ایزدی: ایران در کانون مذاکره ترامپ و پوتین است
روسیه، یکی از اعضای باقیمانده در گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی در اواخر هفته گذشته مقصد سفر علی اکبر ولایتی، برای رساندن پیام رهبر انقلاب و رئیس جمهور بود. با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران و همزمان نزدیک شدن زمان بازگشت تحریم‌های هسته‌ای ایران، مسکو عزم جدی‌تری را برای حفظ ایران در توافق از خود نشان داده و سرگئی لاوروف ٤٨ ساعت پیش از سفر ولایتی به مسکو اعلام کرده بود که سه کشور اروپایی و ایران در جریان کمیسیون مشترک برجام در سطح وزرا که جمعه گذشته در وین برگزار شد توافق کردند دلار را از مراوده‌های تجاری خود حذف کنند. روسیه در ١٠ روز اخیر به صراحت اعلام کرده مسکو هر کاری که بتواند برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از خروج امریکا از برجام انجام خواهد داد. اهمیت سفر ولایتی در برهه کنونی به علت سفر نتانیاهو به مسکو و دیدارش با پوتین و همچنین دستور کار این دیدار در مورد حضور ایران در سوریه و همچنین دیدار آینده پوتین و ترامپ در هلسینکی در کانون توجه است. این سفر چه پیامی در سطح منطقه ای و بین المللی داشت؟ فرستاده ویژه تهران حامل چه پیامی از سوی تهران برای مسکو بود؟ در این باره با نعمت‌الله ایزدی سفیر سابق ایران در مسکو گفت و گو کرده ایم که از نظر می‌گذرانید:
در شرایط حاضر روسیه و ایران به علت دو موضوع برجام و روابطشان در سوریه، فضای حساسی را پشت سر می‌گذارند. با توجه به تحولات میدانی در سوریه و تحرکات اسرائیل در این منطقه و همچنین مواضع روسیه مبنی بر خروج ایران از سوریه، به نظرتان آیا روابط ایران و روسیه شکننده تر شده و سفر آقای ولایتی به مسکو در این باره تحلیل می شود؟
نمی توان گفت روابط ایران و روسیه شکننده تر شده است، بلکه پیچیده تر شده است. نقش متغیرهای دیگر افزایش یافته است. اسرائیل در حال ایفای نقش وسیع‌تری است، آمریکایی‌ها قطعا در مذاکرات ترامپ با پوتین موضوع ایران را در دستور کار خواهند داشت. مسائل منطقه روز به روز پیچیده‌تر می‌شود. بحث سوریه که شما اشاره کردید به روند جدیدی رسیده است. اینکه واقعا روسیه خواستار خروج ایران از سوریه است و آنرا به این صراحت مطرح کرده باشد یا به شکل ضمنی چیزی گفته باشد، نشان می دهد پیچیدگی‌های منطقه ای افزایش پیدا می کند؛ به هر حال روسیه در سوریه خودش را نسبت به ما صاحبخانه‌تر می‌داند.
اینکه گفته شود در مقاطعی نفوذ روسها به دلیل مشکلات داخلی در دوران فروپاشی کم شده بود، ولی اهدافشان در سوریه و منطقه خاورمیانه فراموش نشده بود، فقط به دلایلی به سمت فریزشدن رفته بود که با توجه به شرایطی که امروز آقای پوتین ایجاد کرده، به نظر می‌رسد که فعالیت‌هایشان در این زمینه بیشتر شده است.
می‌شود گفت که عوامل‌ها و آیتم‌هایی که در روابط ایران و روسیه وجود داشته، بعضی‌هایشان رشد بیشتری پیدا کردند، بعضی‌هایشان پیچیدگی بیشتری پیدا کرده و بعضی از عوامل هم به تازگی پیدا شده است، یعنی بحث خروج آمریکا از برجام، تبدیل 1+5 به 1+4؛ اینها موضوعاتی است که به نظر می‌رسد که روابط ما را در یک شرایط خاص و پیچیده‌تری قرار داده، ولی اینکه شکننده شده باشد، نه، من چنین تعبیری را نمی‌توانم در حال حاضر داشته باشم.
اتفاقا سفر آقای ولایتی حاکی از این است که ما داریم در سطوح بالاتری در سطح رهبری با این کشور تعامل و رایزنی و تبادل نظر می‌کنیم و این نقطه قوت روابط است. در عین حال من امیدوارم خود روسیه هم بتواند این شرایط را درک کند و به این پی ببرد که به هر حال وقتی در چنین سطحی با آنها ارتباط برقرار می‌شود، ناشی از یک دیدگاه درازمدت و اساسی است که ما به روابط با یک کشور همسایه خودمان داریم و همه ابهامات آنها را شاید بتواند به این وسیله رفع کند.
