انتخابات فرانسه زیر سایه جنگ اوکراین امروز برگزار می‌شود

«مکرون» می‌ماند یا می‌رود؟

دنیای‌اقتصاد : در ۲۰ فوریه، امانوئل مکرون با ولادیمیر پوتین تماس تلفنی برقرار کرد. اندکی پس از پایان این تماس، رئیس‌جمهور فرانسه اعلام کرد که میانجی‌گری بین همتایان روس و آمریکایی خود را بر عهده خواهد گرفت به این شرط که روسیه به همسایه خود حمله نکند. روز بعد پوتین دو منطقه اوکراین را مستقل اعلام کرد و تا پایان هفته نیروهای خود را به این کشور اعزام کرد. از زمان آغاز بحران، مکرون نقش یک دولتمرد اروپایی را بر عهده گرفته که مایل است چندین‌بار رودررو یا تلفنی با پوتین صحبت کند؛ به‌گونه‌ای که دیگر رهبران جهان یا تمایلی به صحبت کردن نداشتند یا به اعتقاد حامیان مکرون قادر به انجام آن نبودند.

«لوک مک گی» در گزارش ۸ آوریل در سی‌ان‌ان نوشت، منتقدان ممکن است استدلال کنند که زیاده‌روی مکرون به مردی مشروعیت می‌بخشد که بایدن او را جنایتکار جنگی توصیف کرده است؛ اما متحدانش می‌گویند که باز نگه داشتن حداقل خط‌ها با مسکو می‌تواند هرگونه ادعا از سوی پوتین مبنی بر منزوی بودن و نداشتن هیچ گزینه دیپلماتیکی غیر از جنگ را از میان ببرد. این اولین باری نیست که مکرون نقش رهبر معنوی اروپا را بازی می‌کند. او در برخی از سخت‌ترین لحظات دوران ریاست‌جمهوری خود رهبری تعامل با رئیس‌جمهور سابق آمریکا دونالد ترامپ را هم بر عهده گرفت. او همچنین بسیاری از خطوط قرمز اتحادیه اروپا را در جریان مذاکرات برگزیت با بریتانیا تعیین کرد. او میزبان مذاکراتی در پاریس برای گروه‌های رقیب در لیبی برای میزبانی آتش‌بس بوده است. در روزهای اولیه همه‌‌گیری کووید هم سعی کرد میانجی‌‌گر آتش بس جهانی باشد. مکرون مردی است که خود و فرانسه را به مثابه نیروی «خیر» در صحنه جهانی می‌نگرد. اگرچه مداخلات او اغلب انتظارات را برآورده نمی‌کند - ترامپ از توافق آب و هوایی پاریس خارج شد، پوتین به اوکراین حمله کرد - اما شخصیت این دولتمرد به کام مخاطبان داخلی خوش می‌آید. همه اینها به مکرون کمک می‌کند تا برای انتخاب مجدد مبارزه کند. جنگ اوکراین بر مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه سایه افکنده است. دور اول این انتخابات امروز یکشنبه ۲۱فروردین ماه برگزار می‌شود. محتمل‌ترین رقیب مکرون در دور دوم، مارین لوپن از راست افراطی است. اگر مکرون موفق به حضور در دوم رقابت‌ها و پیروزی در آن شود، محتمل است که بخواهد به نقش خود به‌عنوان راهنمای سیاسی و اخلاقی اروپا ادامه دهد و فراتر هم برود. او در گذشته درباره دیدگاه کلان خود برای آینده اتحادیه اروپا و اینکه چگونه فرانسه را در بطن طرح‌ها پروژه می‌بیند، پرده‌پوشی به خرج نداده است. هنگامی که مکرون در گردهمایی پیروزی خود پس از پیروزی در انتخابات ۷ مه ۲۰۱۷ برای حضار سخنرانی کرد، قول داد که نه تنها فرانسه را رهبری کند، بلکه در زمان های عدم اطمینان، رهبری پایداری را برای کل قاره فراهم آورد.

