اوکراین در نشست جده با آتشبس ۳۰روزه موافقت کرد؛
توپ در زمین مسکو
آمریکا میگوید کمکهای نظامی و اطلاعاتی با کییف را از سر میگیرد
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه گفته است که آماده بحث درباره توافق صلح است، اما او و دیپلمات‌‌هایش بارها اعلام کردهاند که مخالف آتشبس هستند و به دنبال توافقی هستند که امنیت بلندمدت روسیه را تضمین کند. پوتین در ۲۰ژانویه در نشست شورای امنیت داخلی کشورش گفت که «نباید یک آتشبس کوتاه، نه نوعی مهلت برای سازماندهی مجدد نیروها و تسلیح مجدد با هدف ادامه درگیری، بلکه یک صلح طولانی‌مدت وجود داشته باشد.» او همچنین امتیازات ارضی را رد کرد و گفت که اوکراین باید به طور کامل از چهار منطقه اوکراینی که روسیه مدعی آن است و تا حدی آن را کنترل می‌کند، عقب‌نشینی کند. براساس آخرین اخبار الجزیره، روسیه اعلام کرد که در حال «مطالعه » طرح آمریکا است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین که در عربستان سعودی بود؛ اما در مذاکرات شرکت نکرد، گفت که آتشبس یک «پیشنهاد مثبت» است که خط مقدم درگیری را - نه فقط جنگ از طریق هوا و دریا- پوشش می‌دهد.
«آلن فیشر» در گزارش دیروز چهارشنبه در الجزیره در همین رابطه نوشت، این آتشبس ۳۰ روزه «می‌تواند با توافق طرفین تمدید شود.» به گفته زلنسکی، پیشنهاد آتشبس «یک آتشبس کامل به مدت ۳۰ روز، نه تنها در مورد موشک‌‌ها، پهپادها و بمب‌‌ها، نه تنها در دریای سیاه، بلکه در کل خط مقدم» برقرار می‌کند. به نوشته گزارشگر الجزیره، مایک والتز گفت: «هیات اوکراینی چیزی را به وضوح بیان کرد و آن این بود که آنها دیدگاه پرزیدنت ترامپ برای صلح را قبول دارند.» زلنسکی گفت که اوکراین «آماده صلح» است و اکنون این مساله به دست آمریکاست تا روسیه را «متقاعد کند.» مذاکرات در عربستان سعودی تنها چند ساعت پس از آن آغاز شد که اوکراین بزرگ‌ترین حمله پهپادی خود را به مسکو و مناطق اطراف آن انجام داد و مدعی شد که به یک پالایشگاه نفت در نزدیکی پایتخت روسیه و یک تاسیسات در منطقه اوریول روسیه حمله کرده است. مقامات روسی گفتند، در این حمله، ۳۳۷ هواپیمای بدون سرنشین بر فراز روسیه سرنگون شد.
چرخش جدی در سیاست کاخ سفید
رهبر اوکراین گفت که آتشبس به محض موافقت روسیه اجرایی خواهد شد. زلنسکی گفت: «زمانی که توافق‌نامه‌ها اجرایی شود، در این ۳۰ روز «سکوت»، ما زمان خواهیم داشت تا با شرکای خود در سطح اسناد کاری، همه جنبه‌های صلح قابل اعتماد و امنیت بلندمدت را آماده کنیم.» روبیو گفت که این طرح از طریق کانال‌های متعدد به روسها تحویل داده خواهد شد. مایک والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، قرار بود در روزهای آینده با همتای روس خود دیدار کند و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ نیز قصد دارد این هفته برای دیدار با پوتین به مسکو سفر کند. ترامپ روز سهشنبه گفت که به آتشبس سریع امیدوار است و افزود که این هفته با پوتین صحبت خواهد کرد. او در مراسمی در کاخ سفید برای تبلیغ شرکت خودروسازی تسلا، مشاور نزدیکش، ایلان ماسک، به خبرنگاران گفت: «امیدوارم در چند روز آینده این اتفاق بیفتد.»