گفته شد آقای ولایتی حامل پیام رهبری و رئیس جمهور به روسها بود. در گذشته به این شکل نبوده که به این حالت پیام رهبری و رئیس جمهور به این شکل ارسال شود. از آن طرف هم نتانیاهو به مسکو سفر کرد و با پوتین دیدار داشت. به نظرتان اینها با هم مرتبط هستند و موضوع خاصی دنبال می شود؟
همه مسائل منطقه به هم مرتبط است. اینکه زمان را ما انتخاب کردیم، روسها انتخاب کردند یا نتانیاهو انتخاب کرد، ما دقیقا چنین اطلاعی ندارم، ولی وقتی یک موضوعی در منطقه مطرح می‌شود، طبیعی است که همه اطرافش به انحای مختلف سعی کنند که فعال شوند و در جهت حداکثرسازی منافع خودشان قدم بردارند. از این جهت نمی‌شود به شکل دقیق اظهار نظر کرد ؛ ولی در کلیت مرتبط هستند، یعنی وقتی ما می‌بینیم که آمریکا از برجام خارج می‌شود، اسرائیل فشار می‌آورد، از آمریکا و دیگر متحدانش می‌خواهد که به ایران فشار بیاورند، از آن طرف اجلاس سران دو کشور آمریکا و روسیه در پیش است، رایزنی‌های ما با کشورهای باقیمانده در برجام برگزار شده، طبیعی است که اینها همه به هم ارتباط دارد. اما اینکه زمانبندی رفت و آمد ها بر چه مبنایی است به شکل دقیق مشخص نیست، ولی قطعا ارتباطش حتما یک ارتباط خیلی منطقی و درستی است، یعنی طبیعی است که همه تلاش کنند که از شرایط به وجود آمده هم بهره‌برداری کنند و هم مانع فعالیت نامناسب طرف‌های خودشان باشند.
بعد از خروج آمریکا از برجام، به نظر می‌رسد که روسها تمایل دارند نقششان در حوزه برجام بیشتر باشد. به نظرتان این به نفع ایران است یا باعث می‌شود که برجام لطمه ببیند؟
روسها هر چقدر هم تمایل داشته باشند، نمی‌توانند مازاد بر نقششان کاری انجام دهند، یعنی بهتر است بگوییم مازاد بر ظرفیت‌هایشان. به هر حال روسیه ظرفیت‌هایی در برجام دارد که همه آنها نمی‌تواند توسط آن برای نیازهای ما پذیرفتنی باشد، چون خیلی از انتظاراتی که ما از کشورهای عضو برجام داریم، توسط روسیه قابل وصول نیست. مثل اینکه ما می‌خواهیم تسهیلات بانکی شکل گیرد، ارتباطات اقتصادی بوجود بیاید. یک بخش‌هایی از اینها را ما با روسیه در قالب روابط دوجانبه داریم و روسها هم از قبل خودشان ارتباطات دوجانبه با ما داشته‌اند و دارند. ولی در جریان امضای تفاهمنامه برجام، آمریکایی‌ها نقش خیلی برجسته‌ای داشتند و می‌شود گفت مذاکره‌کننده اصلی بودند و هم روسها و هم سایر کشورهای عضو به نوعی تبعیت از رفتارهای آمریکا داشتند.
حالا که آمریکا از برجام خارج شده، می‌شود گفت به صورت نانوشته یک مسابقه‌ای بین بقیه کشورها به‌خصوص بین روسیه و اروپایی‌ها شکل گرفته است؛ از سویی چین ظرفیت‌هایش به اندازه‌ای نیست که بخواهد در این موضوع هماوردی داشته باشد، یک رقابت نانوشته‌ای بین روسیه و کشورهای اروپایی وجود دارد که بتواند به نحوی جای آمریکا را بگیرد یا موضوعات مرتبط با برجام را یک مقداری مدیریت کند. از این حیث بله، روسها فعال تر شده اند، ولی اینکه آیا توانایی این را هم خواهد داشت که آن نقشی را که آمریکا ایفا کرده، او هم بتواند ایفا کند، من خودم تردید دارم. حتی به میزانی که اروپایی‌ها چنین کاری را بتوانند بکنند، باز تردید دارم، چون همانطور که اشاره کردم، بعضی از موضوعات ما هست که اساسا مرتبط با اروپا و مباحث اقتصادی و رفتارهای بانکی و تحریم‌ها است که اینها را باید اروپایی‌ها حل کنند.
به نظرتان روسیه نمی‌خواهد نقش پلیس بد را در برجام بازی کند که از آن طرف در سوریه با ایران بخواهد معامله کند؟
نه، هنوز من به یک چنین تحلیلی نرسیدم. به صلاحشان هم نیست که نقش پلیس بد را بازی کنند. اتفاقا چون آمریکا خارج شده، باید یک مقدار نقش پلیس خوب بازی کنند که یک جایگاهی برای خودشان دست و پا کنند. مسائل سوریه را من فکر می‌کنم که جدای از برجام، احتمالا با مذاکرات دوجانبه‌ای که با ما خواهند داشت، حل و فصل می‌کنند و در آنجا اتفاقا طرفشان بیشتر آمریکا و عربستان و اینها هستند. در سوریه روسها با ما خیلی اختلاف نظر جدی ندارند. ممکن است نهایتا بحث اینکه چه کسی حرف آخر را بزند، چه کسی نقش محوری داشته باشند، ولی در مقطعی که مقابله‌شان با عناصری است که در منطقه اخلال می‌کنند، اعم از خارجی و داخلی، در این مسیر با ما همکاری خواهند داشت. چاره‌ای هم جز این ندارند، چون نقش ایران را نمی‌توانند نادیده بگیرند. بنابراین من احساسم این است که نمی‌شود ارتباط مستقیمی بین مسائل برجام و مسائل خاورمیانه، حداقل برای سوریه تعریف شود.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر