روسیه میخواهد راه دولت اوکراین را با دریا قطع کند
نگرانی آمریکا از آینده جنگ
درواقع ارتش روسیه در تلاش است تا به دستاوردهای خود در جنوب بیفزاید و به شهر بندری حیاتی اودسا نزدیکتر میشود؛ زیرا تلاش میکند راه دولت اوکراین را از دریا قطع کند. همچنین در خارج از کییف، درحالیکه نیروهای اوکراینی برای جلوگیری از محاصره روسها میجنگند، حملات و ضدحملههای شدیدی صورت گرفته است. به گفته تحلیلگران غربی، کاروان مسلح گستردهای که از شمال به کییف نزدیک میشود، هنوز تا حد زیادی متوقف مانده و ارتش اوکراین میگوید نیروهایش تا جایی که بتوانند به آن حمله میکنند. در این میان تا پیش از اینکه روسیه موفق شود تا کییف را به محاصره خود در آورد، اعضای ناتو برای تامین مجدد موشکهای جاولین و استینگر و سایر سلاحها به اوکراینیها عجله دارند. به گفته یک مقام پنتاگون، محمولههای آمریکایی که در راه است، یکی از بزرگترین محمولههایی است که آمریکا تاکنون به قصد تجهیز، به کشور دیگری فرستاده است.
تاکتیک جنگی اوکراینیها
مقاومت اوکراینیها تاکنون موجب شگفتزدگی کارشناسان نظامی غربیها شده است. به نوشته روزنامه نیویورکتایمز، سربازان اوکراین پلهایی را منفجر کردهاند تا جلوی پیشروی نیروهای زمینی روسیه را بگیرند. همپای نیروهای زمینی، خلبانان و پدافند هوایی آنها مانع از تسلط هواپیماهای جنگنده روسی بر آسمان اوکراین شدهاند.از سویی گروهی از مدافعان سایبری باهوش اوکراینی تاکنون مسکو را در یک جنگ اطلاعاتی شکست داده و باعث حمایت در داخل و خارج از کشور شدهاند. در کمال تعجب بسیاری از تحلیلگران نظامی، سربازان اوکراینی مقاومت بیشتر از حد انتظار را در برابر نیروهای روسی در خطوط نبرد شمال و جنوب در سراسر کشوری به بزرگی تگزاس انجام میدهند و با تدبیر و خلاقیتی مبارزه میکنند که به گفته تحلیلگران آمریکایی میتواند نیروهای روسی را برای هفتهها یا ماههای آینده معطل نگه دارد.
اوکراینیها همچنین از شروع نامناسب روسیه برای حمله به بهترین وجه تاکنون استفاده کردهاند. آنها مسلح به سلاحهای ضد تانک شانهای، به کاروان زرهی روسیه که در نزدیکی کییف قرار داشت، حمله کردند، پیشرویهای روسها را بهدلیل کمبود سوخت و مواد غذایی متوقف کردهاند. درحالیکه انتظار میرفت این کاروان چند روزه به کییف برسد، حالا صحبت از هفتهها میشود. پیداست که حمله روسیه اکنون به یک هفته رسیده است؛ اما شهر استراتژیک جنوبی خرسون روز چهارشنبه سقوط کرد. همچنین ارتش کرملین بمباران کییف و سایر شهرها را تشدید کرده است و با وجود سرازیر شدن تسلیحات تازه از غرب، رهبران اوکراین میگویند که برای نابودی تانکهای روسیه و سرنگونی هواپیماهای جنگی روسی به سلاحهای بیشتری نیاز دارند.
درحالیکه دولت اوکراین پیروزیهای خود و حملات روسیه را که منجر به کشته شدن غیرنظامیان شد، اعلام کرده، درباره تلفات یگانهای مکانیزه خود در میدان نبرد بسیار کمتر صحبت کرده است. مقامات روسی هم به نوبه خود مایلند که این عملیات را بهعنوان یک جنگ معرفی نکنند و بنابراین اطلاعات درباره تلفاتی که داشتهاند، ارائه نکردهاند. مهمترین بخش عملکرد اوکراینیها به جنگ اطلاعاتی و ارائه آن بازمیگردد که توانستهاند ورق را به سود خود برگردانند. ژنرال مارک ای.میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا روز پنجشنبه گفت: «در میدان نبرد، ارتش اوکراین در حال انجام یک دفاع بسیار موثر با تحرک بالاست و با استفاده از تسلط دانش خود از زمین کشورش، نیروهای روسی را در چند جبهه متوقف کرده است.» ژنرال میلی افزود: «برخی از تاکتیکهای نظامیان اوکراینی شامل استفاده از سیستمهای تسلیحاتی قابل حمل برای آزار روسها است که در هرجا توانستند از آنها بهره بردهاند.» او که با خبرنگاران همراهش در سفر به اروپا صحبت میکرد، گفت: «نیروهای اوکراینی با مهارت و شجاعت فوقالعادهای علیه نیروهای روسی میجنگند.»
مقامات ایالات متحده تحت تاثیر قدرت جنگی اوکراینیها قرار گرفتهاند؛ اما ارزیابی آنها مبنی بر اینکه روسیه دارای ارتش برتر بوده، تغییری نکرده است. اوکراین در کُند کردن پیشروی روسیه موفق بوده است؛ اما نتوانسته آن را متوقف کند. همچنین مقاومت به اندازه کافی قوی نیست که اهداف جنگی ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه را تغییر دهد. مقامات آمریکایی هم میگویند که در درازمدت، ادامه ناکام گذاشتن پیشروی روسیه برای اوکراین دشوار خواهد بود.
کنترل نیروگاه هستهای توسط روسها
به گفته مقامات اوکراینی، نیروهای روسی پیش از سپیدهدم روز جمعه کنترل بزرگترین نیروگاه هستهای اروپا در جنوب شرقی اوکراین را بهدست گرفتند. آتشی هم که در پی نبرد شدید در ساختمان اداری آن رخ داده بود، حالا خاموش شده است. درگیری و آتشسوزی هشدار جهانی را برانگیخته بود؛ زیرا ممکن است به رآکتورهای هستهای آسیب برساند و باعث نشت تشعشعات شود. ناظران بین المللی اوایل روز جمعه هم تصریح کردند که هیچ نشانه فوری مبنی بر نشت تشعشعات از نیروگاه زاپوریژیا وجود ندارد. البته همان روز آژانس خدمات اورژانس اوکراین اعلام کرد که آتش در یک مرکز آموزشی در اطراف مجتمع مهار شد. ناظران بینالمللی و مقامات اوکراینی گفتند که تا ساعت ۶ صبح روز شنبه این مرکز همچنان میتوانست به سلامت کار کند. در یکی از شش رآکتور به «ساختار محفظه راکتور» آسیب وارد شد که بازرسان دولتی برای مقررات هستهای اوکراین گفتند که تاثیر منفی بر ایمنی واحد مزبور نداشته است.» این اطلاعات پس از مهار آتش، اما قبل از اینکه مشخص شود روسها کنترل تاسیسات را در دست دارند، منتشر شد.
ترس از ایزولهسازی پوتین
درحالیکه مقامات ارشد کاخ سفید استراتژی مقابله با روسیه را طراحی میکنند، ترسی جدید دامان مقامات آمریکایی را فرا گرفته است: اینکه بهمن تحریمها علیه مسکو که سریعتر از آنچه آنها تصور میکردند، عملی شده است، ولادیمیر پوتین را به جنگی فراتر از مرزهای اوکراین بکشاند. به نوشته روزنامه نیویورکتایمز، در جلسات اتاق وضعیت در روزهای اخیر، به گفته سه مقام، این موضوع بارها مطرح شده است. مقامات اطلاعاتی آمریکا به کاخ سفید و کنگره گفتهاند که تمایل پوتین این است که وقتی احساس میکند در دام مشکلات خود گرفتار شده است، جاهطلبیهای خود را دوچندان کند. بنابراین آنها مجموعهای از واکنشهای احتمالی را توصیف کردهاند: «از بمباران بیرویه شهرهای اوکراین برای جبران اشتباهات اولیه نیروهایش گرفته تا حملات سایبری به سیستم مالی آمریکا، تهدیدات هستهای بیشتر و شاید اقداماتی برای فراتر بردن جنگ از مرزهای اوکراین.» بحث درباره حرکات بعدی پوتین به بررسی مجدد فوری وضعیت روحی رهبر روسیه توسط آژانسهای اطلاعاتی و اینکه آیا جاهطلبیها و اشتهای او برای خطر با دو سال انزوای کووید-۱۹ تغییر کرده، مرتبط است.