توافق ایالات متحده و اوکراین یک چرخش جدی از زمان نشست سخت کاخ سفید در ۲۸فوریه بین رئیسجمهور جدید ایالات متحده (که مدت‌ها نسبت به کمک‌ها به اوکراین بدبین بود) و زلنسکی بود. در بیانیه مشترک روز سهشنبه، دو کشور اعلام کردند که توافق کردهاند در اسرع وقت یک توافق جامع برای توسعه منابع معدنی حیاتی اوکراین که در حال انجام بود و در آن جلسه در هاله‌‌ای از ابهام قرار گرفت، منعقد کنند. ترامپ روز سهشنبه گفت که زلنسکی را به کاخ سفید دعوت خواهد کرد. مقامات اوکراینی اواخر روز سهشنبه گفتند که هم کمکهای نظامی آمریکا و هم تبادل اطلاعات از سر گرفته شده است.
«اندرو کرامر» و «آلن راپه پورت» هم در گزارشی برای نیویورک‌تایمز نوشتند، به دنبال پذیرش آتشبس ۳۰روزه از سوی اوکراین، ایالات متحده کمکهای نظامی و اطلاعاتی به اوکراین را از سر گرفت. این یک تحول مثبت از زمان شکست مذاکرات بین ترامپ- زلنسکی در کاخ سفید بود. این مذاکرات در حالی در عربستان انجام گرفت که مقامات روسیه گفتند پهپادهای اوکراینی مسکو، پایتخت را در یکی از بزرگ‌ترین حملات به روسیه، هدف قرار دادند. در بیانیهای که از سوی طرف آمریکایی و اوکراینی صادر شد آمده است که شرایط هرگونه آتشبس مشروط به تایید روسیه خواهد بود. در این بیانیه آمده است: «اوکراین آمادگی خود را برای پذیرش پیشنهاد آمریکا برای برقراری آتشبس فوری و موقت ۳۰روزه ابراز کرده است» در صورتی که روسیه نیز همین کار را انجام دهد. در ادامه این بیانیه آمده است: «ایالات متحده به روسیه اطلاع خواهد داد که عمل متقابل روسیه کلید دستیابی به صلح است.»
به نوشته گزارشگران نیویورک‌تایمز، در بیانیه مشترک روز سهشنبه آمده بود که ایالات متحده و اوکراین همچنین توافق کردهاند تا «در اسرع وقت» قراردادی برای توسعه نفت، گاز طبیعی و منابع معدنی اوکراین منعقد کنند. در این بیانیه آمده است که این توافق با هدف «توسعه اقتصاد اوکراین و تضمین رفاه و امنیت بلندمدت اوکراین است.» این بیانیه افزود که ایالات متحده و اوکراین همچنین درباره تلاشهای امدادی بشردوستانه که در جریان آتشبس و تبادل اسیران جنگی انجام می‌شود، گفت‌وگو کردهاند. هیات ایالات متحده در جده توسط «روبیو» (وزیر خارجه) و «مایکل والتز» (مشاور امنیت ملی) رهبری می‌شد. هیاتی اوکراینی هم از سوی «آندری یرماک» رئیس دفتر رئیسجمهور اوکراین، «آندری سیبیها» وزیر امور خارجه و «رستم عمروف» وزیر دفاع رهبری می‌شد.
به نوشته «کرامر- راپه پورت»، قبل از مذاکرات اوکراین اصرار داشت که هرگونه آتشبس باید شامل ضمانت‌‌های امنیتی باشد؛ اما در بیانیه روز سهشنبه هیچ نشانه‌‌ای مبنی بر اینکه چنین تضمین‌‌هایی قبل از اجرایی شدن آتشبس موقت ارائه خواهد شد، وجود نداشت. با این حال، والتز به خبرنگاران گفت که تضمین‌های امنیتی بخشی از گفت‌وگوها در جده بوده است. به گفته فرماندهان میدانی در اوکراین، قطع اطلاعات به سربازان اوکراینی در نبرد آسیب رساند، به‌ویژه در منطقه کورسک، جایی که سربازان روسی به سرعت در حال بازپس‌گیری سرزمین‌های تصرف شده توسط اوکراین هستند. ارتش روسیه روز سهشنبه اعلام کرد ۱۲شهرک را از اوکراین در کورسک بازپس گرفته است.
