سفر پنس به عراق اوضاع را یکبار دیگر در این کشور بهم ریخت. پیش از اینکه معاون اول رئیس جمهور آمریکا به عراق سفر کند و در آنجا دولت مرکزی را دور بزند و مقامات بغداد را نادیده گرفته و علیه ایران موضع گیری کند، وضعیت در عراق اندکی رو به بهبود بود. اما پس از این سفر، بار دیگر اوضاع بغداد و برخی شهرهای دیگر مثل ناصریه وخیم شد. سیاستمداران در بغداد از عملکرد پنس عصبانی هستند و حضور غیرمترقبه اش در پایگاه امریکا و اربیل را دخالت ایالات متحده در امور داخلی عراق می دانند.

در خبرانلاین با قاسم محبعلی کارشناس امور خاورمیانه در مورد تاثیرات سفر پنس در وضعیت عراق به گفتگو نشستیم.

به نظر می رسد که با سفر مایک پنس به عراق، خشونت ها دوباره بالا گرفته است. پیش از این انتظار می رفت با وعده هایی که دولت مرکزی داده، اوضاع روبه بهبود برود. اما همین که پنس پایش را در عراق گذاشت دوباره خیابان ها شاهد اعتراض های خشونت امیز شد. به نظر شما این سفر معادلات را دوباره در عراق تغییر داده است؟

عراق مشکلات ریشه ای زیادی دارد که به نوع ساختار اجتماعی آن بر می گردد. جامعه عراق متنوع و ناهمساز است. شیعیان، اهل سنت و کردها به صورت تاریخی با یکدیگر مشکل دارند. حتی سرکوب دوران صدام هم نتوانست مشکلات را حل کند. بین هر کدام از این جوامع هم باز بحران ها و تضادهای زیادی هست. ساختار دولت عراق با کمک آمریکایی ها شکل گرفته و بر اساس تقسیم طایفه ای است، به شکلی که به هر گروه ذی نفوذ، جایگاهی داده شده. این جایگاه های و تقسیم بندی قومی، خود باعث فساد و خشونت و اتفاقات بدتری شده.

عراق یک تولید کننده عمده نفت است و پول زیادی از فروش نفت در می آورد. اما به دلیل فسادگسترده اثار اقتصادی آن برای مردم آشکار نیست و رفاه وجود ندارد و مردم عادی سهمی از تولید و فروش نفت ندارند.

این کشور یک سری مشکلات هم دارد که بعد از سقوط صدام با آن رو به رو شده. اصلی ترین مشکل مداخله آمریکا و همسایگان در امور عراق است. این سرزمین در چنین شرایطی تبدیل به یک زمین برای رقابت های داخلی و خارجی در عراق شده است. طبیعی است که هر قدرتی، سعی می کند اگر شرایط سیاسی این کشور به نفعش باشد به دنبال صلح و ثبات بگردد و وقتی که اوضاع به سودش  نبود، به دنبال ایجاد مشکل در عراق باشد. امریکا هم به همین بهانه پنس را به عراق می فرستد و دست به دخالت در امور این کشور می زند.

به نظر می رسد که این سفر دودستگی ها را در عراق بیشتر کرده باشد و همانطور که می دانیم دامن زدن به دسته بندی ها در عراق خطرناک است. این خشونت هایی که شاهدش هستیم و دوباره شعله ور شده اند، نشانه چیست؟

ایران و آمریکا بیش از هر زمان دیگری دچار تضاد با یکدیگر هستند. این رقابت ها باعث شده هر کدام از طرفین در عراق به دنبال سخت کردن شرایط برای کشور دیگر باشد. وقتی پنس به این کشور سفر می کند و به دنبال انتقاد و حمله به ایران از اربیل است، می تواند در داخل عراق مشکلاتی را به وجود بیاورد. مشکلات در عراق موضوع جدیدی نیست. در زمان صدام هم دولت مرکزی مدام با دیگر گروه ها به ویژه کردهای عراق درگیر بود. اما الان شهروندان می بینند که از آن وضعیت عبور کرده اند اما هنوز به هیچ یک از خواسته ها و مطالباتشان نرسیده اند و مشکلات تازه ای جای قدیمی ها را گرفته است. پس مردم سعی می کنند مطالباتشان را مطرح کنند و همین موضوع باعث می شود که دولت های خارجی و به ویژه امریکا بخواهند از بحران ها به نفع خود سود ببرند. این وضعیت تا وقتی که ساختار طایفه ای در سیاست عراق حکم فرماست، ادامه خواهد داشت.