مکرون پس از ورود به تظاهراتی که در آن آهنگ «سرود شادی» بتهوون (سرود اتحادیه اروپا) خوانده می‌شد، به جمعیت گفت که «از اروپا دفاع خواهد کرد». او افزود: «تمدن ما، شیوه زندگی، آزادی، ترویج ارزش‌ها، آرزوهای مشترک و امیدهایمان در خطر است.» در آن زمان بزرگ‌ترین تهدید برای اروپا برگزیت بود. جنبه‌های عملی، پیامدها و عواقب خروج یک کشور عضو از اتحادیه اروپا به‌طور کامل ناشناخته بود. اگرچه اتحادیه اروپا در طول این فرآیند متحد باقی ماند، اما مذاکرات مربوط به خروج بریتانیا از این اتحادیه عملا تجارت بروکسل را در بهترین حالت به مدت ۴ سال متوقف خواهد کرد. با این حال، مکرون فرصتی برای احیا و تقویت اتحادیه اروپا بدون بریتانیا می‌دید. در سپتامبر۲۰۱۷، زمانی که دوران ریاست‌جمهوری مکرون هنوز در مراحل ابتدایی بود، سخنرانی‌ای انجام داد که در آن چشم‌انداز خود از «اروپای مستقل» را بیان کرد. مکرون می‌خواست این بلوک را به‌گونه‌ای اصلاح و بازسازی کند که اتحادیه اروپا را بیش از هر زمان دیگری به هم نزدیک‌تر کند؛ از جمله داشتن یک نیروی مداخله‌گر مشترک و بودجه دفاعی مشترک و همچنین ابزاری برای «کنترل موثر مرزهایمان» و استفاده از انگیزه‌های اقتصادی برای «نزدیک‌تر کردن مدل‌های مالی و اجتماعی‌مان به همدیگر». البته همه با او موافق نبودند. «سوفی پدر» رئیس دفتر اکونومیست پاریس و نویسنده کتاب «انقلاب فرانسوی: امانوئل مکرون و تلاش برای احیای مجدد یک ملت» می‌گوید که در آن زمان احساس می‌‌شد مکرون در حال «عزیمت به خلأ» است و اروپا تلاش کرد تا چشم‌‌انداز کلان رئیس‌‌جمهور فرانسه را دور بزند. «پدر» به سی‌ان‌ان می‌گوید: «مکرون این درخواست کاملا پیچیده را برای حاکمیت اروپا مطرح کرد و از سوی آلمان که به تازگی یک انتخابات برگزار کرده بود و مشخص نبود که چه دولتی بیرون خواهد آمد، سکوت در پیش گرفته شده بود.» «جرارد آرود» که از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ به‌عنوان سفیر فرانسه در ایالات متحده خدمت می‌کرد، به سی‌‌ان‌‌ان گفت: «رئیس‌‌جمهور فرانسه از آن زمان برای ایجاد اجماع درباره چشم‌‌انداز دوباره بازنگری‌شده‌اش برای اروپا تلاش کرده است.» او افزود: «هر کشور در اتحادیه اروپا یک چشم‌انداز از آنچه اروپا باید باشد دارد و در بیشتر موارد این چشم‌انداز بازتابی از نگرش آن دولت از خود است. برای آلمانی‌ها، این چشم‌انداز یک مرکز اداری‌تر در یک سیستم فدرال است. برای فرانسه، یک وضعیت متمرکز با یک پرچم و ارتش است.» در مقاطع مختلف در طول پنج سال گذشته، چندین دیپلمات و مقام اتحادیه اروپا از ناامیدی گسترده ازعزم و اراده مکرون و البته یکدندگی او صحبت کرده‌اند.

 او در برخی مواقع با موضع سخت خود درباره برگزیت سایر کشورهای عضو را عصبانی کرده و با صحبت از «مرگ مغزی» ناتو و درخواست برای تشکیل ارتش اروپایی، کشورهای عضو دارای تفکر امنیتی‌تر را آزار داد. این امر دیگر کشورهای عضو را ناامید کرد و بسیاری از درخواست‌‌های او برای یک اروپای متمرکزتر ناشنیده گرفته شد و مورد بی توجهی قرار گرفت. «فیلیپ مارلیر» استاد سیاست فرانسه و اروپا در یونیورسیتی کالج لندن، به سی‌‌ان‌‌ان گفت: «او اصلاحات بزرگ می‌‌خواست؛ اما خود را منزوی کرد.» مارلیر افزود: «ترکیبی از اصرار بیش از حد او، برگزیت که همه چیز را به هم زد و مراحل اولیه همه‌‌گیری کرونا که همه دولت‌ها را در حالت بحران قرار داد، شرایط سیاسی برای مکرون به‌منظور ایجاد ائتلاف حول چشم‌‌انداز بزرگش وجود نداشت.»