با این حال، به نظر میرسد صداهای مختلفی از روسیه به گوش میرسد. یک قانون‌گذار بانفوذ روسی دیروز چهارشنبه گفت: «هرگونه توافقی بر اساس شرایط ماست نه آمریکایی‌ها.» «گای فالکونبریج» و «مارینا بوبروا» در گزارش روز چهارشنبه در رویترز نوشتند، یک منبع بلندپایه روسی به رویترز گفت که ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه برای موافقت با ایده آتشبس بدون بررسی شرایط و دریافت نوعی تضمین مشکل خواهد داشت. این منبع که به‌دلیل حساسیت شرایط نخواسته نامش فاش شود، به رویترز گفت: برای پوتین دشوار است که با این موضوع در شکل فعلی موافقت کند.
پوتین موضع قوی دارد؛ زیرا روسیه در حال پیشروی است. این منبع گفت که بدون تضمین در کنار آتشبس، موقعیت روسیه می‌تواند به سرعت ضعیف‌‌تر شود و پس از آن روسیه می‌تواند توسط غرب به‌دلیل شکست در پایان دادن به جنگ سرزنش شود. یکی دیگر از منابع بلندپایه روسی گفت که پیشنهاد آتشبس از دیدگاه مسکو یک تله به نظر میرسد؛ زیرا پوتین برای توقف جنگ بدون برخی تضمین‌ها یا تعهدات سخت خواهد بود. منبع سوم روسی گفت که تصویر بزرگ این است که ایالات متحده با از سرگیری کمکهای نظامی و اشتراک اطلاعاتی موافقت کرده و این اقدام را با پیشنهاد آتشبس تزیین کرده است.
آتشبس در ازای تبادل اطلاعات؟
«موسسه مطالعات جنگ»، یک موسسه تحقیقاتی واشنگتن گفت که «پیوستگی زمانی» بین تعلیق به اشتراک‌گذاری اطلاعاتی ایالات متحده با اوکراین و پیشرفت روسیه در کورسک «قابل‌توجه است.» از متن بیانیه مشترک مشخص نیست که آیا آتشبس این زمین‌هایی را که اوکراین در کورسک تصرف کرده است، پوشش می‌دهد یا خیر. با این حال، گزارشگران نیویورک‌تایمز با گریزی به نشست مشترک و دردناک ترامپ با زلنسکی در کاخ سفید نوشتند، روز سهشنبه، روبیو گفت که «زمان آن رسیده است که از آن لحظات درگیری در کاخ سفید خارج شویم.» یرماک، مذاکره‌کننده اصلی اوکراین، هم از ایالات متحده برای گفت‌وگوهای «سازنده» تشکر کرد.
او در شبکههای اجتماعی نوشت: «صلح عادلانه برای ما مهم‌ترین چیز است. ما خواهان صلحی پایدار هستیم.» زلنسکی در سخنرانی ویدئویی شبانه خود به اوکراینی‌‌ها گفت که هیات اوکراینی روز سهشنبه با پیشنهاد آتشبس جزئی وارد مذاکرات شده است که فقط بمباران هوایی و نبرد در دریای سیاه را پوشش می‌دهد. او گفت که هیات آمریکایی آتشبس همه‌جانبه را پیشنهاد کرده بود. زلنسکی افزود که «عنصر مهم» در گفت‌وگوها تعهد ایالات متحده به از سرگیری کمکهای نظامی و اطلاعاتی است، اگرچه او این موضوع را مستقیما با پذیرش آتشبس مرتبط نکرد.
سرهنگ «پاولو پالیسا»، مشاور نظامی اوکراین در مذاکرات، در بیانیهای که در فیس‌‌بوک منتشر شد، گفت که پیشنهاد از سرگیری کمکهای نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده منجر به پذیرش آتشبس شد. به نوشته گزارشگران نیویورک‌تایمز، این یک پیشنهاد بود، اگرچه مستقیما بیان نشده بود، که تاکتیک مذاکره‌ای قوی ترامپ برای لغو کمک‌ها در دستیابی به توافق نقش داشته است. سرهنگ پالیسا نوشت: «ما برای آتشبس کامل آماده‌ایم و در عوض ایالات متحده موافقت می‌کند که کمکهای امنیتی و تبادل اطلاعات را از سر بگیرد.»