شکاف ها در عراق متعدد هستند و باید این شکاف ها و مشکلات داخلی را در نظر گرفت. دولت و کردها در زمان صدام سال ها با یکدیگر جنگیده بودند و بعد از صدام هم افراطی ها و القاعده و داعش و... به وجود آمدند. درگیری این گروه ها هم اغلب به شکل مسلحانه بود. در عراق سلاح در دست مردم بسیار زیاد است و زمینه های خشونت هم به خاطر تنوع قومی و مشکلات داخلی همیشه فراهم است. در زمان صدام، دولت مرکزی قوی بود و می توانست به این مشکلات از طریق ارتش پایان داده و آن را سرکوب کند. اما بعد از او دولت مرکزی قدرتش را از دست داد و دولت ضعیف شده فعلی، توانایی کنترل اوضاع را در عراق ندارد. به همین دلیل است که طرفداران جریان های سیاسی و قومی مختلف از اقدامات مسلحانه استفاده می کنند.

برخی معتقدند که امریکا می خواهد از شرایط فعلی برای پیشبرد سیاستش در قبال ایران استفاده کند. دخالت های اخیر ایالات متحده و پیشنهاداتی که به بغداد در زمینه تغییرات اساسی و برگزاری زودهنگام انتخابات کرده، نشان دهنده عزم این کشور برای پررنگ کردن نقشش در اینده عراق است. امریکا چه خوابی برای عراق دیده است؟

وقتی بوش دولت صدام را ساقط کرد امریکا گفت که می خواهد عراق را به یک جامعه دموکراتیک تبدیل کرده و به عنوان یک نمونه موفق دموکراسی به جهان عرب معرفی کند. اما عملا ایالات متحده در این کار موفق نبوده است. در شرایط فعلی البته عراق از داشتن یک حکومت تک حزبی نجات پیدا کرده اما مشکلات دیگری به وجود آمده و عملا ثبات عراق از دست رفته است.

عراق یک کشور ثروتمند نفتی است و قدرت خوبی در بازار نفت داشته و موثر است. امریکا می خواسته و حالا هم می خواهد که از طریق بر سرکارآوردن مقاماتی که در عراق مطابق میل این کشور رفتار کنند، همسایه های عراق و دولت های عربی را در خلیج فارس کنترل کند. حتی ایالات متحده تلاش می کند تا مساله اسراییل را هم از همین طریق حل کند.

دولت امریکا نه خواهان یک دولت تندرو است و نه طاقت حضور شیعیان را در قدرت دارد.ایالات متحده می خواهد حضور طولانی مدتی در عراق داشته  و از این موقعیت برای نفود در منطقه خلیج فارس استفاده کند.مناسبات ایران و آمریکاهمیشه در عراق تاثیر گذار بوده است. در حال حاضر ارتباط دو کشور در بدترین شرایط ممکن است و حالا نه ایران می خواهد که امریکا در عراق موفق شود و نه ایالات متحده می خواهد چنین اجازه ای را به تهران بدهد. برای همین هر دو کشور تلاش دارند تا مواضع دیگری را در عراق تضعیف کنند. سفر پنس و حرفهایی که در مورد ایران زده هم ریشه در همین موضوع دارد.

بهبود شرایط در عراق چه بخواهیم و چه نخواهیم تابعی از شرایط بیرونی هم هست. آمریکا از هر راهی تلاش می کند تا این کشور را به عنوان یک پایگاه در منطقه حفظ کند و قصد ندارد عراق را به ایران ببازد.

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.