این نگرانیها پس از دستور پوتین در روز یکشنبه برای قرار دادن تسلیحات هستهای استراتژیک این کشور در حالت آمادهباش جنگی برای پاسخ به اظهارات تهاجمی غرب افزایش یافت. در این ارتباط لویدآستین، وزیر دفاع آمریکا روز چهارشنبه اعلام کرد که آزمایش موشکی هستهای «Minuteman» را که قبلا برنامهریزی شده بود، لغو میکند تا از تشدید چالشهای مستقیم با مسکو یا دادن بهانهای به پوتین در جهت افزایش تنشها جلوگیری کند. جان کربی، سخنگوی پنتاگون روز چهارشنبه گفت: «ما این تصمیم را ساده نگرفتیم، بلکه قصد داریم نشان دهیم که یک قدرت هستهای مسوول هستیم. ما درک میکنیم که در این لحظه تنش چقدر حیاتی است که هم ایالات متحده و هم روسیه خطر اشتباه محاسباتی را مد نظر قرار دهند و اقداماتی را برای کاهش این خطرات انجام دهند.» با این وجود، واکنش پوتین به موج اولیه تحریمها طیفی از نگرانیها را برانگیخته است. یکی از مقامات ارشد این موضوع را «مشکل پوتین در گوشه رینگ» نامیده است. خروج شرکتهای نفتی مانند اکسون و شل از توسعه میادین نفتی روسیه، اقدامات علیه بانک مرکزی روسیه که باعث سقوط روبل شد و اعلام غافلگیرکننده آلمان مبنی بر لغو ممنوعیت ارسال تسلیحات مرگبار به نیروهای اوکراینی موجب شده است تحریمها پوتین را به واکنش وادارد. اما فراتر از لغو آزمایش موشکی توسط آمریکا، هیچ مدرکی مبنی بر اینکه ایالات متحده در حال بررسی اقداماتی برای کاهش تنش است، وجود ندارد و یک مقام ارشد گفت که هیچ علاقهای به عقبنشینی از تحریمها وجود ندارد. یک مقام آگاه گفت: نه تنها عقبنشینی صورت نخواهد گرفت، بلکه شاهد عکس آن هستیم و تشدید هم خواهد شد. درواقع، بایدن روز پنجشنبه تحریمهای گستردهای را با هدف طبقه الیگارشی روسیه اعلام کرد. بسیاری از کسانی که نام برده میشوند، از جمله دیمیتری پسکوف، سخنگوی پوتین و یکی از مشاوران نزدیک او، در زمره تاثیرگذارترین مدافعان وی و ذینفعان سیستمی هستند که او ایجاد کرده است. بایدن نیز تاکید کرده که تاثیرات تحریمها از حالا قابل مشاهده است. آژانس رتبهبندی اعتباری در بیانیهای اعلام کرد، چند ساعت پس از صحبتهای بایدن، «S&P» رتبه اعتباری روسیه را به «-CCC»کاهش داد. این رتبه بسیار پایینتر از سطحی است که روسیه چند روز پس از تهاجم در رتبهبندی قرار گرفت. این نشان میدهد تلاش پوتین برای جلوگیری از ضربات ناشی از تحریمها، تا حد زیادی شکست خورده است؛ اما دستکم تاکنون هیچ نشانهای مبنی بر عقبنشینی روسیه از اوکراین یا اعلام آتشبس دیده نمیشود.
تعلیق شبکههای غربی در روسیه
روسیه همزمان با برخی اقدامات در جهت محدود کردن شبکههای اجتماعی مانند توییتر و فیسبوک، کار برخی از شبکههای خبری غربی را به حالت تعلیق در آورده است. به گزارش الجزیره، کار میدانی خبرنگار شبکه خبری سیبیسی کانادا در روسیه تعلیق شده است. همزمان قانون جدید قانونگذاران روسی کار شبکههای خبری مستقل را سختتر کرده است. در این راستا، روسیه دسترسی به بیبیسی روسی و سیانان را هم ممنوع کرده است.