تشدید حملات متقابل روسیه و اوکراین
«آناتولی کورمانایف» هم در گزارشی برای نیویورک‌تایمز نوشت، یکی از فرماندهان ارشد روسیه روز سهشنبه گفت که نیروهای روسیه حمله به شهر سودژا، مرکز اصلی جمعیت در منطقه کورسک را که سال گذشته به تصرف اوکراین درآمد، آغاز کردهاند. این پیشروی مسکو را در آستانه پایان دادن به اولین تهاجم به خاک روسیه از زمان جنگ جهانی دوم قرار می‌دهد. «فالکونبریج- بوبروا» هم در همین رابطه در رویترز نوشتند، «تهاجم روسیه به اوکراین در سال۲۰۲۲ که صدها‌هزار کشته و زخمی برجای گذاشت، میلیون‌‌ها نفر را آواره کرد، بزرگ‌ترین رویارویی بین مسکو و غرب از زمان بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ بوده است.»
ژنرال آپتی آلودینوف، یکی از فرماندهان ارشد روسی در کورسک، روز سهشنبه به تلویزیون دولتی روسیه گفت: «ما تقریبا از همه طرف سودژا را محاصره کرده‌ایم.» تحرکات سریع اخیر روسیه در اطراف سودژا، بخش بزرگی از دستاوردهای ارضی نیروهای اوکراینی را در جریان حمله غافلگیرانه آنها به غرب روسیه در ماه اوت از بین برده است. کییف به‌‌رغم تلفات سنگین، قلمرو کورسک را حفظ کرده بود، به این امید که از آن به عنوان ابزاری برای چانه‌‌زنی در مذاکرات صلح استفاده کند.
«ایان ماتویف»، تحلیلگر نظامی ضد جنگ روسی در کانال تلگرامی خود نوشت که تا بعدازظهر سهشنبه، نیروهای اوکراینی از سمت شرقی شهر در آن سوی رودخانه پسل عقب‌نشینی کردند. او به ویدئوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی از سربازان روسی در شهر اشاره کرد. «دیپ استیت»، یک گروه اوکراینی که پیوندهایی با ارتش اوکراین دارد که نقشه میدان جنگ را ترسیم می‌کند، روز سهشنبه ارزیابی مشابهی انجام داد.
صبح روز سهشنبه، رسانه دولتی روسیه عکسی از یک سرباز روس منتشر کرد که در ورودی شرقی سودژا، یکی از ورودی‌های این شهر در کورسک که مرکز اصلی لجستیکی و اداری برای نیروهای اوکراین شد، ایستاده بود. نیویورک‌تایمز موقعیت عکس را تایید کرد. صبح روز سهشنبه، وزارت دفاع روسیه مدعی شد که نیروهای این کشور ۱۲روستای کورسک و ۳۸مایل مربع را در ۲۴ساعت گذشته آزاد کردهاند و تحلیلگران حدس می‌زنند که حضور اوکراین در روسیه ممکن است ظرف چند روز پایان یابد.فروپاشی سریع نیروهای دفاعی اوکراین در اطراف سودژا، نشان‌دهنده پایان تلاشهای مصمم کییف برای حفظ قلمرو تصرف شده روسیه است که در اوج خود بیش از ۵۰۰ مایل مربع وسعت داشت.
مقامات اوکراینی بارها از استراتژی خود در کورسک به لحاظ سیاسی دفاع کرده و گفته‌‌اند که می‌توان سرزمین‌‌هایی را با سرزمین‌‌هایی که روسیه در اوکراین اشغال کرده است، مبادله کرد؛ احتمالی که تا روز سهشنبه به سرعت از بین رفت. همزمان با پیشروی نیروهای مسکو در کورسک، اوکراین نیز روز سهشنبه بزرگ‌ترین حمله پهپادی را به شهرهای روسیه از زمان آغاز جنگ انجام داد، اقدامی که تحلیلگران آن را تلاشی از سوی کییف برای نشان دادن توانایی این کشور به واشنگتن می‌‌دانند که همچنان می‌تواند جنگ را به روسیه بکشاند.
