از نگاه ترامپ، حقوق بین‌الملل هم مهم نیست!
کامبیز نوروزی، حقوق‌دان، در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت: «تصمیم ایالات متحده آمریکا برای خروج از برجام، ایران را در روابط بین‌الملل در موقعیت حقوقی و اخلاقی برتری قرار داده که کمتر سابقه داشته است. از نظر حقوقی، برجام توافق‌نامه‌ای چندجانبه است که همه طرف‌های آن که یکی از آنها ایالات متحده آمریکا بود، باید به تمام مفاد آن پایبند باشند. مهم‌ترین طرف برجام ایران است. تمامی مراجع رسمی بین‌المللی که با برجام مرتبط‌اند، از قبیل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اتحادیه اروپا و کشورهای عضو برجام تأیید می‌کنند ایران به تعهدات خود در برجام پایبند بوده و همه آنها را انجام داده است؛ یعنی ایران در موضوع برجام قواعد حقوق و نظم بین‌الملل را رعایت کرده است. به این نکته نیز باید توجه داشت که برجام صرفا موضوع برنامه هسته‌ای ایران را دربرمی‌گیرد.
در مقابل، ایالات متحده آمریکا، به ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، بدون هر دلیل حقوقی‌ای از برجام خارج شد. ترامپ همه گزارش‌های رسمی درباره پایبندی ایران به برجام را کنار گذاشت. او در سخنرانی خود چیزهایی را به ایران نسبت داد که بسیاری از آنها آشکارا و به تأیید همه رسانه‌ها و دولت‌های جهان دروغ محض است؛ مانند نسبت دادن داعش و طالبان به ایران، بمباران سفارتخانه‌های آمریکا در ایران و... . ترامپ در توجیه غیر حقوقی و غیر اخلاقی خود برای خروج از برجام، بهانه‌هایی مطرح کرد که فارغ از درستی و نادرستی آنها، به هیچ وجه نمی‌توانند در بحث برجام موجه باشند. سیاست موشکی ایران، سیاست‌های منطقه‌ای ایران، موضوعات حقوق‌بشری و... هر چه باشند، بحث آنها مطلقا در چارچوب برجام نمی‌گنجد. کشورهای عضو برجام فقط می‌توانند درباره عملکرد ایران در برنامه هسته‌ای به برجام استناد کنند. اگر هر یک از کشورها در سایر موارد مربوط به ایران موضعی دارند، این مواضع مستقل از برجام بوده و اگر قرار به هر گفت‌وگویی درباره آنها باشد، این گفت‌وگو هیچ اثری بر برجام نداشته و مستقل از آن باید انجام شود اما ترامپ چنین نکرد. او با بدترین لحن و بی‌ادبانه‌ترین ادبیات، ادعاهایی را خارج از چارچوب برجام علیه ایران مطرح کرد و آنها را دستاویز خروج از برجام قرار داد. او نه فقط حقوق و اخلاق را علیه ایران مستقیما نقض کرد، بلکه به صورت غیر مستقیم با اروپایی‌ها هم همین کار را کرد. معنای رفتار ترامپ نسبت به اروپا به سادگی این است که برجام که هیچ، حقوق بین‌الملل هم مهم نیست؛ مهم آن چیزی است که آمریکا می‌گوید، رهبری بلامنازع جهان متعلق به آمریکاست و شما هم باید تبعیت کنید.
اتحادیه اروپا، پنج کشور بزرگ عضو برجام و سازمان ملل همگی تصمیم ترامپ را مردود دانسته و قویا بر وفاداری به برجام و پایبندی به آن تأکید کردند. شیوه تصمیم، سخن و عمل دونالد ترامپ در جریان اعلام خروج از برجام به گونه‌ای بوده است که ایران را از نظر حقوقی و اخلاقی در موقعیتی ممتاز و کاملا برتر قرار داده است. در روابط بین‌المللی ایران در ۴۰ سال گذشته، شاید هیچ‌گاه نبوده است که در موضوعی معین ایران تا این اندازه مشروعیت حقوقی و اخلاقی داشته باشد و سازمان ملل متحد و کشورهای مختلف و قدرت‌های درجه اول جهان بر مشروعیت حقوقی و اخلاقی آن صحّه گذاشته باشند و ایران از این حیث دست بالا را داشته باشد. حمایت اروپا به ویژه زمانی اهمیت بیشتر خود را نشان می‌دهد که توجه کنیم در نظم نوین جهانی آنها همواره دنبال فرصت‌هایی بوده‌‌اند که خود را از زیر سایه رهبری‌طلبی‌های آمریکا بیرون بکشند. در عین حال بازی دشوار، پیچیده و شکننده‌ای است. دشواری بازی در نگهداری این امتیاز بزرگ ایران در روابط با سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا کشورهای باقی‌مانده عضو برجام و روابط با شرکت‌های اروپایی است که لابد دولت آمریکا آنها را تحت فشار قرار خواهد داد.
برای حفظ این موقعیت برتر حقوقی و اخلاقی، حداقل توجه و تأکید بر چند کار ضروری است؛ ایران باید در مسائل بین‌المللی خود زبان، آداب و قواعد حقوق و روابط بین‌الملل را بیش از هر زمان دیگری رعایت کند. نباید گذاشت اروپایی‌ها به این برسند که غرور و حمایتشان از برجام در برابر آمریکا هدر رفته است. علاوه بر این، حضور حرفه‌ای و کارآمد مقام‌های ایرانی در رسانه‌های اروپایی نیز برای برقراری ارتباط بیشتر با افکار عمومی جهان ضروری است. وزارت خارجه باید چنین روابطی را برنامه‌ریزی کند. همچنین در داخل باید موقعیتی فراهم شود تا روشنفکران، روزنامه‌نگاران و سیاست‌مداران مختلف، به ویژه آنانی که در تنگناهایی غیر ضرور گرفتارند، جای سخن بیابند و فضای عمومی کشور آرامشی آزاد را با حضور نیروهای متنوع داخل کشور تجربه کند. یقینا رسانه‌های آزاد و ایمن می‌توانند نقش مهمی در رسیدن به این اهداف ایفا کنند. نباید اجازه داد کسانی که در داخل یا خارج از کشور از توسعه بحران بین‌المللی علیه ایران سود می‌برند، با نفرت‌پراکنی این موقعیت ممتاز و طلایی ایران را بسوزانند.»
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر