«طرح عربی» در تعلیق

رئیس‌جمهور ایالات متحده هیچ اشاره‌ای به جان‌باختن بیش از ۴۷‌هزار فلسطینی در بمباران ۱۵‌ماهه اسرائیل در غزه و تبدیل آن به ویرانه نکرد. اما ملک‌عبدالله نیز در سکوت نظاره‌گر بود آن هم در حالی که اکثر اعضای هیات مطبوعاتی کاخ سفید به مدت۲۰دقیقه از ترامپ پرسش‌هایی را با صدای بلند مطرح می‌کردند. آنها در نهایت به نشستی خصوصی رفتند. وقتی از عبدالله خواسته شد تا سخنی بگوید، وی گفت: «باید در نظر داشته باشیم که طرحی از سوی مصر و کشورهای عربی وجود دارد. ما از سوی محمد بن‌سلمان [ولیعهد] برای گفت‌وگو در ریاض دعوت شده‌ایم. من فکر می‌کنم نکته این است که چگونه این کار را به گونه‌ای انجام دهیم که برای همه خوب باشد؟ بدیهی است که ما باید به بهترین شکلی منافع ایالات متحده، مردم منطقه، به‌ویژه مردم اردن را در نظر داشته باشیم.»

پادشاه اردن همچنین از ترامپ به خاطر تلاش‌‌‌هایش برای تحقق آتش‌‌‌بس تمجید کرد و گفت که به عنوان یک حرکت بشردوستانه فوری، امان ۲‌هزار کودک غزه را که سرطان یا سایر بیماری‌‌‌های شدید دارند برای درمان می‌‌‌پذیرد. عبدالله افزود: «من واقعا معتقدم که با همه چالش‌‌‌هایی که در خاورمیانه داریم، بالاخره کسی را می‌‌‌بینم که می‌تواند ما را از خط پایان عبور دهد و ثبات، صلح و رفاه را برای همه ما در منطقه به ارمغان آورد.» به نوشته گزارشگر «میدل ایست آی»، ترامپ اما آن‌قدر دیپلماتیک نبود. ترامپ در پاسخ به پرسش خبرنگاری که پرسید آیا همچنان به فکر خودداری از کمک بیش از یک میلیارد دلاری به اردن و مصر است تا زمانی که آنها انتقال اجباری فلسطینی‌ها به کشورهایشان را بپذیرند، ترامپ گفت که احتمالا «کاری انجام می‌دهد» اما نمی‌خواهد این «کار» شامل «مساله کمک‌ها» شود. رئیس‌جمهور آمریکا افزود: «من مجبور نیستم با پول تهدید کنم. ما پول زیادی به اردن و مصر می‌دهیم. اما مجبور نیستم تهدید کنم... فکر می‌‌‌کنم شأن ما بالاتر از آن است.» در این لحظه بود که ترامپ برگشت و به ملک عبدالله نگاه کرد.

هنگامی که یک خبرنگار عبدالله را برای پاسخ تحت فشار قرار داد، او از پرداختن مستقیم به این پرسش طفره رفت و دوباره به «اجماع عربی» که هنوز قطعی نشده، موکول کرد که ممکن است پس از سفر تعدادی از رهبران عرب به کاخ سفید محقق شود. به نظر می‌رسد طرح اعراب فعلا در تعلیق باشد؛ زیرا هنوز اجماعی میان رهبران عرب وجود ندارد و طرح جایگزینی هم به ترامپ ارائه نداده‌اند. به گفته عبدالله، پس از دیدار رهبران عرب با ترامپ، طرح اعراب تدوین خواهد شد. حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین، اواخر هفته جاری با ترامپ دیدار خواهد کرد. اگرچه هیچ سفر اعلام‌‌‌شده‌‌‌ای از سوی مصر وجود نداشت، اما العربیه روز سه‌‌‌شنبه (۲۳ بهمن) گفت عبدالفتاح السیسی، رئیس‌‌‌جمهور مصر، سفر خود به واشنگتن را در بحبوحه عصبانیت از اظهارات ترامپ در مورد اخراج فلسطینی‌‌‌ها و مجبور کردن مصر به پذیرش آن لغو کرد. در حالی که ترامپ پیشنهادی را مطرح می‌کند که بسیاری آن را «دور از واقعیت» می‌دانند، اما این پرسش باقی است که آیا باید ترامپ را جدی گرفت یا اینکه این سخنان فقط از سر احساسات است. اگر جدی باشد، در این صورت، غزه ممکن است دیگر هرگز تحت کنترل فلسطین نباشد.

