از بروز درگیری جلوگیری شود. سخنگوی کاخ سفید اضافه کرد: «آنچه که وزیر خارجه آمریکا قرار است انجام دهد به وضوح نشان می‌دهد یک مسیر دیپلماتیک رو به جلو وجود دارد.»
در هر حال، وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا چهارشنبه گذشته گفت: مشخص نیست که آیا مسکو قصد دارد از این مذاکرات به‌عنوان بهانه‌ای برای اینکه دیپلماسی نمی‌تواند کارساز باشد، استفاده کند یا نه؟ اطلاعات نظامی اوکراین می‌گوید که روسیه نیروهای خود را از مناطق مرکزی و شرقی خود به مرزهای غربی خود «به‌صورت دائمی» مستقر کرده است. در پایان دسامبر و در ماه ژانویه، روسیه «ذخایر مهمات، بیمارستان‌های صحرایی و خدمات امنیتی» را به مرز منتقل کرده که به گفته اوکراین «آماده شدن برای عملیات تهاجمی را تایید می‌کند.» در این ارزیابی جدید همچنین آمده است که روسیه از بیش از ۳۵هزار شورشی در شرق اوکراین حمایت می کند و حدود ۳هزار پرسنل نظامی خود را در قلمرو شورشیان مستقر کرده است. با این حال، مسکو وجود نیرو در شرق اوکراین را رد می‌کند. بر اساس این ارزیابی، فعالیت‌های اطلاعاتی روسیه علیه اوکراین نیز تشدید شده است و واحدهای ترافیک مضاعف رادیویی و ماهواره‌ای در نزدیکی مرز اوکراین مستقر شده‌اند و پروازهای شناسایی در امتداد مرز از همین بازه زمانی در سال گذشته سه برابر شده است. ارتش اوکراین همچنین اعلام کرد که روسیه می‌تواند از سلاح‌های موشکی میان‌برد برای «انهدام اشیای حیاتی» استفاده کند و افزون بر این، «گروه‌های تاکتیکی دیگری از موشک‌های عملیاتی- تاکتیکی اسکندر» نیز به مرز منتقل شده‌اند. بر اساس ارزیابی اطلاعاتی وزارت دفاع اوکراین، تا اواسط ژانویه، ۳۶ پرتابگر اسکندر در نزدیکی اوکراین وجود خواهد داشت. موشک‌های اسکندر می‌توانند اهدافی را در فاصله ۵۰۰ تا ۷۰۰کیلومتری (تقریبا ۳۱۰ تا ۴۳۰مایلی) هدف قرار دهند و اکنون هم می‌توانند مناطقی از جمله پایتخت اوکراین، «کی‌یف» را هدف قرار دهند.
خط مقدم جدید
«چانس- آتوود و دیگران» در بخش دیگری از گزارش خود در سی‌ان‌ان نوشتند، این سند (یعنی ارزیابی اطلاعاتی وزارت دفاع اوکراین) هشدار می‌دهد که اکنون یک خط مقدم بالقوه جدید در امتداد مرز شمالی اوکراین با بلاروس، متحد کلیدی کرملین، پدیدار شده است. در سند اطلاعات نظامی اوکراین آمده است: «سرزمین بلاروس باید به‌عنوان یک صحنه عملیاتی تمام عیار در نظر گرفته شود که روسیه می تواند از آن برای گسترش تجاوز به اوکراین استفاده کند.» مقامات وزارت خارجه آمریکا روز سه‌شنبه ۲۸دی ماه بر این نگرانی‌ها صحه گذاشته و تاکید کردند که تقویت حضور نیروهای روسیه در بلاروس، توانایی‌های آنها را در امتداد مرز اوکراین افزایش داده و به تشدید نگرانی‌ها درباره تهاجم احتمالی انجامیده است. یک مقام ارشد وزارت خارجه ایالات متحده بدون ذکر نام گفت: «شواهد نشان‌دهنده ظرفیت روزافزون روسیه برای آغاز حمله است: فرصت زیاد، راه‌ها و مسیرهای بیشتر و افزایش خطر.» این مقام افزود که نیروها بدون اطلاع کافی به بلاروس منتقل شدند. این مقام آمریکایی گفت: در بلاروس، روسیه «در حال سواری گرفتن یا بهره‌برداری از ضعف رهبر بلاروس (لوکاشنکو) است». این مقام افزود: «زمان‌بندی امری قابل توجه است و البته این نگرانی را ایجاد می‌کند که روسیه قصد دارد نیروهای خود را در بلاروس تحت پوشش رزمایش‌های نظامی مشترک مستقر کند تا به‌طور بالقوه از امکان حمله به اوکراین از شمال برخوردار باشد.» اگرچه این مقام آمریکایی از قصد پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، درباره انتقال نیروها به بلاروس سخنی به میان نمی‌آورد، اما همزمان پوتین را «فرصت‌طلب» نامید. این مقام که به شرط فاش نشدن نام سخن می‌گفت، افزود: «ما نشانه‌های هشداردهنده‌ای دیده‌ایم که تحولات درونی در بلاروس، روسیه را قادر می‌سازد تا از آسیب‌پذیری خودخواسته لوکاشنکو نهایت استفاده را ببرد.» مقامات آمریکایی می‌گویند که حمله روسیه به اوکراین ممکن است در هر لحظه یا زمانی در یکی دو ماه آینده اتفاق بیفتد. یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه آمریکا توضیح داد: «برنامه‌های ارتش روسیه برای آغاز فعالیت‌ها چند هفته قبل از تهاجم نظامی، چیزی است که ما از نزدیک شاهد آن بوده‌ایم و ارزیابی ما این بوده است که ممکن است در هر زمانی بین اواسط ژانویه تا اواسط فوریه اتفاق بیفتد.» (پیش از این روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در گزارشی با عنوان «حمله به اوکراین ۴هفته دیگر» مورخ ۲۹ آذرماه، آمادگی روسیه برای حمله را اعلام کرده بود؛ هرچند برخی گزارش‌ها بر این باور هستند که سرویس‌های اطلاعاتی غربی و اوکراینی معتقدند که حمله یا تهاجم روسیه ممکن است در اوایل سال۲۰۲۲ و پس از تجمع نیروهای روسی در مرز رخ دهد).