ارتش متحد اروپایی برای حمایت از اوکراین
با افزایش خشم در اروپا به دلیل رها شدن این قاره توسط ترامپ، امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، روز سهشنبه روسای ستاد بیش از ۳۰ نیروی مسلح را گرد هم آورد تا تشکیل یک نیروی حافظ صلح چند ملیتی را برای نظارت بر هرگونه آتشبس در اوکراین بررسی کنند. «راجر کوهن» در گزارش خود برای نیویورک‌تایمز نوشت، در بیانیه کوتاه ریاست جمهوری فرانسه در پایان این نشست آمده است که روسای ستاد ارتش بیش از ۳۰کشور به توافق رسیدند که هر نیرویی که به اوکراین اعزام می‌شود باید نیرویی معتبر باشد و برای تعهد بلندمدت در نظر گرفته شود، باید از ارتش اوکراین حمایت بی‌شائبه‌ای داشته باشد و نباید از ناتو و «ظرفیت‌های» آن جدا شود. مکرون گفت: «این لحظه‌ای برای اروپاست که تمام وزن خود را در حمایت از خود و اوکراین بگذارد.»
کشورهای حاضر در این نشست که با مشارکت بریتانیا تشکیل شد، عمدتا اروپایی بودند؛ اما شامل ژاپن، کانادا، ترکیه و نیوزیلند هم بودند. این حضور گسترده نشان‌دهنده ناراحتی گسترده از «مکث» ترامپ در کمک نظامی آمریکا به اوکراین و پذیرش دیدگاه‌‌های پوتین بود. بلافاصله پس از این نشست، ایالات متحده اعلام کرد که توقف تبادل اطلاعات را لغو کرده و کمک نظامی به اوکراین را از سر خواهد گرفت. ژنرال تیِری بورخارد، رئیس ستاد ارتش فرانسه گفت: «فکر می‌‌کنم این لحظه‌ای مهم است و حضور شما در اینجا یک سیگنال واقعی را ارسال می‌کند.»
تقریبا در اروپا اتفاق نظر وجود دارد که اوکراین خط مقدم قاره سبز در برابر مسکو است و دفاع از اوکراین برابر با دفاع از قاره است. تغییرات عظیمی وجود داشته است. اروپایی که مدت‌ها از سود صلح پس از جنگ سرد راضی بود، اکنون در حال و هوای تسلیح مجدد است. مکرون هفته گذشته در یک سخنرانی این سوال را مطرح کرد: «چه کسی می‌تواند باور کند که روسیه امروز در اوکراین متوقف خواهد شد؟ در حال حاضر و برای سال‌های آینده، روسیه به تهدیدی برای فرانسه و اروپا تبدیل شده است.» از سوی دیگر، سباستین لکورنو، وزیر دفاع فرانسه، روز سهشنبه افزود که چالش جدیدی که اروپا با آن مواجه است «نه تهدید روسیه که به جای خود مهم است بلکه مهم‌تر از همه غیرقابل پیش‌بینی بودن شریک آمریکایی ماست.»
چگونگی و محل استقرار نیروهای حافظ صلح اروپایی در اوکراین مشخص نیست. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، ماه گذشته گفت که هرگونه استقرار چنین نیروهای اروپایی «به وضوح غیرقابل قبول» است. ولودیمیر زلنسکی که متقاعد شده است که نمی‌توان به پوتین اعتماد کرد، از نیاز به یک نیروی امنیتی متشکل از ۲۰۰هزار سرباز صحبت کرده است، اما به نظر میرسد که بسیار فراتر از ظرفیت اروپاست. استقرار ده‌‌ها‌هزار نفری محتمل‌‌تر به نظر میرسد، که بهعنوان یک عامل بازدارنده معتبر طراحی شده است که احتمالا با یک ناوگان نیروی هوایی برای اعمال منطقه پرواز ممنوع تکمیل می‌شود.
«کامیل گراند»، کارشناس دفاعی در شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا در بروکسل، گفت: «شاید ۱۵ تا ۲۰هزار سرباز اروپایی برای بازدارندگی کافی باشد، اما نه آنقدر بزرگ که توسط مسکو بهعنوان سپاه جنگی ناتو دیده شود. شما سه خط دفاعی را می‌خواهید: اول ارتش اوکراین، دوم این نیروی اطمینان بخش اروپایی و در افق ظرفیتی برای تقویت آن، با نیروی هوایی.»
