بوی جنگ جهانی می‌آید

سفر محرمانه بایدن به کی‌یف در آستانه یک‌سالگی حمله روسیه/ عکس: AFP

شکی نیست که ورود چین به این شیوه به جنگ اوکراین، ماهیت درگیری را دگرگون می‌کند و آن را به یک «مبارزه عصری» تبدیل می‌کند که هر سه ابرقدرت بزرگ جهان و شرکای آنها در طرف‌های متضاد در آن دخیلند: روسیه، چین، ایران و کره‌شمالی علیه ایالات متحده، اوکراین و متحدان و شرکای اروپایی و آسیایی آنها، از جمله ژاپن و کره‌جنوبی. هشدارهای آنتونی جی.بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده به چین - که در چندین موقعیت در روزهای شنبه و یکشنبه از جمله در تلویزیون انجام شد - نشان داد که دولت بایدن معتقد است پکن در آستانه عبور از «خط قرمز» است. این واقعیت که بلینکن بطور علنی و صریح صحبت کرد، ناامیدی ایالات متحده را نشان می‌دهد که تلاش می‌کند شی و دستیارانش را از انجام این کار منصرف کند.

مقامات واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی، از جمله در مادرید، یکی از سرسخت‌ترین ارائه‌دهندگان کمک به کی‌یف می‌گویند که در بهار امسال برای حمله جدید روسیه به اوکراین آماده می‌شوند و باید در زمستان امسال هر کاری که می‌توانند انجام دهند تا فرصت‌های روسیه را برای شکستن خط دفاعی اوکراین بسوزانند. بلینکن با «وانگ‌یی»، مقام ارشد سیاست خارجی چین هنگامی که آن دو نفر شنبه شب در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ ملاقات کردند، به او گفت که واشنگتن معتقد است چین «در حال بررسی ارائه حمایت‌های مرگبار از روسیه در تلاش‌های جنگی این کشور در اوکراین است.» وزیر امور خارجه در مصاحبه با مارگارت برنان از CBS News گفت: «و من توانستم همان‌طور که رئیس‌جمهور بایدن با همتای چینی خود در میان گذاشته بود، پیامدهای جدی را که برای روابط ما خواهد داشت، با او در میان بگذارم.»

بلینکن گفت که این کمک شامل تسلیحات و مهمات خواهد بود؛ اما وی جزئیاتی درباره اطلاعات اساسی که احتمالا دولت بایدن به‌دست آورده است، ارائه نکرد. بیانیه پنج هزار کلمه‌ای روسیه-چین که شراکت «بدون محدودیت» را اعلام می‌کند، نگرانی‌ها را در واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی برانگیخته است. ایالات متحده تلاش کرده است با انتشار یافته‌های اطلاعاتی، چین را از کمک نظامی به روسیه تا حدی منصرف کند که همین امر نظارت عمومی جهانی درباره هرگونه اقدام بالقوه چین برای حمایت از روس‌ها را افزایش داده است. در مارس۲۰۲۲، مقامات ایالات متحده به خبرنگاران چند سازمان خبری از جمله نیویورک تایمز گفتند که روسیه از چین درخواست کمک کرده است.

این افشاگری درست قبل از ملاقات جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید یانگ جیچی، مقام ارشد سیاست خارجی چین در آن زمان، در رم صورت گرفت.این بخشی از یک قمار استراتژیک گسترده‌تر بود که شامل استفاده از اطلاعات توسط واشنگتن برای خنثی کردن جنگ روسیه بود. در ماه‌های قبل از آغاز حمله پوتین، دولت بایدن به سرعت اطلاعات محرمانه‌‌ای را علنی کرد تا سعی کند پوتین را از اعزام نیروهایش باز دارد. این اقدام موثر نیفتاد. ثابت شد که این اطلاعات دقیق است؛ اما پوتین به جنگ خود ادامه داد. اظهارات عمومی بلینکن در همین چند روز اخیر و اظهارات خصوصی مقامات آمریکایی به خبرنگاران، فصل دیگری از همان استراتژی افشای اطلاعات توسط آمریکایی‌ها بود. کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهور نیز در سخنرانی روز شنبه در کنفرانس مونیخ به چین درباره حمایت از روسیه هشدار داد و مقامات ایالات متحده گفتند که وی اطلاعاتی را با متحدان به اشتراک گذاشته است.