به نوشته گزارشگران سی‌ان‌ان ایالات متحده به‌دقت در حال رصد اوضاع بلاروس و ارزیابی این مساله است که آیا لوکاشنکو هنوز اهرم‌های کنترل را در کشورش در دست دارد یا اینکه تصمیم‌گیری عملا به روسیه واگذار شده است. این گزارشگران بر این باورند که بلاروس به یک «بازیگر به‌شدت بی‌ثبات‌کننده در منطقه» تبدیل شده است.
اتحاد غرب علیه پوتین
ارزیابی اوکراین درحالی صورت می‌گیرد که پترو پوروشنکو، رئیس‌جمهور سابق این کشور روز سه‌شنبه به کریستین امان‌پور، گزارشگر سی‌ان‌ان گفت که «تمام جهان باید علیه پوتین متحد شوند» و باید به اوکراین اجازه داده شود به ناتو بپیوندد. این میلیاردر از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ رهبری اوکراین را در دست داشت. او اندکی پس از حمله روسیه و متعاقبا الحاق کریمه، قدرت را به دست گرفت. او در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۹ از سوی ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور فعلی شکست خورد.
«ناتاشا برتراند»، «باربارا استار» و دیگران هم در گزارش دیگری مورخ ۱۹ ژانویه در سی‌ان‌ان نوشتند: دولت بایدن در حال بررسی گزینه‌های جدید است؛ از جمله ارائه تسلیحات بیشتر به اوکراین برای مقاومت در برابر حمله احتمالی و اشغال روسیه و تلاش برای بالا بردن هزینه های پوتین درصورتی‌که تصمیم به حمله به این کشور را عملیاتی سازد. این مساله که از سوی منابع متعدد و مطلع مطرح شده است، نشان‌دهنده حس بدبینی در دولت بایدن پس از مذاکرات دیپلماتیک هفته گذشته با مقامات روسیه است که هیچ پیشرفتی در پی نداشت و روسیه در چند روز اخیر همچنان به افزایش سطح نیروهای خود ادامه داده است. این گزارشگران بر این باورند که ایالات متحده در حال ارزیابی گزینه‌هایی برای تقویت توانایی نیروهای اوکراینی برای مقاومت در برابر «اشغال احتمالی» روسیه است. یک مقام ارشد آمریکایی به سی‌ان‌ان گفت که این اقدامات شامل ارائه مهمات مضاعف، خمپاره، موشک‌های ضدتانک جاولین و سامانه‌های موشکی ضدهوایی به ارتش اوکراین می‌شود که احتمالا از سوی متحدان ناتو خواهد آمد. بر همین اساس است که روسیه کشورهای ناتو و آمریکا را به «سرازیر کردن» سلاح به اوکراین متهم کرده و گفته است که ایالات متحده در حال دامن زدن به تنش در منطقه است.
یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا گفت که نشست برنامه‌ریزی و چهره به چهره بلینکن با لاوروف «نشان می‌دهد شاید دیپلماسی نمرده باشد یا شاید هنوز می‌توان روی دیپلماسی حساب کرد.» به نوشته «برتراند- استار و دیگران» گزارشگران سی‌ان‌ان، رئیس‌جمهور آمریکا می‌گوید که اعزام نیروهای رزمی آمریکا به اوکراین برای جنگ با روسیه منتفی است؛ اما نیروهای عملیات ویژه آمریکا در حال حاضر در این کشور حضور دارند تا به نیروهای اوکراینی آموزش دهند. یک مقام ارشد دیگر در دولت بایدن گفت که این امکان وجود دارد که نهادهای دیگر، احتمالا سیا، از این اقدام حمایت کنند. یک مقام آمریکایی گفت که بیل برنز، رئیس سیا، هم هفته گذشته به کی‌یف سفر کرد تا با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین دیدار کند. یک مقام ارشد دولت بایدن به سی‌ان‌ان گفت: «ما در حال بررسی طیف وسیعی از گزینه‌ها برای کمک به اوکراین جهت دفاع این کشور از خود هستیم. این گزینه‌ها ممکن است شامل فروش تسلیحات دفاعی مضاعف، مشاوره و آموزش نیروها و کمک به اوکراین برای مبارزه با حضور نظامی گسترده و متعارف روسیه» باشد. گفت‌وگوها نشان‌دهنده دیدگاهی به‌شدت بدبینانه در داخل دولت بایدن درباره تمایل پوتین برای حمله و اشغال مناطق وسیعی از خاک اوکراین است. یک مقام ارشد دولت گفت که روسیه از جمعه گذشته سطح نیروها را افزایش داده است. با این حال، به نظر می‌رسد اهرم‌های غرب (ناتو و آمریکا) برای مقابله با حمله احتمالی روسیه و اشغال بخش‌های زیادی از خاک اوکراین دو چیز باشد: یکی تجهیز نیروهای اوکراینی و آموزش به آنها و دیگری اعمال تحریم‌های سفت و سخت علیه روسیه و احتمال قطع سوئیفت به روی این کشور.