اما ازآنجاکه نظرسنجی‌‌ها نشان می‌‌دهند که مکرون گزینه مطلوب برای تضمین پنج سال دیگر حضور در قدرت است، اروپا حتی بیشتر از سال۲۰۱۷ به جهت‌‌گیری نیاز دارد. جنگ در اوکراین اساسا نگرش اروپا را نسبت به هزینه‌های امنیتی تغییر داده و اتکای بیش از حد اروپا به انرژی روسیه مورد تاکید قرار گرفته است. جنگ روسیه در اوکراین می‌تواند بسیاری از محاسبات سیاسی و اقتصادی و امنیتی اروپا را تغییر دهد. در حقیقت، این جنگ تلنگری به اروپا بود. همچنین به مخالفان پوتین - چه در داخل و چه در خارج از اتحادیه اروپا - اهمیت متحد ماندن در برابر دشمن را یادآوری کرده است. برای اینکه این وحدت و تمرکز باقی بماند، اروپا به کسی نیاز دارد که مایل باشد آن رهبری سیاسی را فراهم و دیگران را با خود همراه کند. از نظر تئوری، سوال این است: آیا مکرون دارای ویژگی های شخصی و سیاسی هست که متحدان را متقاعد به پیروی کند؟ «پدر» خاطرنشان می‌کند که اگرچه مکرون ممکن است اصلاحات عظیمی را که زمانی به دنبال آن بود انجام نداده باشد؛ اما شرکای اتحادیه اروپا را تا حدودی به اروپای مورد نظر او درباره برخی مسائل نزدیک‌تر کرده است. «پدر» همچنین به افزایش چشمگیر هزینه‌های دفاعی در سراسر اتحادیه اروپا - از جمله آلمان- پس از حمله به اوکراین اشاره کرد. او افزود: «دیگران به دیدگاه مکرون نسبت به اروپا نزدیک شده‌‌اند. او ممکن است اصلاحات محکمی را که می‌‌خواست نتوانست انجام دهد؛ اما در کل فکر می‌‌کنم از اینکه اوضاع از سال ۲۰۱۷ تا کجا پیش رفته است، شگفت‌‌زده خواهد شد.»

«لینا الصفین» هم در گزارش ۸ آوریل در الجزیره نوشت: در زیرزمین کلیسای «سن سولپیس» در پاریس، انبوهی از لباس‌‌ها، کفش‌‌ها و اسباب‌‌بازی‌‌ها به شکلی مرتب چیده شده‌‌اند. روی میزها غذاهای فاسدنشدنی، لوازم مراقبت‌های بهداشتی زنانه و کیت‌های دارویی قرار دارد. داوطلبان بی سر و صدا در کنار غرفه‌ها حرکت می‌کنند و با صدایی آرام صحبت می‌کنند.

این مراسم خیریه که هر شنبه و چهارشنبه برگزار می‌‌شود، برای پناهندگان اوکراینی است که از جنگ روسیه در کشورشان فرار کرده‌‌اند؛ جنگی که از ۲۴ فوریه آغاز شد. تا به امروز، ۳۰ هزار پناهجوی اوکراینی وارد فرانسه شده‌اند و امانوئل وارگون، وزیر مسکن اعلام کرده است که دولت آمادگی میزبانی از حدود ۱۰۰هزار نفر را دارد. با این حال  به نوشته این گزارشگر، جنگ اوکراین بر انتخابات فرانسه هم تاثیرهایی دارد.