مقامات آمریکایی می‌گویند چین در طول جنگ روابط خود را با روسیه عمیق‌تر کرده است. پنج‌شنبه گذشته، در آستانه کنفرانس امنیتی، «وانگ ونبین»، سخنگوی وزارت خارجه چین گفت: «چین آماده همکاری با روسیه برای پیشبرد بیشتر مشارکت استراتژیک جامع ما در زمینه هماهنگی برای دوره جدید است.» انتظار می‌رود «وانگ یی» مسوول سیاست خارجی چین در روزهای آینده به مسکو برود؛ سفری که مقامات آمریکایی از نزدیک شاهد آن هستند. روسیه گفته است که رئیس‌جمهور چین در سال جاری از این کشور بازدید خواهد کرد. چین در طول جنگ از روسیه حمایت دیپلماتیک کرده و وزارت خارجه این کشور به‌طور رسمی تئوری‌های توطئه ضد آمریکایی و ضد اوکراینی را مطرح کرده که به نظر می‌رسد از مسکو و متحدان و شرکای آن سرچشمه گرفته است.

در ماه ژانویه، ایالات متحده یک شرکت چینی را به‌دلیل دادن تصاویر ماهواره‌ای به گروه واگنر، شبه‌نظامیان روسی همسو با کرملین که در اوکراین می‌جنگند و در آفریقا و خاورمیانه فعال هستند، تحریم کرد. مقامات آمریکایی گفتند که این کشور همچنین چند شرکت چینی دیگر را به‌دلیل نقض کنترل صادرات علیه روسیه جریمه کرده است. وال استریت ژورنال گزارش داد که ارتش روسیه همچنان قادر است پهپادهای تجاری ساخت چین را برای استفاده در جنگ دریافت کند. ایالات متحده کارت های کمی برای بازی با چین دارد (البته اگرنگوییم اصلا هیچ کارتی ندارد). اگرچه دو کشور [آمریکا و چین] همچنان شرکای تجاری قوی هستند، اما روابط آنها در یکی از پایین‌ترین سطوح خود در دهه‌های اخیر قرار دارد که به‌دلیل بحرانی که بر سر بالون جاسوسی چین که در آغاز این ماه وارد قاره آمریکا شد، بدتر شد.

در روایت نشست بین بلینکن و وانگ که توسط شین‌هوا، خبرگزاری دولتی چین منتشر شد، به هیچ صحبتی درباره اوکراین و روسیه اشاره نشد؛ اما گفته شده که این دو مقام بر سر بالون چینی با هم درگیر شده‌اند. بلینکن می‌گوید: «ایالات متحده از همه ابزارها برای مسدود کردن و سرکوب چین استفاده می‌کند.»«زینگ یو» استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه تسینگ‌هوا در پکن گفت که تنش‌ها ممکن است قبل از تابستان کاهش نیابد. او گفت: «فکر نمی‌کنم چین و ایالات متحده بتوانند در کوتاه‌مدت با هم ارتباط برقرار کنند.» او گفت که پیامدها گسترده است. وی افزود: «روابط چین-آمریکا فقط مربوط به دو کشور نیست، بلکه درباره روابط بین چین و کشورهای غربی است.

اروپا درباره مسائل چین و آمریکا، در کنار آمریکا خواهد بود.» برخی از کشورهای متحد ایالات متحده در اظهارات خود در چند روز اخیر به نقض بالون اشاره کردند و بر سایر زمینه‌های اختلاف با چین تاکید کردند. بر اساس روایت نشست مونیخ بین این دو مقام که توسط وزارت خارجه ژاپن منتشر شد، یوشیماسا هایاشی، وزیر امور خارجه ژاپن به وانگ یی درباره «اشیای پرنده بالون‌شکل» که در حریم هوایی ژاپن ظاهر شده‌اند، نکاتی را مطرح کرد. هایاشی همچنین به مانورهای نظامی مشترک چین و روسیه در نزدیکی ژاپن و اقدامات دریایی تهاجمی چین در اطراف جزایر سنکاکو اشاره کرد؛ سرزمینی که ژاپن اداره می‌کند؛ اما چین مدعی آن است.

پیام‌های عمومی اخیر سایر دیپلمات‌ها نشان می‌دهد که جنگ چین، روسیه و اوکراین مهم‌ترین موضوعات گفت‌وگو با وانگ بوده که در سفری به دور اروپا بوده است. «کاترین کولونا» وزیر خارجه فرانسه و وزیر امور اروپا، هفته گذشته گفت که در دیدار با وانگ، «بحث قاطعی درباره جنگ خونبار روسیه در اوکراین و ابزارهایی برای تلاش در راستای حل مناقشه» صورت گرفت. «آنتونیو تاجانی» وزیر امور خارجه ایتالیا، جمعه گذشته در رادیو ایتالیا گفت که وانگ به او گفته که شی قصد دارد در روزهای آینده یک «سخنرانی صلح» درباره جنگ داشته باشد. مقامات آمریکایی و برخی از مقامات اروپایی می‌گویند که آنها شک دارند و تاکید می‌کنند که مقامات چینی تلاش می‌کنند این‌طور جلوه دهند که گویی چین یک واسطه بی‌طرف است که به دنبال یک توافق صلح است؛ درحالی‌که در واقعیت به سمت کمک مادی به تلاش‌های جنگی روسیه می‌رود.