«معین ربانی»، یکی از اعضای غیر مقیم شورای امور جهانی خاورمیانه، به «میدل ایست آی» گفت: «ترامپ به وضوح در سرزمین رویایی القا شده از سوی اسرائیل زندگی می‌کند و آشکارا نمی‌داند که درباره چه چیزی صحبت می‌کند.» از سوی دیگر، «بشاره بهبه»، بنیان‌گذار «عرب آمریکایی‌ها برای صلح»، که تا هفته گذشته نامش «عرب آمریکایی‌ها برای ترامپ» بود، موافق است که جزئیات طرح ترامپ مبهم است. او می‌افزاید: «واضح است که رئیس‌جمهور نمی‌داند با غزه چه کند. منظورم این است که او می‌داند که یک مشکل در غزه وجود دارد که باید حل شود، اما نمی‌داند چگونه این کار را انجام دهد.» بهبه استدلال می‌کند که وقتی ترامپ به خاورمیانه نگاه می‌کند، آن را یک «نقشه سیاسی» نمی‌‌‌بیند، بلکه آن را یک «مکان تخریب» می‌‌‌داند که هیچ‌‌‌کس نمی‌تواند در آن زندگی کند. بهبه گفت: «بنابراین آن ایده‌‌‌ها به ذهن او هجوم می‌آورند، و او تلاش می‌کند ایده‌‌‌ای را که می‌ماند درک کند، اما واضح است که وقتی به یک ایده می‌پردازد، ایده دیگری به ذهنش می‌‌‌رسد که نمی‌داند با آن چکار کند.»

میانجی‌گران: حق با حماس است

آینده آتش‌بس در غزه -همراه با سرنوشت درازمدت این منطقه - روز سه‌شنبه (۲۳ بهمن ماه) در حالی که ترامپ برای دیدار با ملک عبدالله دوم پادشاه اردن آماده می‌شد، در ابهام قرار داشت. ترامپ تصرف غزه و اخراج فلسطینی‌ها به کشورهای اطراف از جمله اردن را در نظر دارد. او تهدید کرده که در صورت امتناع پادشاه از پذیرش این دیدگاه، به حمایت مالی آمریکا از اردن پایان خواهد داد. «پاتریک کینگزلی» و «رونن برگمن» در گزارش سه‌شنبه ۱۱ فوریه (۲۳ بهمن) در نیویورک تایمز نوشتند، این مناقشه یکی از چند اختلافی است که آتش‌بس شکننده بین حماس و اسرائیل را با خطر مواجه می‌سازد. حماس دوشنبه شب (۲۲ بهمن) تهدید کرد که تبادل گروگان‌ها را متوقف خواهد کرد. این گروه هشدار داد که در صورت عدم ارسال کمک‌های بیشتر اسرائیل به غزه، آزادی برخی از گروگان‌ها را در روز شنبه (۲۷ بهمن) به تاخیر می‌اندازد.

در پاسخ، ترامپ تهدید کرد که اگر همه گروگان‌‌‌ها آزاد نشوند، «جهنم به پا می‌شود» و نتانیاهو هم هشدار داد که اسرائیل جنگ را از سر خواهد گرفت. «ابراهیم دلالشاه»، مدیر مرکز افق، یک گروه تحقیقات سیاسی در رام الله، در کرانه باختری، گفت: «احتمال دارد که آنها تا قبل از شنبه به مصالحه برسند. اما این بحران مقدمه‌ای برای یک بحران بسیار بزرگ‌تر است که در اوایل ماه مارس آغاز می‌شود.» در هر حال، سرنوشت آتش‌بس و هم زمان با آن تهدید ترامپ مبنی بر اخراج فلسطینی‌ها و اسکان آنها در مصر و اردن و قطع احتمالی کمک‌های آمریکا به این دو کشور باعث شد پادشاه اردن به واشنگتن برود. گزارشگران نیویورک تایمز بر این باورند که این مهاجرت اجباری باعث بی‌‌‌ثبات شدن اردن می‌شود. انتظار می‌رود ملک عبدالله جایگزین‌‌‌هایی برای ترامپ ارائه کند.