بر اساس یک نظرسنجی فرانسوی که چند روز پس از آغاز تهاجم انجام شد، ۸۸درصد گفته‌اند که از حمله روسیه به اوکراین شوکه شده‌اند و اکثریت «بسیار نگران» هستند. این جنگ بیشتر نامزدهای ریاست‌جمهوری از جمله مکرون را تحت تاثیر قرار داده است. رئیس‌جمهور فرانسه در دیپلماسی رفت و برگشتی شرکتی فعال داشته و چندین دور گفت‌وگو با همتای روس و اوکراینی خود برگزار کرده است. «برونو کوترس» محقق در دانشگاه نخبه پرور «سیانس پو» به الجزیره می‌گوید: «مکرون همیشه نقش رئیس دولت را به‌عنوان یک رهبر تاریخی اروپایی درک کرده است.» او افزود: «مکرون به ما پیامی می‌‌فرستد که در صورت انتخاب مجدد، معیار مهمی از استقلال سیاسی، دفاعی، امنیتی و انرژی از اتحادیه اروپا در بطن سیاست‌های دوره بعدی او وجود خواهد داشت.» به نظر می‌رسد مکرون سه پستی را که در حال حاضر در اختیار دارد – به‌عنوان رئیس جمهور فرانسه، نامزد ریاست‌جمهوری و رئیس شورای اتحادیه اروپا – را در یک واحد متحد کرده است. کوترس توضیح داد: «از طریق فعالیت‌‌های خود به‌عنوان رئیس شورای اتحادیه اروپا در مدیریت جنگ اوکراین، او به ما این پیام را می‌‌دهد که یک کاندیدای جاه‌‌طلب ریاست‌‌جمهوری و یک اصلاح‌طلب است که در صحنه اروپا فعال است.» وی افزود: درباره مدیریت بحران، مکرون نشان داده است که قادر به ارائه راه‌حل است. «تریستان گوئر» تحلیلگر سیاسی در «سیانس پو» می‌گوید که اقدامات مکرون با انتظاراتی که رای‌دهندگان از او دارند، همخوانی دارد.

او گفت: «فرانسه سنت طولانی در میانجی‌گری در درگیری‌های مهم بین‌المللی دارد. مکرون در حال تداوم این نقش دیپلماتیک فرانسه است که برای وجهه عمومی او عالی است. او ترجیح داد به جای اینکه به شکل محکمی برای انتخاب مجدد خود مبارزه کند، رهبری خود را در صحنه بین‌المللی به تصویر بکشد.» گوئر می‌افزاید: «جنگ اوکراین او را به یک استراتوسفر جدید [محیط جدید] سوق داده است: سطح دولتمردان. او روی پایه‌ای قرار گرفته که می‌تواند او را در وضعیت نامناسبی قرار دهد؛ زیرا به نگرانی‌هایی که مردم، عمدتا در جبهه اقتصادی [داخلی] دارند، مانند قدرت خرید و هزینه زندگی توجه نمی‌کند.» جنگ اوکراین به نفع نامزد راست افراطی یعنی لوپن هم بوده است. او نیز با افزایش قیمت‌ها روی مساله «قدرت خرید» مانور می‌دهد. در برخی نظرسنجی‌ها آمده که او به مکرون نزدیک شده است. در انتخابات میان‌دوره‌ای سال۲۰۱۷ که لوپن به مکرون در دور دوم باخت، وی به مسکو سفر کرد و با پوتین دیدار کرد و با او عکس گرفت.

به نوشته گزارشگر الجزیره، او از الحاق کریمه به روسیه هم حمایت کرد و در همان سال۲۰۱۷ وامی ۸/ ۹میلیون یورویی از بانکی روسی گرفت تا در برنامه‌های حزبی مورد استفاده قرار دهد. امروز اما اوضاع فرق کرده است. لوپن از پوتین فاصله گرفته و از «جنایات جنگی» او در بوچا سخن می‌گوید. همچنین از پناهجویان اوکراینی استقبال می‌کند درحالی‌که آرای او از همقطار راستش یعنی اریک زمور هم پیشی گرفته است. (دنیای‌اقتصاد در گزارش «جادوی لوپن» در تاریخ ۲۰ فروردین ماه ۱۴۰۱ به این مساله پرداخته بود). اما در روزهای منتهی به یکشنبه ۲۱فروردین ماه برخی از این می‌ترسیدند که مبادا لوپن به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید وارد الیزه شود. لیودمیلا، هنرمند اوکراینی- فرانسوی که بر مساله اوکراینی‌ها در کلیسای فرانسوی متمرکز است، می‌گوید: «از ۲۰ سال پیش که وارد فرانسه شده‌ام همواره دیده‌ام که لوپن ثناگوی پوتین است؛ اما اکنون به مخالف او تبدیل شده است. نمی دانم روز یکشنبه چه رخ خواهد داد.»