بن‌‌‌بست کنونی تا حدودی ناشی از اتهام حماس به اسرائیل است مبنی بر اینکه این رژیم به وعده‌‌‌های خود برای مرحله اول آتش‌‌‌بس پایبند نبوده است. اسرائیل باید صدها‌هزار چادر به غزه بفرستد؛ وعده‌ای که حماس می‌گوید اسرائیل به آن عمل نکرده است. سه مقام اسرائیلی و دو میانجی که به شرط ناشناس ماندن صحبت می‌کردند، گفتند که ادعاهای حماس درست است. مقامات و مفسران می‌گویند اگر اسرائیل اجازه کمک بیشتر به غزه را بدهد، این مناقشه به راحتی قابل حل است. به نوشته «کینگزلی- برگمن»، مساله جدی این تصور گسترده است که نتانیاهو مذاکرات بر سر آتش‌بس طولانی را «تضعیف می‌کند.» قرار بود این مذاکرات اوایل هفته آغاز شود. در عوض، نتانیاهو اعزام تیم به قطر را به تعویق انداخت. به گفته پنج مقام اسرائیلی و یک مقام از یکی از کشورهای میانجی، این هیات متشکل از سه مقام بود که در مذاکرات قبلی اسرائیل حضور نداشته و ماموریت آنها فقط گوش دادن بود، نه مذاکره. این باعث ایجاد این تصور شد که نتانیاهو به جای تلاش برای تمدید آتش‌بس، با زمان بازی می‌کند. «محمود مرداوی»، یکی از مقامات حماس، گفت که هشدار این گروه در روز دوشنبه عمدتا در پاسخ به مشکل‌تراشی بر سر کمک‌‌‌های بشردوستانه بوده است. اما تحلیلگران گفتند که این تلاشی برای مجبور کردن نتانیاهو به مذاکره جدی است و احتمالا واکنشی به اظهارات اخیر ترامپ در مورد خالی کردن غزه از جمعیت است.

رئیس‌جمهور فرانسه خواستار احترام به فلسطینیان شد

امانوئل مکرون، رئیس‌‌‌جمهور فرانسه در میان گرداب خشم نسبت به پیشنهاد دونالد ترامپ برای «تسلط بر غزه» خواستار «احترام» به فلسطینی‌‌‌ها و همسایگان عرب آنها شد و ایده رئیس‌‌‌جمهور آمریکا مبنی بر جابه‌‌‌جایی دسته‌جمعی مردم غزه از سرزمینشان را نادیده گرفت. «جوزف آتامان» و «ریچارد کوئست» در گزارش ۱۱ فوریه در سی‌‌‌ان‌‌‌ان به نقل از مکرون نوشتند: «شما نمی‌توانید به ۲ میلیون نفر بگویید، خوب، حالا چه حدس می‌زنید؟ شما جابه‌جا خواهید شد.» او گفت: «پاسخ درست عملیات املاک و ساخت‌وساز نیست، این یک عملیات سیاسی است.» مکرون گفت: «من همیشه مخالفت خود را با نتانیاهو تکرار کردم. من باور نمی‌کنم که چنین عملیات گسترده‌ای که افراد غیرنظامی را هدف قرار می‌دهد، پاسخ درستی باشد.» این اولین بار نیست که کسانی که در مدار ترامپ هستند این ایده را مطرح می‌کنند. سال گذشته، داماد او جرد کوشنر، که به عنوان مشاور ارشد ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری او خدمت کرد، پیشنهاد کرد غزه را با بیرون راندن غیرنظامیان «پاکسازی» کنیم تا پتانسیل‌های ساحلی «بسیار ارزشمند» این قلمرو باز شود.