نظرسنجی‌ها چه می‌گویند؟

کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه نیمه‌‌شب جمعه پایان یافت. نتایج آخرین نظرسنجی‌‌ها حاکی از رقابت تنگاتنگ امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری این کشور با مارین لوپن، رهبر حزب راست‌‌گرای افراطی «اجتماعی ملی» است. دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری امروز یکشنبه ۱۰ آوریل برابر با ۲۱ فروردین‌ماه برگزار می‌‌شود. از زمان تاسیس جمهوری پنجم و تبدیل نظام حقوقی فرانسه از یک سیستم پارلمانی به ریاست‌جمهوری هیچ کاندیدایی نتوانسته در دور نخست انتخابات رای بیش از ۵۰درصد شهروندان را کسب کند. تکرار این سناریو در انتخابات پیش رو بعید نیست.

دوازده نامزد در این انتخابات با یکدیگر رقابت می‌‌کنند. بر اساس نتایج آخرین نظرسنجی‌‌ها، میزان حمایت از امانوئل مکرون پس از اوج گرفتن در زمان آغاز جنگ اوکراین کاهش یافته است و تنها ۲۶درصد شهروندان قصد رای دادن به وی را دارند. بر همین اساس، ۲۵درصد هم در این انتخابات از کاندیداتوری مارین لوپن حمایت می‌‌کنند. پس از این دو نامزد، ژان لوک ملانشون، با ۱۷/ ۵درصد در مکان سوم قرار دارد. وی نامزد حزب فرانسه تسلیم‌ناپذیر است و یکی از ۶ کاندیدای چپ‌‌گرا، با احتساب حزب سوسیالیست به عنوان یک جریان چپ، به‌شمار می‌‌رود. والری پکرس، کاندیدای جمهوری‌خواهان (راست) و اریک زمور، کاندیدای حزب فتح دوباره (راست افراطی رادیکال) در مکان‌‌های چهارم و پنجم قرار دارند. در صورت ناتوانی یکی از نامزدها در کسب رای بیش از ۵۰درصد شهروندان، دور دوم انتخابات در ۲۴ آوریل برگزار می‌‌شود. به گزارش یورونیوز، از اولین روز آغاز رقابت‌های انتخاباتی، همواره نظرسنجی‌ها امانوئل مکرون را پیشتاز مرحله اول انتخابات ریاست‌جمهوری دانسته‌اند؛ با این حال تازه‌ترین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد نه تنها فاصله مکرون با مارین لوپن، نامزد راست‌گرایان افراطی و رهبر حزب «اتحاد ملی» بسیار کم شده، بلکه اکثر قریب به اتفاق رای‌دهندگان خواستار ترک قدرت از سوی امانوئل مکرون هستند. نظرسنجی‌ای که پیش از ظهر پنج‌شنبه منتشرشد، نشان داد که از هر ۱۰ فرانسوی، ۷ نفر خواهان شکست امانوئل مکرون در انتخابات پیش رو است. این رقم تقریبا معادل ۶۶درصد از شهروندانی است که حق رای دارند. از این ۶۶درصد، ۴۳درصد قاطعانه خواهان شکست رئیس‌‌جمهوری فعلی هستند و ۲۳درصد هم گفته‌‌اند که ترجیحشان شکست امانوئل مکرون در انتخابات است. در مقابل ۳۳درصد خواهان انتخاب مجدد جوان‌ترین رئیس‌جمهور تاریخ فرانسه هستند. یک‌درصد هم در این زمینه هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌‌اند. نکته جالبی که در این نظرسنجی وجود دارد این است که اکثر قریب به اتفاق جوانانی که اولین‌بار می‌توانند رای بدهند، خواهان خروج مکرون و شکست او در انتخابات هستند. ۷۹درصد از جوانان ۱۸ تا ۲۴ سال و ۷۴درصد از جوانان ۲۵ تا ۳۴ ساله با واگذاری قدرت به فردی غیر از امانوئل مکرون موافق هستند. هرچند افراد سالخورده کمتر از جوانان، خواهان شکست مکرون شده‌‌اند؛ اما بالای ۵۶درصد از سالمندان بالای ۶۵ سال نیز خواهان خروج مکرون از کاخ الیزه هستند.